به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، اصطلاح کلی پلاستیک به خانواده‌ای از پلیمرهای آلی گفته می‌شود که از منابع نفتی مشتق شده‌اند. ذرات پلاستیکی با اندازه پنج میلی‌متر تا چند میکرومتر به عنوان میکروپلاستیک تعریف می‌شوند. میکروپلاستیک‌ها برای زمان‌های طولانی در محیط زیست باقی می‌مانند و به راحتی زیست تخریب نمی‌شوند.
میکروپلاستیک‌ها می‌توانند با وارد شدن به قسمت‌های مختلف بدن مثل سیستم گردش خون، ماهیچه‌ها و بافت کبدی، سلامت موجودات مختلف از جمله انسان را به خطر اندازند.
توسعه ساخت‌وساز در حاشیه رودخانه بالادست، ورود فاضلاب به درون آب، ریختن زباله در حاشیه رودخانه و سواحل دریاچه، فعالیت‌های کشاورزی و گردشگری زمینه‌ساز ایجاد آلودگی میکروپلاستیک در رسوبات مخزن سد طالقان و رودخانه بالادست آن هستند.
با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهشگران گروه زمین‌شناسی کاربردی دانشکده علوم زمین دانشگاه خوارزمی، فراوانی و خصوصیات میکروپلاستیک‌ها را در رسوبات سد طالقان و رودخانه بالادست آن بررسی کردند.
سد طالقان یکی از سدهای مهمی است که آب موردنیاز کلان‌شهرهای تهران و کرج را تامین می‌کند و برای تقویت بنیان‌های زراعی دشت قزوین اهمیت دارد.
در این مطالعه ۱۵ نمونه رسوب از قسمت‌های مختلف سد و رودخانه برداشته شد. ۹ نمونه مربوط به رودخانه و ۶ نمونه مربوط به مخزن سد بود. پس از جمع‌آوری، نمونه‌ها به آزمایشگاه منتقل شده و از نظر وجود میکروپلاستیک مورد بررسی قرار گرفتند.
بررسی‌ها نشان داد که در تمام نمونه‌های رسوب، ذرات میکروپلاستیک وجود دارد، ولی فراوانی آن در قسمت‌های مختلف متفاوت است. بیشترین ذرات میکروپلاستیک در نمونه برداشته‌شده از رودخانه شاهرود در داخل شهر طالقان بود و کم‌ترین میزان ذرات مربوط به نمونه‌های مخزن سد بود. به طور کلی نمونه‌های برداشته‌شده از سد کم‌تر از نمونه‌های برداشته‌شده از رودخانه‌ها و آبراهه‌های بالادست بود.
ذرات میکروپلاستیک اندازه، شکل، رنگ و ترکیبات شیمیایی متفاوتی دارند. در این پژوهش ذرات بررسی شده دارای اشکال خرده‌ذرات (چندوجهی)، رشته‌ای (الیاف)، کروی و ورقه‌ای بودند و بیشتر آن‌ها اشکال چند وجهی و رشته‌ای داشتند.
ذرات از نظر طیف رنگی به رنگ‌های بی‌رنگ (شفاف)، قرمز مایل به قهوه‌ای و نارنجی، سیاه، زرد، آبی، سفید، سبز کم‌رنگ، قرمز، صورتی و نارنجی بودند. اما رنگ غالب، بی‌رنگ یا شفاف، قرمز مایل به قهوه‌ای و نارنجی بود.
به گفته پژوهشگران این مطالعه، نبود تصفیه‌خانه فاضلاب در منطقه مورد بررسی، منجر به رهاسازی فاضلاب خانگی به داخل آب شده است. این فاضلاب می‌تواند حاوی ذرات میکروپلاستیک شسته‌شده از شوینده‌های مختلف و محصولات آرایشی بهداشتی و میکروپلاستیک‌های رشته‌ای ناشی از شستن البسه و پارچه‌ها باشد.
همچنین این محققان می‌گویند: ریختن پسماندهای خانگی، نخاله‌های ساختمانی توسط ساکنین محلی و زباله‌هایی مانند بطری‌های نوشابه و آب و کیسه‌های پلاستیکی توسط گردشگران به درون آب و سواحل رودخانه و دریاچه طالقان می‌تواند منشا میکروپلاستیک‌هایی مانند خرده‌ذرات بی‌رنگ باشد.
آن‌ها اضافه می‌کنند: تردد وسایل نقلیه در جاده‌ها که با فاصله کمی از رودخانه احداث شده‌اند، احتمال انتقال ذرات لاستیکی کوچک و پلاستیک ناشی از ساییدگی لاستیک خودروها توسط رواناب جاده‌ها به درون آب را نیز ممکن می‌کند. فعالیت‌های کشاورزی نیز می‌تواند یکی دیگر از منابع احتمالی ورود میکروپلاستیک‌ها به آب و رسوب باشد.
در این مطالعه مشخص شد بیشترین تعداد میکروپلاستیک در این پژوهش مربوط به نمونه‌هایی بود که از محل‌های نزدیک به مراکز جمعیتی و مناطق شلوغ و پر رفت‌وآمد برداشته شده‌اند.
نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که منشا این ذرات از شهر و روستاهای منطقه بوده و به دلیل جذب و ته‌نشین شدن میکروپلاستیک‌ها در رسوبات، تعداد کم‌تری از آن‌ها به مخزن سد مننقل شده‌اند.
البته پژوهشگران در خصوص یکی دیگر از دلایل اختلاف میزان میکروپلاستیک در سد و رودخانه می‌گویند: ممکن است شوری لایه‌های پایینی آب در مخزن سد و در نتیجه چگالی آن بیشتر باشد و همین موضوع منجر به معلق ماندن ذرات میکروپلاستیک شده و به همین خاطر میکروپلاستیک‌ها در رسوبات بستر مخزن کم‌تر حضور دارند.
نتایج این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «مطالعه فراوانی و خصوصیات ذرات میکروپلاستیک به عنوان آلاینده‌های نوظهور در رسوبات سد طالقان و رودخانه بالادست در استان البرز» در فصل‌نامه سلامت و محیط‌زیست وابسته به انجمن علمی بهداشت محیط ایران، منتشر شده است.