همشهری آنلاین_رضا نیکنام: چند نابینا و کم‌بینای تحصیلکرده که دغدغه پیدا کردن حرفه‌ای مناسب داشتند، تصمیم می‌گیرند خودشان نخستین تشکل اجتماعی معلولان را در محله خزانه بخارایی تأسیس کنند تا شاید راهی برای اشتغالزایی افرادی مثل خودشان باز شود. همکاری و آشنایی ۲۰ ساله این چند نفر یعنی «زهره شوری»، «علیرضا سلامی»، «داود حسنیه»، «اکبر اناری» و «سعید آذرخوش» پس از انجام چند فعالیت فرهنگی و هنری چنان قوام و قوتی پیدا کرد که آوازه‌اش به گوش مسئولان شهرداری منطقه ۱۶ و بعد از آن شورای اسلامی شهر تهران رسید. البته سال ۱۳۹۳ فضای کوچکی دراختیار روشندلان قرار گرفته بود که تنها ۲ اتاق داشت که کفاف حجم بالای فعالیت آنها را نداشت، تا اینکه سازمان بهزیستی مجوز راه‌اندازی این مجموعه را شهریور سال ۱۳۹۳ به‌عنوان نخستین تشکل اجتماعی معلولان در منطقه ۱۶ صادر کرد و به مرور زمان به مرکزی مشهور در خیابان شهید پرستویی محله خزانه بخارایی تبدیل شد. آنها با پس‌انداز مختصر خود توانستند چند میز، چرخ خیاطی و ابزار کار بخرند و با همین امکانات محدود برای ۵۰ نابینا و کم‌بینا شغل ایجاد کنند، اما همه هدفشان این نبود و به کارهای بزرگ‌تری اندیشیده و می‌اندیشند؛ یعنی ایجاد فضایی که بتوانند برای تعداد بیشتری از معلولان کسب وکار راه بیندازند و منشأ خدمات بیشتر به جامعه باشند.
چند سال قبل مسئولان شهرداری منطقه ۱۶ هنگام بازدید میدانی از محله خزانه بخارایی از اهالی شنیدند که چنین جایی وجود دارد. از قضا همان موقع «زهرانژادبهرام» عضو شورای‌شهر و تنی چند از مدیران فرهنگی نیز حضور داشتند و از محل فعالیت روشندلان بازدید کردند و از چگونگی فعالیت آنان باخبر شدند. همان زمان در این دیدار صمیمانه مسیر تازه‌ای برایشان باز شد که تا آن موقع هیچ تصوری از آن نداشتند. مدیران شهری و اعضای شورای‌شهر وقتی دیدند که چند روشندل که با مشکلات این قشر آشنا هستند، خودشان آستین بالا زده و به شهروندانی توانمند تبدیل شده‌اند، تصمیم گرفتند تا کمکشان کنند و فعالیت‌شان را توسعه دهند و اسباب کسب و کار تعداد بیشتری از معلولان شهر را فراهم کنند. به همین‌ترتیب ساختمان مرکز کارآفرینی اجتماعی معلولان در خیابان ۱۰ متری سوم جوادیه راه‌اندازی شد و اکنون بیش از ۵۰ نابینا، کم‌بینا و معلول جسمی و حرکتی در اینجا کار و امرارمعاش می‌کنند. «زهره شوری» یکی از همان ۵ عضوی است که از ابتدا پای کار بوده و با توجه به تحصیلات دانشگاهی، تجربه و تخصص توانسته مدیریت این مرکز را برعهده بگیرد. این بانوی کم‌بینا عنوان می‌کند که شهرداری منطقه چراغ این خانه را برای معلولان روشن کرد و با حمایت و پشتیبانی مسئولان تاکنون روی پای خود ایستاده و هر روز یک قدم به جلو برمی‌دارد.
- مشکلاتی از جنس تردد و حمل‌ونقل
وقتی وارد ساختمان مرکز کارآفرینی اجتماعی معلولان می‌شویم، اصلاً احساس نمی‌کنیم که اینجا محل فعالیت افراد روشندل و معلول است. این افراد چنان به کارشان تسلط دارند که محدودیت‌ها به چشم نمی‌آید. شوری، مدیر مرکز عنوان می‌کند که اینجا افراد نابینا به چند گروه یعنی «ب یک»،
«ب ۲» و «ب ۳» تقسیم و با توجه به شرایط بینایی‌شان به کار مشغول شده‌اند. جز این افراد، تعدادی از معلولان جسمی و حرکتی و حتی افراد سالم هم در بخش‌های مختلف به کار گرفته شده‌اند.
«فاطمه صدیق» از بانوان کم‌بینایی است که در بخش مونتاژ کار می‌کند. خانه‌اش ته خط نازی‌آباد است و هر روز به این مرکز می‌آید و با علاقه به کارش می‌رسد. «کبری فغانی» از بانوان نابینایی است که در یکی از محله‌های دور افتاده منطقه ۲۰ زندگی می‌کند و برای رسیدن به این مرکز دردسرهای زیادی را تحمل می‌کند. شوری درباره دغدغه این گروه از معلولان شاغل در مرکز کارآفرینی توضیح می‌دهد که متأسفانه اکثر معلولان ساکن جنوب شهر سرویس ایاب و ذهاب ندارند و به همین دلیل خیلی از آنها خانه‌نشین شده‌اند. این تعداد کمی هم که از محله‌های نازی‌آباد، خزانه، علی‌آباد، جوادیه، شهرری و... به اینجا می‌آیند، هر سختی و مشکلی را به جان خریده‌اند و معلوم نیست که تا چه زمانی تاب بیاورند.
«پرویز محمدی» از دیگر شاغلان در این مرکز کارآفرینی است که از راه دور می‌آید. او از وسیله حمل‌ونقل معلولان و جانبازان استفاده می‌کند و ظاهراً برای رفت‌وآمد مشکلی ندارد، اما دغدغه او کم شدن سفارش مشتری‌هاست که باعث کاهش فروش می‌شود.
شوری توضیح می‌دهد که وسیله ایاب و ذهاب معلولان بسیار محدود است. اکنون فقط ۲ سرویس برای جابه‌جایی معلولان و نابینایان فعال است؛ یکی مسیر غرب و دیگری مسیر شمال و شرق، اما برای بچه‌های ساکن در جنوب شهر هیچ سرویس حمل‌ونقلی وجود ندارد و آنها به زحمت خودشان را به اینجا می‌رسانند.
- توانیابان همه مناطق حمایت می‌شوند اگر...
خدمات‌رسانی مرکز کارآفرینی اجتماعی معلولان که اکنون سال‌هاست با حمایت شهرداری منطقه ۱۶ پا گرفته، تنها مربوط به این منطقه نیست. اگر با کارکنان این مجموعه صحبت کنید، متوجه می‌شوید که هرکدام از محله‌ای و منطقه‌ای آمده‌اند. «معصومه زارع»، «عصمت امیرمحمدی»،
«حمیده زه‌کش»، «یاسر سلمانی»، «شیما شوری»، «مهشید فراهانی»، «بهنام دلیر» و... هرکدام از یک منطقه به اینجا می‌آیند؛ از قلهک، ورامین، زمزم و پشت خط نازی‌آباد. به گفته شوری، این مرکز هیچ محدودیتی برای جذب نابینایان و افراد معلول ندارد. اگر فضای داخل کارگاه‌ها تکمیل باشد، این گروه از شهروندان می‌توانند در مشاغل خانگی مشغول به کار شوند و هیچ مانعی برای درآمدزایی آنها وجود ندارد. بنابراین خدمت‌رسانی به توانیابان و معلولان مناطق مختلف شهر تهران از جمله برنامه‌هایی است که در این مرکز دنبال می‌شود. مدیر مرکزکارآفرینی اجتماعی معلولان منطقه ۱۶ تأکید می‌کند که اگر امکانات حمل‌ونقل معلولان بیشترشود، تعداد افرادی که در این مجموعه صاحب شغل می‌شوند افزایش پیدا می‌کند. در شرایط کنونی اگر شهرداری تنها ۲ سرویس به سامانه حمل‌ونقل معلولان اضافه کند، آنها می‌توانند تولید و فروش خود را ۲ برابر کنند، در صورتی که به گفته او، اکنون با نیمی از توان مشغول فعالیت هستند.
دراین مرکز بخش‌های مختلفی از جمله مونتاژ، بسته‌بندی وفروش و بازاریابی دایر شده که مهم‌ترین آنها سالن بازاریابی و فروش تلفنی است. در این بخش بیشتر بانوان سرپرست خانوار مشغول کار هستند و تلاش می‌کنند تولیدات و محصولات این مرکز را به نهادهای مختلف معرفی کنند و بفروشند. دوخت ودوز پوشاک هم در طبقات دیگر این ساختمان در حال انجام است. «عصمت امیراحمدی» یکی از بانوان شاغل در این مرکز است که در بخش بسته‌بندی دفترچه کار می‌کند. او عنوان می‌کند که کمترین حقوق مربوط به بخش مونتاژ و بسته‌بندی کالاهاست، مثلاً تا همین چند وقت پیش برای مونتاژ هر جلد دفترچه فقط ۱۵ ریال مزد می‌دادند. شوری نیز می‌خواهد که مسئولان مربوطه به این مرکز توجه بیشتری داشته باشند. می‌گوید که تأمین هزینه‌های جاری مرکز کارآفرینی مثل آب، برق، گاز، تلفن به اضافه حق بیمه کارکنان بسیار سنگین است و سفارش‌دهندگان کالا و خدمات باید شرایط اقتصادی جامعه را در نظر داشته باشند تا افراد شاغل در این مجموعه با میل و شوق بیشتری در محل کار حاضرشوند.
- اصناف از کارآفرینی معلولان حمایت کنند
با اینکه سال‌ها از راه‌اندازی مرکز کارآفرینی اجتماعی معلولان جوادیه می‌گذرد، اما این مجموعه همچنان گمنام است و بسیاری از اصناف از وجود چنین مرکزی بی‌خبرند.
«زهره شوری» مدیر این مرکز کارآفرینی می‌گوید: «از مدیران کارخانه‌ها و اصناف مختلف شهر تهران می‌خواهیم که از امکانات و ظرفیتی که در این مجموعه وجود دارد استفاده کنند. نابینایان، کم‌بینایان و معلولانی که در این مرکز فعالیت می‌کنند، می‌توانند بخشی از امور این صنایع را برعهده بگیرند؛ از بسته‌بندی و مونتاژ کالا و محصولات تا بازاریابی و جذب مشتری. با حمایت اصناف مختلف می‌توانیم برای تعداد بیشتری از معلولان کار مناسب ایجاد کنیم. علاقه‌مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره ۵۵۶۵۱۰۶۵ تماس بگیرند.»
- راه‌اندازی سامانه ۶۳۰۵ برای رفاه معلولان
«وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند اتوبوس، مترو و تاکسی برای استفاده معلولان مناسب‌سازی نشده‌اند. متأسفانه وضعیت حمل‌ونقل عمومی به گونه‌ای است که معلولان نمی‌توانند از آنها استفاده کنند به همین دلیل ترجیح می‌دهند کمتر از خانه بیرون بیایند. اما راه‌اندازی سامانه ۶۳۰۵ اقدامی ارزشمند در جهت تسهیل تردد معلولان در شهر است.» «مجید سلمانی»، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه ۱۶ با بیان این مطلب می‌گوید: «در سال‌های اخیر با راه‌اندازی سامانه ۶۳۰۵ دسترسی معلولان به وسیله حمل‌ونقل، بهتر شده، اما کم بودن تعداد خودروهای این سامانه و قرار گرفتن برنامه‌های درمانی، کاری و تحصیلی در اولویت خدمت‌رسانی، باعث شده معلولان آن‌طور که باید و شاید نتوانند از این وسیله نقلیه برای دیگر امور و کارها از جمله رفتن به محل کار و برگشت به منزل استفاده کنند. افزایش تعداد خودروهای این سامانه باعث می‌شود خدمت‌رسانی به معلولان بهتر انجام شود.»