همشهری آنلاین_ سمیرا باباجانپور: کمبود فضای آموزشی در منطقه ۲۲ و مهاجرت تحصیلی گسترده به سوی مدارس منطقه ۵ در کنار نبود رغبت اولیا برای ثبت‌نام در مدارس «غیرانتفاعی»، بحرانی جبران‌ناپذیر را رقم زده است. تشکیل کلاس‌های ۴۰ تا ۴۵ نفره، بی‌شک قابلیت آموزشی مناسب را برای دانش‌آموزان نخواهند داشت.
در سال تحصیلی ۱۳۹۹ – ۱۳۹۸، وقتی در آستانه بازگشایی مدارس، پای صحبت‌های «علی ندیری»، مدیر آموزش و پرورش مناطق ۵ و ۲۲ نشستیم، خبر از بحرانی داد که اگر به موقع رسیدگی نشود، فاجعه تحصیلی و اجتماعی را برای دانش‌آموزان این مناطق به همراه خواهد داشت.
- هشدارهایی که جدی گرفته نشد
درست یک سال پس از این گفت‌وگو در روزهای اوج ثبت‌نام مدارس برای سال تحصیلی ۱۴۰۰ـ ۱۳۹۹، مدیر آموزش و پرورش از روزهای بحرانی نام می‌برد که دغدغه اولیا، دانش‌آموزان و کادر مدرسه شده است. شیوع ویروس «کرونا» و نابسامانی در امر تحصیل دانش‌آموزان و تأکید آموزش برفضای مجازی موجب شده است تا بازار ثبت‌نام در مدارس غیرانتفاعی کم رونق شود. این درحالی است که مناطق ۵ و ۲۲ جزو مناطق آموزشی هستند که بیشترین مدارس غیرانتفاعی را در خود جای داده‌اند. کمبود مدارس دولتی و بی‌توجهی به سرانه آموزشی در توسعه شهری این مناطق به‌ویژه منطقه ۲۲، موجب شده است تا مدارس غیرانتفاعی رونق بیشتری بگیرند. ۲۵۰ مدرسه غیردولتی در این مناطق فعال هستند که با وضعیت بحرانی دوران کرونا با چالش روبه‌رو شده‌اند. این چالش موجب شده است تا حجم زیادی از دانش‌آموزان به ثبت‌نام در مدارس دولتی روی بیاورند و این درحالی است که موضوع کمبود مدرسه در این مناطق، سال‌ها است مورد غفلت مسئولان قرار گرفته است. وقتی علی ندیری، مدیر آموزش و پرورش منطقه، از تشکیل کلاس‌های ۴۰ تا ۴۵ نفره می‌گوید، باید عمق بحران را تصور کرد. او در گفت‌وگو با «همشهری محله» می‌گوید: «کمبود مدرسه در منطقه ۲۲ به شدت خود را نشان می‌دهد. در زمینه سرانه آموزشی این منطقه محرومیت شدیدی داریم و این موضع موجب شده است تا مهاجرت بی‌سابقه‌ای را به سوی مدارس منطقه ۵ شاهد باشیم. در بسیاری از مدارس ما، تعداد دانش‌آموزان از مرز ۴۰ نفر گذشته و گاهی به ۴۵ نفر رسیده است. شما گمان کنید با ۴۵ نفر دانش‌آموز در یک کلاس، معلم چه فرایندی از آموزش و تربیت را می‌خواهد پیگیری کند. واقعاً کار بسیار سختی است. فکر می‌کنم اگر وضعیت به همین صورت ادامه پیدا کند، بخش اعظمی از اهداف و فلسفه تعلیم و تعلم را نمی‌توانیم دنبال کنیم. بنابراین باید همگان به دنبال راهکاری برای برون رفت از این مسئله و معضل باشیم.»
- چالش بزرگ‌ترین منطقه آموزشی کشور
حرف زدن درباره بزرگ‌ترین منطقه آموزشی کشور، یعنی منطقه ۵ و ۲۲ که با کمبود مدرسه مواجه است، کار ساده‌ای نیست. بی تردید نوید ساخت مدرسه و نوسازی مدارس در این محدوده، برای خانواده دانش‌آموز غرب تهران، خوشایند است. اما سرعت توسعه مدارس با رشد جمعیت دانش‌آموزی مناطق ۵ و ۲۲ همخوانی ندارد. به‌ویژه این معضل در منطقه ۲۲ تبدیل به یک بحران شده است. مدیر آموزش و پرورش این مناطق می‌گوید: «بارها این معضل را در جلسات و نشست‌های مختلف مطرح کرده‌ایم. اما نتیجه‌ای نداشته است. وقتی می‌گفتیم وضعیت جدی است، کسی باور نکرد. و اکنون در زمان بحران کرونا، این مشکل خود را نشان داده است. در این شرایط، همه ناراحت و نگران هستند، از معلم گرفته تا کادر مدرسه، دانش‌آموزان و اولیا. خلاصه وقتی تراکم بیش از اندازه دانش‌آموزان را داشته باشیم، به هدفمان که تعلیم و تربیت بی‌دغدغه و تأثیرگذار است، نمی‌رسیم.»
- وضعیت در مقطع ابتدایی بحرانی است
از مجموع ۴۶۰ مدرسه دولتی و غیردولتی که در مناطق ۵ و ۲۲ شهرداری قرار دارد، منطقه ۵ بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. با این حال، رشد جمعیت دانش‌آموزی این منطقه بالاست و کلاس‌ها به‌ویژه در مقطع ابتدایی، جوابگو نیست. اگرچه کلنگ ساخت مدارس نوساز، سال گذشته، در این منطقه به زمین زده شده است و قرار بود امسال همزمان با سال تحصیلی جدید، میزبان دانش‌آموزان باشند، اما به سبب نابسامانی در اقتصاد و نوسانات قیمت در بخش مصالح ساختمانی، این مدارس به موقع تحویل داده نخواهند شد.
- ۲ هزار و ۴۰۰ مدرسه کم داریم
اکنون ۴۲ مدرسه دولتی و ۴۹ مدرسه غیردولتی در منطقه ۲۲ وجود دارد. اما ۲ هزار و ۴۰۰ کلاس در منطقه ۲۲ برای افق سال ۱۴۰۳ پیش‌بینی شده است. که اگر این محقق نشود، موضوع آموزش در این منطقه به بحران تبدیل می‌شود.
- زمین برای ساخت مدرسه نمی‌دهند
مدیریت آموزش و پرورش منطقه ۵ و ۲۲ تأکید می‌کند که در منطقه ۲۲، زمین برای ساخت مدرسه وجود دارد و خیّران پای کارهستند. آموزش و پرورش هم به سبب اضطراری که در این منطقه وجود دارد، آمادگی ساخت مدرسه را دارد. با رایزنی‌هایی که انجام شده است، خیّران اعلام آمادگی کرده‌اند و اداره نوسازی هم به میدان آمده و در صورتی که زمین مورد نیاز تأمین شود، کار ساخت آغاز می‌شود. اما کسی زمینی برای ساخت مدرسه نمی‌دهد.
- کم‌کاری مسئولان پیشین را بهانه نکنیم
علی ندیری، با تأکید بر همکاری ارگان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی در ساماندهی این مشکل می‌گوید: «اکنون چه باید کرد؟ دستگاه‌های مختلفی در منطقه در حال فعالیت هستند، هرکدام بر اساس چارچوب قوانین و مقررات، بایستی به مأموریت‌های خود عمل کنند. منطقه ۲۲ متولی شهر دارد، نمایندگان مختلف نهادهایی مانند سازمان مسکن زمین شهری و شورای‌شهر باید حضور کیفی و مداخله مؤثر در این زمینه داشته باشند، شهردار شهر تهران و شهرداران مناطق ۵ و ۲۲ باید به موقع مداخله کنند.
انتظار این است که نمایندگان بخش‌های مختلف با یکدیگر نشست‌هایی داشته باشند و به وضع موجود و کمبود مدرسه و وخامت و بحران آن پرداخته شود و راهکارهای لازم را در نظر بگیرند. همگان می‌دانند در طرح تفصیلی منطقه ۲۲، سرانه‌های مختلفی باید دیده شوند. متأسفانه در ۲ و ۳ دهه گذشته، در طرح تفصیلی منطقه ۲۲، سرانه آموزشی دیده شده ولی درعمل چنین چیزی مشاهده نمی‌شود و کسی هم پاسخگو نیست. شهرداری بر این باور است که منطقه را اینگونه تحویل گرفته و مسئولیتی در قبال کم‌کاری دیگران ندارد. البته آموزش و پرورش نیز نمی‌تواند به تنهایی این مشکل را حل کند. امروز باید به فکر بحران آموزش و پرورش در ۲ منطقه ۵ و ۲۲ باشیم. اگر نباشیم، فردا دیر خواهد بود.»