همشهری آنلاین_ رضا نیکنام: ازمهم‌ترین مشکلات ساکنان محله باغ آذری، سکونت در خانه‌های فرسوده و قدیمی است که در صورت وقوع زلزله با پایین‌ترین لرزش هم آوار می‌شوند. کارشناسان دفتر توسعه محلی باغ آذری با درک این شرایط تلاش کرده‌اند با تحقیقات میدانی و مطالعات کارشناسی، راهکاری برای کمک به ساکنان این محله پیدا کنند، اما در این مسیر دشوار بارها با موانع جدی مواجه شدند؛ از جمله وضعیت اقتصادی و معیشتی نامناسب برخی از اهالی برای نوسازی خانه‌ها، فراوانی خانه‌های اجاره‌ای و دست آخر جنس و نوع خاک زمین‌های این محدوده که انجام هرنوع عملیات خاکبرداری را با مشکلاتی همراه می‌کند. به هرترتیب پس از کش و قوس‌های فراوان و با حمایت شهردار منطقه، راه‌حلی مناسب برای حل مشکلات خانه‌های فرسوده محله باغ آذری پیدا شد تا ساکنان گود باغ آذری با کمترین سختی صاحب سرپناه امن شوند. از «جاوید طالب‌زاده» مدیر دفتر توسعه محلی باغ آذری خواسته‌ایم درباره این اتفاق مبارک بیشتر برایمان توضیح دهد.
شکل‌گیری محله باغ آذری به دوران فعالیت کوره‌های آجرپزی برمی‌گردد که براساس مطالعات و بررسی‌های انجام شده، باغ آذری در دوره ناصری و در زمان ایجاد «حصار ناصری تهران» شکل گرفته است. طبق اسناد تاریخی اواخر دهه۴۰ و اوایل دهه۵۰ براساس برنامه مشترک شهرداری و دولت وقت، طرح انتقال زاغه‌نشینان و گودنشینان جنوب تهران در دستورکار قرارگرفت که در نتیجه اکثریت قریب به اتفاق گودها از سکونت خالی و طرح بهسازی در این محل‌ها انجام شد که بوستان بعثت، مرکز تفریحی شهید مطهری و ترمینال مسافربری جنوب، از جمله مکان‌هایی بودند که در محل گودهای تخلیه شده ساخته شدند. در این میان برخی از گودهای جنوب شهر بدون تغییر و هیچ‌گونه مداخله‌ای باقی ماندند که گود سیدالشهدا(ع) یا «سید درویش» در محله باغ آذری از آن جمله است.
- سکونت ۷۰۰خانوار در یک گود
«جاوید طالب‌زاده» مدیر دفتر توسعه محلی باغ آذری به ویژگی‌های گود سیدالشهدا(ع) اشاره می‌کند و می‌گوید: «این گود با مساحت تقریبی ۳هکتار در قلب محله باغ آذری قرار دارد و براساس آخرین بررسی‌ها، تقریباً ۲هزار نفر در قالب ۷۰۰خانوار در این محدوده ساکن هستند. مهم‌ترین ویژگی این محدوده وضعیت خاص توپوگرافی و شکل زمین است که در بعضی نقاط تا ۸متر اختلاف ارتفاع با معبر مجاور وجود دارد. در کنار این موضوع می‌توان از جنس و نوع خاک گود سخن گفت که نامناسب و از نوع «خاک دستی» است و برهمین اساس انجام خاکبرداری و ساخت هرگونه بنا را با محدودیت جدی مواجه می‌کند.»
وی درباره دیگر مشکلاتی که در این محدوده شناسایی شده، می‌گوید: «وقوع پدیده مهاجرت و خروج تدریجی ساکنان قدیمی باغ آذری از محدوده و نزدیکی بازار بلورفروشان شهیدصابونیان باعث شده که برخی از املاک تبدیل به انبارکالا شوند و متأسفانه این موضوع و دسترسی‌های نامناسب به محدوده گود سیدالشهدا(ع)، در مجموع نظارت اجتماعی را کاهش داده و باعث بروز برخی ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی در این بخش از منطقه۱۶ شده است.»
- ارتقای کیفیت زندگی گودنشین‌ها
کارشناسان دفتر توسعه محله‌ای باغ آذری از ابتدای فعالیت تاکنون، همواره بررسی و چاره جویی حل مشکلات ساکنان را در رأس برنامه‌های خود قرار داده و سعی کرده‌اند درهمه امور، مردم را به مشارکت و همراهی تشویق کنند. طالب‌زاده در این‌باره می‌گوید: «بسیاری از برنامه‌ها به‌صورت مشارکتی و توسط خود مردم و گروه‌های مردمی ساکن گود برای ارتقای کیفیت زندگی‌شان اجرا شده که برخی از این اقدامات شامل برگزاری کلاس‌های آموزشی برای ساکنان در حسینیه، شناسایی فعالان محلی و برقراری ارتباط مؤثر با آنها، تشکیل گروه‌های محلی از بانوان فعال و داوطلب، برگزاری برنامه‌های مشارکتی از جمله رنگ‌آمیزی در منازل، زیباسازی کوچه‌ها، نصب گلدان‌های دیواری، پیگیری اتصال پلاک‌های گود به شبکه فاضلاب شهری، مرمت و بهسازی پله‌های گود توسط معاونت فنی و عمرانی شهرداری منطقه، بررسی و ارزیابی روش‌های مختلف بهسازی و نوسازی مسکن و مواردی از این قبیل است.»
مدیر دفتر توسعه محله‌ای باغ آذری در ادامه از مهم‌ترین رویداد درحال انجام در این محله صحبت می‌کند و می‌گوید: «همان‌طور که پیشترعنوان شد، مجموعه عواملی باعث شده‌اند که امکان و توجیه اقتصادی برای نوسازی پلاک‌های فرسوده در این گود فراهم نباشد، به همین منظور بررسی‌های مختلفی صورت گرفت که ساخت مسکن معوض در داخل محله براساس نظر گروه‌های مردمی مورد توجه قرار گرفت که نتیجه خوبی به دنبال داشت.»
- انتخاب زمین دارای سند شش دانگ
طالب‌زاده برای ما توضیح می‌دهد که برای حل این مسئله، بررسی همه ظرفیت‌های موجود در محله اعم از اراضی درشت دانه خصوصی، دولتی و بخش عمومی در دستورکار قرار گرفت. در نهایت زمینی متعلق به واحد نقلیه سنگین (خدمات موتوری) سازمان مدیریت پسماند انتخاب شد. برای تحقق این امر کارشناسان معاونت‌های شهرسازی و معماری، عمران، خدمات شهری و اداره املاک شهرداری منطقه۱۶ بررسی‌های فنی و حقوقی لازم را انجام داده و در نهایت زمینی که دارای سند شش دانگ و بدون معارض بود، برای اجرای پروژه انتخاب شد. مدیر دفتر توسعه محله‌ای باغ آذری از مراحل اجرای پروژه مسکن معوض برای ساکنان صحبت می‌کند و می‌گوید: «پس از انجام فرایند اداری، مقدمات لازم برای اجرای این پروژه آغاز شده که شامل بررسی و امکان‌سنجی تأمین تعداد واحد مسکونی مورد نیاز در این زمین در قالب مشارکت با بخش خصوصی، مذاکره با سازمان مدیریت پسماند در رده‌های مدیریتی و جلب موافقت آنها برای مشارکت در طرح، عقد تفاهمنامه همکاری سه‌جانبه بین سازمان مدیریت پسماند، شهرداری منطقه و سازمان نوسازی، مذاکره با شرکت‌های سرمایه‌گذاری که در فراخوان سازمان نوسازی شرکت کرده بودند، تدوین گزارش و ارائه مستندات لازم برای تغییر پهنه طرح تفصیلی درملک مورد نظر از S به M (از پهنه تجاری به پهنه مختلط مسکونی و تجاری) و بررسی در کمیسیون ماده۵ شهرداری و تدوین برنامه اولیه برای ساخت بنا است. البته به‌صورت همزمان ارزیابی شرکت‌های سرمایه‌گذاری و تغییر پهنه در کمیسیون ماده ۵ شهرداری درحال انجام و پیگیری است.»
- پهنه‌بندی پلاک‌ها چیست؟
پهنه‌بندی شهر تهران به این صورت است که روی همه پلاک‌ها یک پهنه‌بندی در طرح تفصیلی جدید تعریف شده است. «جاوید طالب‌زاده» مدیر دفتر توسعه محله‌ای باغ آذری درباره کاربرد پهنه‌بندی پلاک‌ها می‌گوید: «این پهنه‌بندی ضوابط ساخت‌وساز هر پلاک ثبتی را نشان می‌دهد؛ مثلاً در هر پلاک چند طبقه می‌توان ساخت و با چه میزان تراکم و ضوابط آن. بنابراین هر پلاک ثبتی برای خود پهنه‌بندی مشخصی دارد و شهروندان برای کسب اطلاع در این زمینه می‌توانند به دفاتر توسعه محله‌ای محل سکونت خود مراجعه کنند.»