همشهری آنلاین _ ثریا روزبهانی: شنیده‌ها حاکی از آن است که شهرداری منطقه ۲۲ قصد دارد با اجرای طرحی متفاوت این مشکل را برای هم‌محله‌ای‌ها بر طرف کند. «پهنه امن خانگی» عنوان طرحی نوین است که باهدف زیست‌پذیر کردن محله‌ها برای نخستین بار در منطقه ۲۲ اجرا می‌شود. به همین بهانه به سراغ «مریم نخعی پور»، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه، رفتیم تا با این طرح و مزایای آن بیشتر آشنا شویم.
پهنه‌های امن خانگی شامل واحد مسکونی یا تجاری است که اتومبیل در آن سرعت بسیار کمی دارد. در واقع در پهنه خانگی، پیاده‌روی، بازی و دوچرخه‌سواری، تعاملات اجتماعی و فضاهای سبز در اولویت است. مریم نخعی پور، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری منطقه، در این‌باره می‌گوید: «امروزه طراحی خیابان‌های مسکونی سبب شده است تا سرعت خودروها به دلیل مسیرهای عریض زیاد شود و همین موضوع عابران پیاده و دوچرخه‌سواران را مجبور به عقب‌نشینی کرده است. نتیجه این امر از دست دادن فرصت برای ساکنان محلی برای ایجاد جوامع سالم‌تر و قوی‌تر است. یکی از این راه‌حل‌ها ایجاد پهنه‌های خانگی در محله‌های مسکونی است. محله یا خیابانی که در آن نقش کودکان، سالخوردگان و پیاده‌ها محسوس‌تر و سواره در تعامل با پیاده است.
در واقع روح زندگی و تعاملات اجتماعی در آن جریان دارد. در این پهنه‌ها، حرکت یا سرعت وسایط نقلیه موتوری کنترل می‌شود و نیز تراکم خودرو کم (بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ خودرو در روز) است و در صورت امکان، خیابان یک‌طرفه می‌شود. طول خیابان هم حداکثر ۱۵۰ متر باشد. از دیگر ویژگی‌های این طرح می‌توان به در نظر گرفتن خیابانی به موازات خیابان موردنظر اشاره کرد که تردد با سرعت بیشتر در آن امکان‌پذیر باشد. همچنین برای پارکینگ حاشیه‌ای در پهنه امن خانگی، باید تقاضا محدود و امکان پارکینگ جایگزین وجود داشته باشد. مهم‌تر از همه درون بافت مسکونی و از سوی مردم، مورد پذیرش باشد و کاربری‌های سازگار چون فضاهای آموزشی وجود داشته باشد. به همین دلیل عرض پیاده‌رو در هر طرف؛ ۱ متر و ۸ سانتیمتر در نظر گرفته می‌شود. اجرای موفقیت‌آمیز فضاهای امن شهری در منطقه ۲۲ می‌تواند الگویی برای سایر مناطق شهر تهران محسوب شود. با گسترش پهنه‌های امن در سایر فضاهای شهری؛ امکان زیست‌پذیری شهر تهران با مشارکت و حضور مردم مهیا می‌شود.»
- حداکثر سرعت ۲۰ کیلومتر
به گفته نخعی پور، این طرح برای نخستین بار در تهران، در این منطقه اجرا خواهد شد و در خارج از کشور هم تنها در برخی از شهرهای کشورهای اروپایی مانند «انگلیس» و «فرانسه» به اجرا در آمده است. او در ادامه می‌گوید: «همه این محدوده در ابتدای خیابان «هوانیروز» که ۶ کوچه را در بر می‌گیرد، به شکل سنگفرش و مساحت احداث این طرح، حدود ۳ هزارمترمربع است. همچنین اکنون حداقل سرعت در نظر گرفته شده در اجرای این طرح در منطقه ۲۰ کیلومتر برساعت است. یعنی از استاندارد هم کمتر. ۳۰درصد فعالیت عمرانی این کار به اجرا در آمده و پیش‌بینی شده است این پروژه تا ۶ ماه آینده به بهره‌برداری کامل برسد.
از ۲ سال پیش طراحی و شناسایی مکان مناسب برای اجرای این پروژه، کلید خورد. براساس معیارهای دنیا، ۳ گزینه انتخاب و مطالعات ترافیکی و پیوست‌های اجتماعی آن انجام شد، اما در نهایت در جمع‌بندی‌ها به این نتیجه رسیدیم که لوکیشن خیابان «گلناز ۲» واقع در منطقه هوانیروز، بهترین گزینه برای اجرای این طرح است. در همین راستا با توجه به جمعیت و جامعه آماری، پرسشنامه‌هایی بین اهالی و ساکنان توزیع و جلساتی هم با شورایاری محله برگزار شد. در ادامه، پیوست‌های ترافیکی و اجتماعی و طراحی ترافیکی را برای معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران ارسال کردیم. این خیابان رویکرد انسان‌محوری بالایی دارد. «پهنه‌های امن خانگی»، حتی از «خیابان‌های کامل» رویکردش انسان‌محورتراست. در این خیابان، مسیرهای پیاده و سواره همسطح طراحی شده است و اختلاف ارتفاعی بین پیاده و سواره وجود ندارد.»
- سهم قابل توجه کودکان
کودکان از این پهنه امن، سهم قابل توجهی دارند. نخعی‌پور به امکانات ویژه کودکان در این طرح اشاره می‌کند: «در این خیابان، مسیر دوچرخه و ۲ پهنه بازی را برای کودکان پیش‌بینی کرده‌ایم. حتی برای مهمانانی که به خانه‌های اهالی و ساکنان این محله مراجعه می‌کنند هم پارک‌های حاشیه‌ای خودرو تعبیه شده است. آنها خودروهایشان را در اطراف منزل مسکونی‌شان پارک می‌کنند و با قدم زدن و پیاده به مقصدشان می‌رسند. قرار گرفتن در مجاورت پارک و سرای محله از جمله محاسن و نقاط قوت طرح پهنه امن خانگی است. در کنار کودکان، سالمندان هم در این طرح از قلم نیفتاده‌اند و نگاه ویژه‌ای به آنها شده است. در پهنه امن خانگی، خانه‌ها یک گیت ورود و خروج یا به نوعی نگهبان دارند. همچنین فضای میدان‌گاهی برای نشستن افراد سالمند در نظر گرفتیم که با المان‌های شهری مانند نیمکت، روشنایی و فضای سبز به محیطی زیبا برای حضور آنها تبدیل می‌شود. در این طرح، فضای سبز جلو خانه‌ها بدون اینکه کم شود، همان‌گونه دست نخورده باقی می‌ماند. چراکه این کاربری‌ها در فضاهایی بین فضای سبز موجود در محله، انجام می‌شود.»
- ورود موتورسیکلت‌سواران ممنوع!
اکنون طرح پهنه امن خانگی در ۶ کوچه از محله هوانیروز اجرا می‌شود که عرض و طول آن ۸ در ۵۰ مترمربع است. یعنی مساحتی بالغ بر ۴ هزار مترمربع. این پهنه قرار است از نظر ایمنی و ترافیک محیطی به مکان‌های امنی برای تردد پیاده‌روها تبدیل شود. در همین راستا این طرح به گونه‌ای اجرا خواهد شد که حتی موتورسیکلت‌سواران هم نمی‌توانند از این معابر عبور کنند. چراکه مسیر به بوستانی که در انتهای خیابان قرار گرفته و بن‌بست است، منتهی می‌شود.