همشهری آنلاین_مژگان مهرابی: بعد هم از غفلت آدم‌ها و بی‌توجهی‌شان به مسائل ایمنی استفاده کرده و در چشم برهم زدنی خانه یا کاشانه‌ای را طعمه خود می‌کند. قدرتش زیاد است. توان آن را دارد که در کمتر از یک ساعت هر چیز که سر راهش قرار دارد را با تلی از خاکستر یکسان کند. هدفش مکان خاصی نیست.
از خانه و مغازه تا کارگاه صنعتی و کارخانه هر جا که رد پایی از نبود ایمنی باشد سروکله‌اش پیدا می‌شود. برای همین هر سال با فرارسیدن فصل سرما، خبرهای ناگواری از حریق مکان‌های مسکونی و تجاری می‌شنویم که دلیل عمده آن استفاده از وسایل گرمایشی غیراستاندارد است.
امسال هم با سرد شدن هوا، این دشمن آتشین مترصد فرصت است تا باز خانه و کاشانه یا مکان کسبی را طعمه خود قرار دهد و خاطره تلخ دیگری از خود به جای بگذارد. از آن جا که فضاهای تجاری و صنعتی زیادی در مناطق شرقی تهران واقع شده و در تعدادی از آنها به خاطر انباشت محصولات و صنایع چوبی امکان آتش‌سوزی وجود دارد، این هفته به سراغ مسئولان ستاد مدیریت بحران و کارشناسان آتش‌نشانی رفته و درباره وضعیت ایمنی در این‌گونه مکان‌های کسب گفت‌وگو کردیم.
- بازار گل طعمه مناسبی برای غول آتش
منطقه ۱۴ بیشتر از آنکه تجاری و صنعتی باشد، مسکونی است اما چند مکان پرخطر در دل خود دارد که رعایت نکردن نکات ایمنی در آنها می‌تواند حوادث بزرگی را رقم بزند. یکی از مکان‌های پرخطر و حریق زای آن بازار گل شهید محلاتی است. در این مکان بیشتر از بخاری‌های بدون دودکش استفاده می‌کنند. اگرچه به دلیل باز بودن فضای مغازه‌ها امکان گازگرفتگی خیلی کم است اما از آن جا که در تعداد زیادی از مغازه‌ها وسایل چوبی عرضه می‌شود نزدیکی مواد اشتعال زا در کنار وسیله گرمایشی غیراستاندارد می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد.
مکان حادثه‌خیز دیگر منطقه که در واقع تنها راسته بازار آن هم به شمار می‌آید، بورس مبلمان و وسایل چوبی در میدان ۱۳ آبان است. در اینجا هم کاسبان از وسایل گرمایشی بدون دودکش استفاده می‌کنند و به تعداد انگشت‌شماری اسپیلت دارند. با این وصف می‌توان گفت یک بی‌احتیاطی کوچک می‌تواند بازار را به خطر انداخته و طعمه حریق کند.
اما خیابان پیروزی که تعداد زیادی مغازه تجاری و ساختمان اداری را در خود جای داده است، هم مکان مستعد دیگری برای بروز آتش‌سوزی است. «حمیدرضا حسن لو» مدیر پیشگیری و بررسی علل حریق و حوادث منطقه ۸ آتش‌نشانی می‌گوید: «کارشناس‌های آتش‌نشانی مرتب از اصناف بازدید می‌کنند و تذکرات مهم را هم گوشزد می‌کنند. اما بعضی از شهروندان توصیه‌های ایمنی را جدی نمی‌گیرند.
در این خصوص، شماره تماس ۶۴۳۲۳۲۳۲ درباره مسائل ایمنی پاسخگوست.» آنچه مسلم است وجود کپسول آتش‌نشانی از ضروریات هر محل کسبی به شمار می‌آید که به جرأت می‌توان گفت تعداد کمی از مغازه‌ها به وسایل اطفای حریق مجهز هستند. متأسفانه این مهم از سوی برخی از شهروندان جدی تلقی نمی‌شود. بدتر اینکه اگر کپسولی هم وجود داشته باشد بعضی از کاسبان طرز استفاده از آن را نمی‌دانند.
- خطر آتش‌سوزی از میدان هفت‌حوض دور نیست
منطقه ۸ وسعت چندانی ندارد و بیشتر مساحت آن را بافت‌های مسکونی و اداری تشکیل داده است. از این‌رو حادثه حریق بیشتر ساختمان‌ها را تهدید می‌کند. «اکبر صادق بیگی» دبیر ستاد مدیریت بحران منطقه ۸ در این‌باره می‌گوید: «علت بارز وقوع حریق در منازل و مغازه‌ها بیشتر به دلیل اتصال برق است. استفاده از فیوزی که کشش کافی ندارد می‌تواند دردسرساز باشد.
این موضوع در اغلب مغازه‌ها پیش می‌آید. صاحب ملک به جای مراجعه به اداره برق و بالا بردن آمپراژ خودش فیوز را دستکاری می‌کند تا برق بیشتری دریافت کند. همین باعث بالا رفتن جریابن برق در سیم‌ها می‌شود و اتصال برق رخ می‌دهد. سه‌راهی غیراستاندارد و بلند بودن سیم عامل دیگر اتصال برق است. اما دلیل دیگر حریق در مغازه‌ها استفاده از بخاری شعله عریان است که اگر در فضای زیر ۱۰۰مترمربع نصب شود احتمال حریق بالا می‌رود به‌خصوص در مغازه‌های کیف و کفش و پوشاک حریق زودتر شعله‌ور می‌شود.»
بازار هفت‌حوض اغلب آبستن حوادث است و با توجه به توصیه‌های ایمنی که از سوی آتش‌نشانی تذکر داده می‌شود، اگر بی‌دقتی رخ دهد می‌تواند در کمترین زمان سرمایه یک کاسب تبدیل به خاکستر شود. اما راسته کارگاه‌های صنعتی و تعمیرگاه‌های این منطقه در خیابان دماوند واقع شده که آن هم خطرات خودش را دارد. وجود بنزین و روغن و دیگر مواد اشتعال زا در فضای تعمیرگاه‌ها خود حادثه‌خیز است. صادق بیگی ادامه می‌دهد: «بسیاری از کاسبان برای گرم کردن خود از سوزاندن چوب استفاده می‌کنند. نزدیکی مواد اشتعال زا در کنار آتش می‌تواند حوادث جبران‌ناپذیری از خود را به جا بگذارد.»
- بی‌رغبتی برخی از شهروندان به ایمن‌سازی
«حمیدرضا حسن لو» مدیر پیشگیری و بررسی علل حریق و حوادث منطقه ۸ آتش‌نشانی، به امور منطقه ۱۵ هم رسیدگی می‌کند. او درباره وضعیت اصناف این منطقه متذکر می‌شود: «منطقه ۱۵ وسعت زیادی دارد و همه جور صنفی در آن دیده می‌شود. اما آنچه بیشتر در اینجا به چشم می‌خورد، تعمیرگاه‌های خودرو و ماشین‌های سنگین در حاشیه بزرگراه امام رضا(ع) است.
در تعمیرگاه‌ها به دلیل وجود مواد اشتعال زا هر آن احتمال بروز خطر وجود دارد. مکان دیگر، بازار مبل و وسایل چوبی در خیابان خاوران و شهرک کاروان است. با توجه به اینکه چوب ماده مناسبی برای آتش‌سوزی است، باید نکات ایمنی در غرفه‌های این بازار به خوبی رعایت شود. اما در میدان و خیابان شوش بورس یدکی‌فروش‌ها را داریم و بلورفروشی‌ها هم در خیابان فداییان اسلام واقع شده‌اند.
شاید خود بلور یا لوازم یدکی اشتعال زا نباشند اما از آن جا که در جعبه‌های مقوایی نگهداری می‌شوند با یک شعله کوچک مغازه دچار حریق می‌شود.» جای سؤال است با توجه به پیگیری‌ها و تذکرات مستمر کارشناسان آتش‌نشانی، چرا برخی از شهروندان برای رعایت اصول ایمنی دقت لازم را انجام نمی‌دهند. نکته مهم اینکه بعضی از مغازه‌ها استیجاری است و موجر برای ایمن‌سازی آن اقدام نمی‌کند و صاحب ملک هم رغبتی به این کار نشان نمی‌دهد.
- زنگ خطر برای کاسبان منطقه ۴
منطقه ۴ به دلیل وسعت بالا و بافتی که دارد، راسته بازارها و کارگاه‌های زیادی دارد که در جای جای آن واقع شده‌اند. در محله‌های شمیران‌نو و اوقاف راسته بازار مبل و وسایل چوبی واقع شده است و علاوه بر آنها، ۱۲۰۰ کارگاه مبل‌سازی و رنگ‌کاری غیرمجاز در خیابان‌های سروش، سراج و چهارراه استقلال مشغول فعالیت هستند. در این کارگاه‌ها به غیر از چوب، مواد اشتعالزایی مثل رنگ و بنزین و تینر هم نگهداری می‌شود.
در محله تهرانپارس شرقی هم تعداد قابل توجهی تعمیرگاه و مغازه‌های صافکاری، نقاشی و مکانیکی وجود دارد که مواد اشتعال زا از ملزومات کاری‌شان به شمار می‌آید. اما نکته مهم اینکه در برخی از این مکان‌ها مسائل ایمنی رعایت نشده و همین می‌تواند فضای مناسبی را برای وقوع حریق مهیا کنند. «امیر مهدیانی» مدیر پیشگیری منطقه ۳ آتش‌نشانی در این‌باره می‌گوید: «حریق، ناگوارترین اتفاقی است که هر شهروندی می‌تواند تجربه کند. در این فصل به دلیل استفاده از وسایل گرمایشی غیراستاندارد در برخی کارگاه‌های صنعتی احتمال وقوع حریق وجود دارد. طبق بازدیدهایی که از این کارگاه‌ها انجام داده‌ایم، اغلب از بخاری هیزمی یا بخاری دست‌ساز استفاده می‌کنند. بیشترکارگاه‌ها در زیرزمین قرار دارد و اصول ایمنی در آنها رعایت نشده و همین احتمال خطر را دوچندان می‌کند.»
- قدرت اجرایی نداریم
اغلب صاحبان کارگاه‌ها برای اینکه وسایل رنگ‌کاری شده زودتر خشک شوند شب‌ها بخاری را روشن می‌گذارند. این مهم می‌تواند زمینه حریق را فراهم کرده و خسارات جبران‌ناپذیری را از خود به جا بگذارد. گذشته از آن، طبقه فوقانی تعداد قابل توجهی از کارگاه‌ها محل سکونت است و اگر حریقی رخ دهد، علاوه بر خسارت مالی، جان اهالی خانه هم به خطر می‌افتد.» مهدیانی در این‌باره متذکر می‌شود: «مرتب به مکان‌های تجاری و صنعتی سرکشی کرده و توصیه‌های ایمنی را گوشزد می‌کنیم اما از آن جا که قدرت اجرایی نداریم نمی‌توانیم برای پلمب اقدام کنیم.»
به گفته این مسئول، در بعضی از مکان‌های تجاری یا صنعتی برای گرم کردن فضا از گاز پلوپز استفاده می‌شود همین می‌تواند علاوه بر حریق گازگرفتگی را هم ایجاد کند. او می‌گوید: «با انتشار گاز دی‌اکسیدکربن فرد دچار سردرد شده و به سلول‌های مغزی او آسیب وارد می‌شود.» از سوی دیگر تعداد قابل توجهی کارخانه در خیابان اتحاد و احسام وجود دارد که مواد اولیه آنها شیمیایی و پلاستیک است. مهدیانی می‌گوید: «شهروندانی که رعایت اصول ایمنی را می‌کنند با هیچ مشکلی مواجه نمی‌شوند متأسفانه بعضی از کاسبان تصور می‌کنند حریق شتری است که در خانه آنها نمی‌خوابد.»
- آتش در کمین کارگاه‌های زیرزمینی
۸۵درصد از وسعت منطقه ۱۳ را بافت مسکونی و باقی مساحت منطقه را بافت اداری و تجاری تشکیل داده است. در خیابان دهقان، راسته بازار پوشاک و کیف و کفش واقع شده و بیشترین مغازه‌های تجاری در خیابان پیروزی قرار دارد. از دیگر بازارها و مکان‌های تجاری این منطقه می‌توان به بازار خیابان شهرستانی و بلال حبشی اشاره کرد که همه جور صنفی در آن فعالیت دارند. «فرامرز اکبری» دبیر ستاد مدیریت بحران منطقه ۱۳ در این‌باره می‌گوید: «کتابفروشی، فرش‌فروشی، چاپخانه و کارگاه نقاشی از جمله مشاغل پرخطر منطقه ۱۳ هستند که پراکندگی‌شان در همه جای این بخش از شهر دیده می‌شود. در خیابان‌های دماوند و ۱۷ شهریور تعداد زیادی فرش‌فروشی وجود دارد و در خیابان اشراقی هم چند چاپخانه بزرگ وجود دارد که مکان مستعدی برای بروز حریق هستند. همچنین در این خیابان چند کاسب هستند که به‌صورت غیراستاندارد اقدام به پر کردن کپسول‌های گاز می‌کنند. طبق بررسی‌هایی که انجام داده‌ایم، کارگاه‌های نقاشی زیادی در زیرزمین خانه یا پاساژها وجود دارد. فضای کوچک و بدون اکسیژن آن هم با وجود مواد اشتعال زا به خودی خود خطرناک است. حال اگر وسیله گرم‌کننده‌ای هم روشن باشد احتمال بروز حریق یا گاز گرفتگی را چند برابر می‌کند.»
- اداره ثبت احوال، مکانی پر خطر و پر حادثه
اکبری به نکته مهم دیگری اشاره می‌کند و آن تبدیل طبقه زیرین برخی مکان‌های عمومی مانند مساجد به کارگاه‌های خیاطی و آشپزخانه است که مکان‌های مستعدی برای بروز حریق هستند. او می‌گوید: «تصور کنید اگر اتفاقی رخ دهد در چند دقیقه کارگاه خیاطی آتش می‌گیرد و فرد امکان فرار ندارد. یا در آشپزخانه که حریق می‌تواند باعث انفجار گاز هم بشود. به همه اصناف تذکرات لازم را داده‌ایم اما متأسفانه شاهد آن هستیم که بعضی از شهروندان به دلیل شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه از فضای مسکونی خود برای دوختن کیف و کفش استفاده می‌کنند بدون اینکه به عواقبش فکر کنند.»
یکی دیگر از مکان‌های پرخطر منطقه ۱۳ اداره ثبت احوال در خیابان نیروی هوایی است که به گفته اکبری اگر حادثه‌ای رخ دهد جان شهروندان زیادی را به خطر می‌اندازد. او می‌گوید: «اداره ثبت احوال در واقع یک آپارتمان کوچک است. این ساختمان ۲ برابر ظرفیتش کارمند و ۵ برابر استاندارد ارباب رجوع دارد. ساختار آن قدیمی است و هر آن باید منتظر وقوع یک حادثه در آن بود. تصور کنید با کوچک‌ترین حریقی جان چه تعداد از شهروندان به خطر می‌افتد؟ بارها به مسئولان تذکر داده‌ایم اما متأسفانه هیچ اقدامی برای رفع نواقص ایمنی انجام نداده‌اند.» نکته مهم اینکه در اغلب مغازه‌ها کپسول اطفای حریق وجود ندارد.