همشهری آنلاین_ سحر جعفریان: که البته خیلی زودتر از آنچه که تصور می‌شد با افزایش استفاده از انواع محصولات پلاستیکی و تولید زباله‌های عفونی و خطرناک، رخ آشکار کرد. زباله‌هایی که باید در مبدأ به درستی تفکیک شوند تا به قطع زنجیره سرایت «کووید ۱۹» کمک شود. منطقه ۹ پایتخت نیز با توجه به تراکم جمعیتی که دارد، می‌تواند در دوران کرونایی، با اجرای کامل و دقیق فرایند تفکیک پسماند از مبدأ، بسیار مؤثر عمل کند. به همین بهانه، سری به محله‌های مختلف منطقه زده‌ایم تا ضمن گفت‌وگو با اهالی از کم و کیف این ضرورت محیط‌زیستی بیشتر آشنا شویم.
- ضرورت نصب سطل زباله مخصوص
«باقر عباسی» از اهالی محله «شمشیری» درباره تفکیک پسماندهای کرونایی در خانه، می‌گوید: «به گمانم باید از همان ابتدای شیوع کرونا، مخازن کوچک و ویژه‌ای را بین شهروندان برای تفکیک زباله‌های کرونایی توزیع می‌کردند تا اهالی بیشتر همکاری کنند. اینکه تنها توصیه شود به هر حال چندان اثربخش نیست.» «مریم محسنی» از اهالی محله «مهرآباد» می‌گوید: «تا جایی که امکان داشته باشد، زباله‌های کرونایی خود را مانند ماسک‌ها، دستکش‌ها و دستمال‌های کاغذی، در کیسه‌هایی جدا می‌ریزیم و با دیگر زباله‌هایمان آخر شب‌ها در سطل‌های زباله شهری می‌اندازیم. البته اگر شهرداری تعدادی سطل کوچک‌تر در کنار آن سطل‌ها قرار می‌داد که ویژه زباله‌های کرونایی باشد، باز یک مرحله در تفکیک جلوتر بود.» «فاطمه سادات رنجبر» نیز از اهالی گلایه‌مند است و می‌گوید: «بعضی از شهروندان ماسک و دستکش‌های خود در معابر و جوی‌های آب رها می‌کنند در حالی که اگر فردی ناقل باشد این بیماری در یک محله منتشر می‌شود. اگر هرکسی به اندازه سهم خود رعایت و زباله‌ها را در خانه تفکیک کند، دیگر نه چالش‌های زیست‌محیطی پیش می‌آید که در این شرایط بشود قوز بالای قوز و نه نیازی است هزینه‌های آن‌چنانی صرف شود تا زباله‌ها تفکیک و دفع شوند. البته ناشناختگی این ویروس در این مدت نیز مزید بر علت بود تا شهروندان بین باید و نبایدهای مدیران و پزشکان‌گیر کنند. برای مثال، یک روز گفتند در خانه تفکیک پسماند کرونایی نکنید، روز دیگر گفتند، تفکیک کنید. یک روز گفتند، کرونا آمد تا طبیعت جان بگیرد اما اکنون می‌گویند، کرونا در ستیز با طبیعت نیز است! استفاده از ماسک و دستکش که خود قصه‌ای داشت.» «اکرم مفیدی» از ساکنان قدیمی محله استادمعین نیز می‌گوید: «راستش طوری درباره کرونا و زباله‌هایش فضاسازی کرده‌اند که آدم می‌ترسد پسماندهای کرونایی را حتی برای چند دقیقه‌ای در خانه نگه دارد. معمولاً یا پیش از ورود به خانه، آنها در سطل می‌اندازیم یا خیلی زود در کیسه‌ای جدا، بیرون می‌بریم.»
- جداسازی ماسک و دستکش درمرکز تفکیک
«سبحان. م»، از کارگران ایستگاه پردازش زباله منطقه ۹ است که نزدیک به یک سالی می‌شود آنجا مشغول کار است. سبحان می‌گوید: «از اسفندماه سال گذشته، کار و زحمت ما چند برابر شده است. تا پیش از کرونا، می‌توان به جرئت گفت که کمتر از ۱۰درصد از اهالی منطقه، بخشی از زباله‌هایشان را تفکیک می‌کردند. انگار پس از کرونا آن ۱۰درصد هم دیگر تفکیکی انجام نمی‌دهند. اکنون که کرونا آمده، باید بسیار مراقب باشند تا آلودگی آنها به جاهای دیگر سرایت نکند. شرایط کار ما در حالت عادی، بسیار سخت بود. به هر حال، محیط آلوده و بد بو که آدم بیشتر از یک ربع هم در آن دوام نمی‌آورد، اکنون سخت‌تر هم شده است. در حال حاضر، به جز شیشه، کاغذ، نان خشک، پلاستیک، قوطی‌های فلزی و زباله‌های الکترونیکی باید ماسک‌ها و دستکش‌های آلوده را نیز از ریل زباله خارج کنیم و در گونی‌های ویژه بیندازیم. باید مراقب خودمان هم باشیم که آلوده نشویم. کاش مردم کمی مراعات می‌کردند.»“شعبان سمسارزاده» از باغبانان بوستان «آزادی» در خیابان آزادی است. او می‌گوید: «متأسفانه، برخی هنوز زباله‌هایشان را به جای سطل زباله در معابر می‌اندازند و کار بسیار نادرستی است. کارگر شهرداری و منِ باغبان هم خانواده‌هایی داریم که نگران‌مان هستند. هر روز بیشتر از ۱۰۰ ماسک و دستکش از لابه‌لای گل‌ها و سبزه‌ها جمع می‌کنم. طبیعی است نباید از کسانی که این کار را می‌کنند، انتظار داشت زباله‌های کرونایی خود را در خانه تفکیک کنند. تفکیک این‌گونه زباله‌ها را کسانی انجام می‌دهند که آگاهی داشته باشند و کرونا و پسماندهایش را آن‌گونه که هست جدی بگیرند. خانواده من این تفکیک را در خانه انجام می‌دهند. دخترم چون می‌بیند سلامتی من و امثال من چگونه به سبب شغل و رفتار نادرست برخی از اهالی، در خطر است، همیشه به دیگران توصیه می‌کند پسماندهای کرونایی‌شان را در کیسه‌های مخصوص دربسته قرار دهند.»
- مشارکت ضعیف اهالی در تفکیک
«رضا مددی»، معاون خدمات شهری و محیط‌زیست منطقه، آمار تفکیک پسماند از مبدأ را در محله‌های ۹ گانه منطقه، ناچیز ارزیابی می‌کند و می‌گوید: «متأسفانه اهالی در تفکیک پسماند از مبدأ به‌ویژه در شرایط بحرانی حال حاضر، بسیار ضعیف عمل می‌کنند و به مشارکت در موضوع شهرنشینی و مسئولیت اجتماعی جامه عمل نمی‌پوشانند. همچنان که رتبه منطقه در تولید زباله در تهران ۸ و رتبه تفکیک پسماند از مبدأ بین مناطق ۲۲گانه ۱۹ است و این یعنی آمار منفی که نیاز به همان مشارکت و همت جمعی دارد. از اسفندماه سال گذشته که شیوع کرونا به‌طور رسمی اعلام شد، فعالیت‌های تبلیغاتی و آموزشی خود را به‌صورت نصب بنرهای محیطی، آموزش آنلاین و چهره به چهره آغاز کردیم. در مرحله بعد از آن، توزیع کیسه‌های مخصوص زباله‌هایی کرونایی را داشتیم. اما توفیق، آن‌گونه که انتظار می‌رفت، حاصل نشد.» مددی، هم‌چنین می‌افزاید: «در حال حاضر، ۱۵ خودرو زباله جمع کن در ناحیه یک و ۲۶ خودرو در ناحیه ۲ منطقه به‌طور ۳ شیفت مشغول فعالیت هستند و بیش از ۵۰۰ نیروی خدماتی، نظافت محله‌ها را برعهده دارند.
۸ «خودروی ملودی‌دار» نیز در حال گشتزنی در معابر هستند که در صورت تماس از سوی شهروندان در اسرع وقت نسبت به تحویل زباله‌هایی تفکیک شده از جمله زباله‌های کرونایی، اقدام خواهند کرد.» معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهردار منطقه ادامه می‌دهد: «مجتمع‌های مسکونی، تجاری و اداری منطقه در صورت نیاز به مخازن تفکیک زباله به‌ویژه زباله‌های کرونایی می‌توانند با سامانه
۱۳۷ تماس بگیرند.»
- مشکلات زیست‌محیطی دوران پساکرونا
«شادی توکلی»، فعال محیط‌زیست، تفکیک پسماند را از اصول اولیه مدیریت پسماند شهری می‌داند و می‌گوید: «فرهنگسازی در موضوع پسماند از مبدأ، برنامه‌ای بلندمدت می‌طلبد که کم و بیش از سال‌ها پیش، مدیریت شهری روی آن تمرکز داشته اما خروجی آن چندان مطلوب و کارساز جلوه نکرده است. اکنون، در این شرایط که کرونا نیز شیوع پیدا کرده، موضوع پسماند بسیار جدی‌تر از گذشته پیگیری می‌شود. چراکه همان قدر که کرونا موجب کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای شد و طبیعت را از گزند آن در امان نگه داشت، همان قدر هم با تولید چشمگیر زباله‌های عادی و خطرناک و ورود چند برابری کیسه‌های پلاستیکی به طبیعت، آسیب‌زا محسوب می‌شود. بنابراین در حال حاضر، چگونگی دفع پسماند از مهم‌ترین معضلات دوران کرونایی به شمار می‌آید که باید با دانش و مدیریت صحیح رفع شود تا در دوران «پساکرونا» فاجعه‌ای دیگر انتظارمان را نکشد.» توکلی ادامه می‌دهد: «مصرف بیش از اندازه آب، شوینده‌ها و مواد شیمیایی، استفاده بسیار از محصولات پلاستیکی از دستکش و ماسک گرفته تا تمایل افراد به استفاده از غذاهای بسته‌بندی و کیسه‌های پلاستیکی، از جمله موارد حائز اهمیتی هستند که هریک از ما به‌عنوان یک شهروند مسئول باید به آنها توجه داشته باشیم تا سایه تهدید طبیعت در پساکرونا نیز کنار برود.»