همشهری آنلاین_سارا جعفرزاده : رئیس کمیسیون شهرسازی شورای‌شهر به وجود ۲۷۵ گود پر خطر در تهران اشاره و به ضرورت اهتمام شهرداری بر ایمن‌سازی گودهای پر خطر تأکید می‌کند. در منطقه ۱۵ هم تعدادی گود رها شده وجود دارد که می‌تواند خطرآفرین باشد. با توجه به نزدیک شدن به زمان بارش‌های فصلی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری منطقه ۱۵ اقدام به شناسایی گودهای پرخطر و تعیین تکلیف در این زمینه کرده است. در این گزارش نگاهی به گودهای رها شده در منطقه ۱۵ انداخته‌ایم و نظرات کارشناسان را در این‌باره بررسی کرده‌ایم.
امروزه با افزایش تراکم جمعیت، ساخت برج‌های بلند مرتبه بیش از پیش رواج یافته است. برج‌هایی که نیاز مبرم به تأمین پارکینگ و مشاعات دارند. از آنجا که اغلب ساخت‌وسازها و گود برداری‌ها در مراکز پر تراکم شهر و در مجاورت ساختمان‌ها، معابر و تأسیسات شهری انجام می‌شود، اجرای سیستم‌های پایدارسازی و سازه‌های نگهبان برای نگهداری دیوارها ضرورت دارد. با این حال اغلب اوقات ریزش ساختمان‌ها و معابر مجاور گودبرداری‌ها تلفات جانی و مالی غیرقابل جبرانی به بار می‌آورد. شهرداری منطقه ۱۵ هم برای رفع خطر گودها و افزایش ایمنی همسایه‌ها و شهروندان اقداماتی را در دست انجام دارد.
- گود مرگ یا زندگی
همیشه با شنیدن کلمه «گود برداری» ترسی به جانمان می‌افتد. شاید به این دلیل که در سال‌های اخیر گودبرداری‌های غیراصولی جان عده‌ای از شهروندان را گرفته است. این گودها می‌توانند زمینه‌ساز ایجاد پروژه‌های مسکونی با عظمتی باشند که با سکونت شهروندان، زندگی در آنها جریان داشته باشد یا می‌توانند با بی‌تدبیری به گود مرگ تبدیل شوند. سراغ نخستین گود پرخطر در بزرگراه امام علی(ع) می‌رویم. با توجه به اینکه این گود در محله کم برخوردار مینابی واقع شده است، تعدادی از حصارهای فلزی کارگاهی‌اش سرقت شده است. یعنی فاصله این حصارها تا خود گود فاصله بین مرگ و زندگی است و هر لحظه امکان دارد خودرویی از مسیر منحرف شود و به داخل گود فرو رود. گود پر خطر بعدی در خیابان ذوالفقاری در مجاورت بقعه سیده ملک خاتون واقع شده است. با نگاهی به دیوارهای گود می‌توان دریافت که دیوار مشترک بقعه با این گود فروریخته است. گود بعدی در خیابان انورزاده و کوچه هاشمی واقع شده است. این گود به قدری عمیق است که به انبار نگهداری وسایل بازی کودکان (ست‌های پارکی) تبدیل شده است. بزرگ‌ترین مشکل این گودها این است که بیشتر آنها در بافت مسکونی و در محل تردد عابران، کودکان و خودروها واقع شده‌اند که هر لحظه می‌تواند حادثه‌ای را رقم بزند.»
- شناسایی گودهای منطقه ۱۵
یکی از اقداماتی که معاونت شهرسازی و معماری در منطقه ۱۵ به‌صورت جدی دنبال کرده، شناسایی گودهای رها شده در منطقه است. «حمیدرضا پیران» مسئول پیگیری‌های معاونت شهرسازی در امور نواحی و نگهداشت در این‌باره می‌گوید: «در منطقه ۱۵ تعداد ۱۴ گود رها شده وجود دارد که به‌صورت مستمر از آنها بازدید می‌شود.
بیشترین تراکم گودهای رها شده در ناحیه یک، ۲ و ۳ است. در این زمینه به‌صورت دوره‌ای به مالکان اخطار داده می‌شود که در خصوص گودها تعیین تکلیف کنند. ما به‌عنوان شهرداری وظایف خود را انجام می‌دهیم؛ مانند اخطار به مالک ساختمان که به ایمن‌سازی گود زیر نظر مهندس ناظر اقدام کند. اگر اتفاقاتی از جمله ریزش دیوار مشترک همسایه، سستی خاک و اتفاقات کارگاهی رخ دهد مالک ذینفع است و شهرداری دیگر مسئولیتی در این زمینه ندارد.»
پیران به بحث‌های حقوقی در خصوص پر کردن گود اشاره می‌کند و می‌افزاید: «یکی از راهکارهای ایمن‌سازی گودها بحث پر کردن آنها است که در این زمینه باید به‌صورت حقوقی این موضوع پیگیری شود چون امکان دارد مالک در این زمینه مدعی و شاکی شود.»
- پیمانکار تعهد ندارد
مشکلات مالی و بی‌تعهدی پیمانکار و مجری باعث توقف پروژه‌های گودهای رها شده می‌شود. «سعید فراهانی» رئیس اداره بازدید یکسان معاونت شهرسازی و معماری شهردار منطقه ۱۵ در این‌باره می‌گوید: «مالکیت ۶ گود پرخطر در منطقه ۱۵ متعلق به سازمان نوسازی است. عمق این گودها از ۸متر تا ۱۵متر است و مدت توقف پروژه‌های این گودها از ۶ سال تا ۱۵ سال متغیر است. با پیگیری‌ها و بررسی‌های انجام شده، اخطارهایی به سازمان نوسازی و پیمانکار و مجری پروژه از سوی نواحی صادر شده است که نسبت به ایمن‌سازی گود اقدام کنند که متأسفانه تاکنون اقدامی در این زمینه انجام نداده‌اند. یکی از مشکلاتی که باعث می‌شود گودها رها شوند مشکلات مالی و بی‌تعهدی پیمانکار و مالک برای ادامه پروژه است.» فراهانی به مشکلاتی که این گودها در فواصل مختلف برای شهروندان ایجاد می‌کنند اشاره می‌کند و می‌افزاید: «غالبا گودها در بافت مسکونی، در حاشیه بزرگراه‌ها و نقاط پر تردد واقع و از طرفی عمدتاً در نواحی کم برخوردار رها شده‌اند که حصار کارگاهی آنها سرقت شده است و می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری برای شهروندان داشته باشد از جمله سقوط از ارتفاع، انحراف خودروهای عبوری به داخل گود، فرونشست و فروریزش ساختمان‌های همجوار که باعث می‌شود ایمنی گود کاهش پیدا کند.»
- شناسایی مستمر گودهای رها شده
معاون شهرسازی و معماری شهردار منطقه ۱۵ از کنترل ویژه در بحث نگهداشت شهر خبر می‌دهد. «مهدی صفدری» در این‌باره می‌گوید: «نگهداشت شهر و پاکسازی معابر و گذرهای اصلی از سدمعبر مصالح ساختمانی و آزادسازی نهرها و حفاظت از اشجار در املاک در حال ساخت در نواحی منطقه به‌صورت هفتگی توسط معاونت شهرسازی، دفاتر خدمات الکترونیک، شهرداران نواحی و رؤسای ادارات شهرسازی به‌صورت مستمر در حال پیگیری است.» صفدری به گودهای رها شده در منطقه ۱۵ هم اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «گودهای رها شده به‌صورت مستمر در منطقه ۱۵ شناسایی می‌شوند و در این زمینه اخطارهایی به مالک گود ابلاغ می‌شود که هرچه سریع‌تر در خصوص گود رها شده تعیین تکلیف کنند.»
- خطر رهاسازی مصالح ساختمانی در معابر
«حمیدرضا پیران» مسئول امور نگهداشت نواحی منطقه ۱۵ در خصوص افزایش ایمنی در ساخت‌وسازهای منطقه ۱۵ می‌گوید: «در بحث نگهداشت اقدماتی از جمله نصب لفاف کارگاهی، تابلو مشخصات، جانمایی حصارکارگاهی، آزادسازی نهرها و حفاظت از درختان از سوی نواحی با نظارت و کنترل ویژه‌ای صورت می‌گیرد.» او با اشاره به خطرآفرین بودن رهاسازی مصالح ساختمانی در معابر پر تردد می‌افزاید: «با توجه به مشکلات و خطرهایی که مصالح ساختمانی رها شده در معابر برای شهروندان و خودروهای در حال تردد ایجاد می‌کند، باید توسط مالک یا پیمانکارجمع‌آوری شود. از طرفی در طرح جدید نگهداشت شهر از سوی معاونت شهرسازی و معماری منطقه، نواحی به‌صورت ماهانه بر اساس شاخص‌های نگهداشت بازدید و ارزیابی می‌شوند.»
- بررسی ایمنی گود «ری فورت»
گود «ری فورت» در خیابان فداییان اسلام، یکی دیگر از گودهای موجود در منطقه است. با توجه به اینکه این پروژه وسعت زیادی دارد، بحث ایمنی و رفع خطر از جداره‌های آن برای معاونت شهرسازی و معماری منطقه ۱۵ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در این پروژه گودبرداری انجام شده است و با توجه به اینکه دیوار سپرکوبی نشده و بخشی از دیوار همسایه ریزش داشته است و از طرفی همسایه هم در ساخت بنای خود تخلف دارد، هرگونه اتفاقی که رخ بدهد متوجه سازنده فعلی است. به این دلیل که عملیات «نیلینگ یا میخ‌کوبی» توسط سازنده باید انجام شود. «نیلینگ» یکی از روش‌های پایدارسازی جداره‌ها در گوبرداری است که این روش خلاقانه نخستین بار توسط مهندسان استرالیایی دردهه ۶۰ میلادی برای پایدارسازی جداره تونل به کارگرفته شد. در حال حاضر پیگیری پایدارسازی جداره‌های پروژه «ری فورت» در دستور کارمعاونت شهرسازی و معماری قرار گرفته است.
- آمار ۳ گود پرخطر بازدید شده در منطقه ۱۵
- گود غیرفعال خیابان انورزاده که ۶ سال است پروژه آن متوقف شده و متعلق به سازمان نوسازی و ارتفاع آن بین ۲۰ تا ۲۳متر است.
- گود بزرگراه امام علی(ع)، روبه‌روی بقعه امامزاده سیده ملک خاتون(س) که مدت ۷ سال است پروژه آن متوقف شده و متعلق به سازمان نوسازی است و بین ۱۵ تا ۱۸ مترارتفاع دارد.
- گود خیابان ذوالفقاری در خیابان لایقی مقدم که حدود ۸ سال است پروژه آن متوقف شده و ارتفاع آن بین ۲۰ تا ۲۵متر است.
- تعامل سازمان نوسازی با شهرداری
سازمان نوسازی اگر به‌صورت مستقل نمی‌تواند در خصوص پرکردن گودها اقدام کند، باید شهرداری وارد عمل شود. ملیحی به تعامل سازمان نوسازی با شهرداری اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «با توجه به اینکه سازمان نوسازی زیر نظر شهرداری تهران است، شهرداری می‌تواند برای پر کردن گودهایی که مالکیت آنها با سازمان نوسازی است اقدام کند و سازمان نوسازی با تعامل و تهاتر با شهرداری پروژه‌ها را پیش ببرد.
این درحالی است که اگر شهرداری گودی را پر کند می‌تواند هزینه‌های پر کردن را به میزان ۱۵درصد از مالک دریافت کند.» او به رفع خطر توسط شهرداری در این گودها تأکید می‌کند و می‌افزاید: «شهرداری تهران باید در خصوص گودها رفع خطر کند یعنی یا مالک را مجاب به ایمن‌سازی و یا پر کردن گود کند یا خودش مستقیم وارد عمل شود و گود را پر کند. هرچند در ابتدای امر پر کردن گودها شاید راه‌حل اقتصادی به نظر نرسد زیرا اگر زمانی مالک بخواهد پروژه را ادامه بدهد باید هزینه‌ای برای گودبرداری مجدد متحمل شود. در شرایط فعلی پر کردن گود، بهترین راه‌حل به لحاظ ایمن‌سازی است.»
- اخطار به سازمان نوسازی
در خصوص تعیین تکلیف گودهایی که متعلق به سازمان نوسازی شهرداری تهران است بارها اقداماتی از سوی شهرداری منطقه ۱۵ انجام شده است. «محمدعلی‌ملیحی» جانشین معاون شهرسازی و معاری منطقه ۱۵ در این‌باره می‌گوید: «در خصوص تعیین تکلیف گودها بارها به مدیرعامل سازمان نوسازی اخطار داده‌ایم.
با توجه به مشکلاتی که این گودها به لحاظ به مخاطره افتادن ایمنی ایجاد می‌کنند و خطراتی که برای شهروندان، عابران وهمسایگان به وجود می‌آورند، جلسه‌ای با شهردار منطقه داشتیم که پیشنهاداتی مبنی بر دخالت مستقیم شهرداری در پر کردن گودها ارائه شد. طبق تبصره ۱۴ قانون شهرداری هر جا که شهرداری شاهد این باشد که خطری شهروندان را تهدید می‌کند می‌تواند مستقیم وارد عمل شود.»
- تصمیم منطقی برای تعیین تکلیف گودها
برای رفع مشکلات گودها نیاز به برگزاری جلسه‌ای با رئیس سازمان نوسازی است. ملیحی این جمله را می‌گوید و می‌افزاید: «به نظر می‌رسد برای گرفتن نتیجه مطلوب باید جلسه‌ای با رئیس سازمان نوسازی داشته باشیم و راه‌حل‌های مؤثر و مطلوب را ارائه بدهیم. این موضوع بسیار جدی است و در ابتدا تمام هدف ما رفع خطر و افزایش ایمنی گودها است. برخی از این گودها حدود ۸متر عمق دارند و پروژه آنها متوقف شده است. هزینه‌های زیادی برای گودبرداری انجام شده است و به دلیل مشکلاتی از جمله توجیهات فنی، کمبود نقدینگی و عدم تعهد پیمانکار پروژه متوقف شده است. شهرداری منطقه می‌تواند با طی کردن مراحل اداری، حقوقی و صورت جلسه محله وبا تکیه بر اسناد و شواهد، اقدام به پر کردن گودهای خطرآفرین رها شده کند.»
۱۴ گود رها شده در منطقه ۱۵ وجود دارد.
۶ گود پر خطر در منطقه ۱۵ وجود دارد.
۷ گود در ناحیه یک واقع شده است.
۳ گود در ناحیه ۴ واقع شده است.
۲ گود در ناحیه ۲ قرار دارد.
۲ گود در ناحیه ۳ واقع شده است.