همشهری آنلاین _ معصومه حق‌جو: لازمه اجرای این طرح کمک و همکاری همه‌جانبه همه مردم و دستگاه‌های اجرایی برای حفظ محیط‌زیست شهری و رسیدن به مفهوم واقعی توسعه پایدار در این بخش است. کاپ با رویکرد جمع‌آوری و دفع صحیح پسماند و افزایش میزان تفکیک پسماند در مبدا، سال گذشته در ۲ محور تعیین شد. محور اول مربوط به اجرای طرح در منازل مسکونی و حذف مخازن از معابر بود. در محور دوم اجرای آن در ساختمان‌های اداری کلید خورد و برای شروع، ساختمان‌های مستقل و وابسته به شهرداری پوشش داده شد و در ادامه، ساختمان‌های اداری دولتی در دستور کار ادارات مدیریت پسماند قرار گرفت.
«محمدرضا اخلاصی»، رئیس اداره پسماند شهرداری منطقه ۶، با این توضیح می‌گوید: «این طرح برای نخستین بار در منطقه ۶ به‌عنوان یکی از ۴ منطقه پایلوت شهر تهران در منازل مسکونی شهرک والفجر در ناحیه ۶ آغاز شد. روز اول در شهرک والفجر ۷کیلو پسماند خشک جمع‌آوری شد، ولی امروز با گذشت بیش از ۴ ماه و مشارکت ۷۰درصدی مردم طی روزهای جمع‌آوری، میانگین آن به بیش از ۷۰۰کیلوگرم در هر نوبت جمع‌آوری رسیده است.»
در حال حاضر، در شهرک والفجر بین ۳۵۰۰ تا ۴ تن زباله تولید می‌شود که با اجرای طرح ۱۵ درصد از حجم آن کاسته شده است. در ادامه اجرای طرح، محله دوستان در ناحیه ۵ منطقه ۶ تحت پوشش طرح کاپ قرار گرفت. اخلاصی می‌افزاید: «با استفاده از تجربیات محله دوستان و شهرک والفجر و با هماهنگی‌های انجام شده با سازمان مدیریت پسماند و نظر شهردار منطقه ۶ و کمیته طرح کاپ، ناحیه ۴ با ۵۷۰۰ پلاک آبی شامل مسکونی، تجاری، اداری و... به‌عنوان پایلوت انتخاب و اقدامات اجرایی آن از ابتدای آذر سال جاری شروع شد.»
- کاپ در مراکز درمانی
اداره پسماند با توجه به تراکم بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در منطقه ۶ اجرای طرح در این مراکز را هم در برنامه‌ها قرار داد. اخلاصی با این توضیح می‌گوید: «با توجه به تعداد و تراکم مراکز درمانی در منطقه، تصمیم گرفتیم طرح تفکیک پسماند خشک را در این مراکز هم انجام دهیم که با انعقاد تفاهمنامه‌هایی در حال انجام است. در بخش پسماندهای عفونی، این مراکز قراردادی با سازمان مدیریت پسماند دارند که طی آن جمع‌آوری پسماندهای عفونی پس از بی‌خطرسازی، به‌صورت جداگانه تحویل مرکز دفن کهریزک می‌شود.»
از سال گذشته تاکنون، تعدادی از بیمارستان‌های منطقه ۶ با اجرای طرح کاپ توسط شهرداری منطقه به مخازن تفکیک پسماند خشک تجهیز شده‌اند. رئیس اداره پسماند منطقه ۶ می‌گوید: «بیمارستان‌های پاستور نو، مهر، ساسان، ۱۵ خرداد، آبان، مرکز طبی کودکان تهران، تهران کلینیک، شهید مصطفی خمینی(ره)، یاس سپید، پاتولوژی دانش و داروخانه نلسون ماندلا مراکز تجهیزشده‌ای هستند که در حال حاضر تفکیک در آنها انجام می‌شود. در برخی بیمارستان‌ها مانند علوم پزشکی تهران، مرکز قلب تهران، دی و کسری هم در حال مذاکره برای تجهیز و شروع طرح هستیم. همزمان تجهیز هتل‌های منطقه ۶ نیز در دستور کار اداره مدیریت پسماند و نواحی قرار گرفته است.»
- تهیه باکس یا سبد توری برای ساختمان‌های جنوبی
اجرای هر طرحی در شروع با سختی‌هایی روبه‌روست و طرح کاپ هم از این قاعده مستثنا نیست. «فریدون کاظمیان» دبیر شورایاری محله نظامی گنجوی، معتقد است برای چنین طرح‌هایی ابتدا باید فرهنگسازی و بستر لازم ایجاد و سپس برای اجرا اقدام شود: «قبل از اجرای طرح، اهالی برای تفکیک زباله تشویق و ترغیب شده بودند. جلسه‌ای هم با معاونت خدمات شهری داشتیم و مشکلات پیش رو با ایشان مطرح شد، ولی نتیجه‌بخش نبود.»
دبیر شورایاری محله نظامی گنجوی می‌گوید: «اگر در محله ۹۰درصد موفق بودیم، به این علت بود که حدود ۶ ماه فقط زباله خشک جمع‌آوری شد و اهالی هم به مدیریت زباله‌هایشان عادت کرده بودند. با آموزش‌هایی که از طریق گروه‌های محلی و دوستان زحمتکش بازیافت ناحیه ۵ ارائه شد کم‌کم اهالی با این طرح همراه شدند.»
هنوز برخی اهالی هستند که زباله‌های خود را جلو درب منازل می‌گذارند و باعث آلودگی معابر می‌شوند. کاظمیان با این توضیح می‌افزاید: «خانه‌های جنوبی حیاط ندارند و بنابراین، جایی برای گذاشتن سطل زباله ندارد. پیشنهاد دادیم باکس یا سبد توری با قفل مقابل این ساختمان‌ها جانمایی شود تا زباله‌ها داخل آنها گذاشته شود، ولی طرح بدون توجه به این پیشنهاد شروع شد و تاکنون خدمات شهری اقدامی برای حل مشکل نکرده است.»
دبیر شورایاری محله نظامی گنجوی معتقد است اگر این مشکل قبل از اجرای طرح کاپ حل می‌شد، قطعاً اهالی مشارکت بیشتری در طرح داشتند.
- نمی‌توانیم زباله را در پارکینگ نگه داریم
«سرور اسلامی» یکی از قدیمی‌های شهرک والفجر، هم ﺩﻝ خوشی ﺍﺯ طرح کاپ ندارد: «انباشت زباله‌ها در پارکینگ خانه‌ها موجب شده بوی نامطبوع تا طبقات بالا استشمام شود. به‌ناچار تحمل می‌کنیم، ولی زمانی که هوا رو به گرمی برود این وضعیت اصلاً قابل تحمل نیست. علاوه بر بو، قطعاً حشرات و حیوانات موذی هم سراغ اهالی ساختمان می‌آیند.»
اسلامی از نبود سطل در کوچه‌ها گلایه دارد و با توجه به همه‌گیری کرونا این وضعیت را نگران‌کننده می‌داند: «بارها در گوشه و کنار با ماسک‌ها و دستکش‌های رهاشده مواجه شده‌ام. در شرایط فعلی که بارها تأکید شده ماسک و دستکش باید در نایلکس پیچیده و دور انداخته شود، چرا نباید سطل زباله در کوچه‌ها وجود داشته باشد؟ »
- نصب ۱۲ مخزن دوقلوی پیاده‌راهی در معابر اصلی
مشارکت شهروندان در اجرای طرح‌های شهری یکی از روش‌های موفق در توسعه محسوب می‌شود، ولی به گفته «امیرابوالفضل غلامی» شهردار ناحیه ۶، در اجرای طرح کاپ برخی اهالی همکاری مناسب با اداره پسماند و شهرداری ندارند: «طبق نظرسنجی از اهالی، مقرر شد زمستان بین ۱۹:۳۰ تا ۲۲:۳۰ و تابستان ۲۰ تا ۲۳ زباله‌ها جمع‌آوری شوند، اما برخی شهروندان به بهانه اینکه زمان جمع‌آوری مناسب نیست از همکاری خودداری می‌کنند.» به اعتقاد شهردار ناحیه ۶، اگر باکس یا سبد فلزی جلو درب منازلی که جنوبی هستند گذاشته شود باز همان مشکلاتی که مخازن زباله در شهر ایجاد کرده بودند، تکرار می‌شود: «خانه‌های جنوبی مسلماً پارکینگ دارند. بنابراین اهالی می‌توانند این زباله‌ها را در پارکینگ نگهداری کنند تا نیروهای ما برای جمع‌آوری در ساعت مقرر اقدام کنند.»
غلامی هدف از جمع‌آوری مخازن را که سال‌ها مردم به آنها عادت کرده بودند، حذف آلودگی از شهر عنوان می‌کند: «با وجود مخازن، شهروندان هر زمانی که تمایل داشتند زباله‌ها را تخلیه می‌کردند در حالی که بارها از طریق رسانه‌ها درخواست کرده بودیم بعد از ساعت ۲۱ این کار انجام نشود. برای حفظ نظافت شهرک والفجر ۳۳ مخزن ۱۱۰۰ لیتری جمع‌آوری و ۱۲ مخزن دوقلوی پیاده‌راهی در معابر اصلی نصب شده است.».
- اما و اگرهای طرح کاپ
طرح کاپ مثل همه طرح‌های دیگر اما و اگرهایی دارد. در عین حال که برخی شهروندان در دیگر مناطق، مانند ۲۲، از این طرح استقبال کرده‌اند و حتی با جمع‌آوری هسته‌های میوه از زباله‌های خانه‌هایشان و کاشت آن در چیتگر، قدمی برای بهبود وضعیت طبیعت برداشتند، اما برخی دیگر هم به کاپ و زمان جمع‌آوری این زباله‌ها و حتی عملکرد نیروهای اداره پسماند انتقاد دارند. فرهنگسازی از طریق رسانه‌ها و آگاهی شهروندان برای پذیرش و جلب همکاری نقش مؤثری دارد، در غیراین صورت اجرای طرح با سختی‌ها و چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌شود.