همشهری‌آنلاین - فاطمه عباسی: سرزمین بین‌النهرین خانه اول و محل نزول آدم بود و پس از او انبیا و اولیای متعددی از جمله نوح، ابراهیم، یونس و بر اساس برخی نقل‌ها خضر علیهم‌السلام نیز در این سرزمین سکنی داشتند و شاید همین تاریخ قدیم و اصیل مسمای نام عِراق، به معنای ساکن باشد.
سایه جنگ اما آنقدر وسیع و سنگین بوده که ما جز خبر جنگ از این سرزمین نمی‌شنویم. موقعیت استراتژیک عراق، تنوع طوایف و مذاهب، وسعت و جغرافیای نفت‌خیز آن همگی به طولانی شدن جنگ در این کشور دامن زده و باعث شدند ما فراموش کنیم با چه سرزمین کهن و ثروتمندی همسایه هستیم.
سفر پاپ فرانسیس به این کشور اما فرصتی برای جلب توجه جهان به ابعاد در تاریکی مانده این سرزمین ایجاد کرد. برنامه وی برای بازدید از شهر اور، زادگاه ابراهیم (ع)، بهانه‌ای شد تا راجع به این مکان باستانی و دیدنی بیشتر بدانیم.
میدیل ایست آی در مقاله‌ای از اور نوشت و گفت: زیگورات در اور معبدی برای الهه ماه «نانار» است و به هزاره دوم قبل از میلاد مسیح مربوط می‌شود. امروز، شنبه، پاپ فرانسیس یک مراسم بین ادیانی در زیگورات اور، که بازمانده از دوران سومری است برگزار می‌کند؛ گمان می‌رود این شهر، زادگاه ابراهیم نبی است.
این شاید از مهمترین لحظات یک سفر تاریخی پاپ باشد که چشم جهان را به عراق جلب و شگفتی باستان شناسی اور را برجسته کرده است.
پایتخت سومری
اور در استان ذی قار در جنوب عراق و در ۱۷ کیلومتری ناصریه، مرکز استان، واقع شده است. این شهر یکی از چهار شهر باستانی سومری است که در کنار ایریدو، گیرسو و لاگاش در این منطقه قرار دارد.
اور پایتخت سومریان بود و مکانی که آنها سیستم آبیاری را توسعه دادند، روش‌هایی پیشرفته در کشاورزی به کار بردند و تجارت گسترده‌ای با شهرهای اطراف بین‌النهرین و فراتر از آن برقرار کردند.
تصور می‌شود تاریخ این شهر که زمانی بیضی شکل بوده به ۳۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد و برای اولین بار در متون متاخر هزاره ثبت شده است.
اور که در دهانه فرات، در سواحل جنوبی عراق نشسته بود طی قرن‌ها و با تغییر توپوگرافی از ساحل جنوبی فاصله گرفته و در بخش داخلی این سرزمین واقع شده است.
کشف باستان‌شناسی
در قرن نوزدهم، باستان‌شناسان اروپایی بر اساس متن کتاب مقدس شروع به جست‌وجو در بقایای تل المقیار کردند. جان جورج تیلور، معاون کنسولی انگلیس، برای اولین بار حفاری معبد زیگورات را از طرف موزه بریتانیا در سال ۱۸۵۳ آغاز کرد.
در سال ۱۹۲۲، سر لئونارد وولی، باستان‌شناس انگلیسی، گسترده‌ترین کاوش‌ها را انجام داد و در طی یک دهه، ۱۶ مقبره سلطنتی ساخته‌شده از آجر گل و لای پیدا کرد. نما و پله‌های برجسته این معبد در دهه ۱۹۸۰ تحت حکومت صدام حسین مرمت شد.
خانه ابراهیم؟!
در کتاب مقدس گفته شده است که شهری به نام اور زادگاه ابراهیم جد بزرگ ادیان یهودی، مسیحی و مسلمان است که گمان می‌رود در هزاره دوم قبل از میلاد می‌زیسته ولی در حین حفاری‌های خود مهری استوانه‌ای در مجاورت زیگورات پیدا کرد که نام «ابراهیم» را بر خود داشت. این باعث شد وی باور کند که این مجموعه خانه ابراهیم (ع) است.
عامر عبدالرزاق، مدیر موزه تمدن ناصریه، گفت: «از آن‌جایی که اور زادگاه ابراهیم است، مکانی مهم برای همه مردم جهان و همه مذاهب است.»
وی افزود بازدید از این مکان برای زیارت مسیحیان بسیار مهم است و از سال‌ها پیش برنامه‌ریزی شده تا روزی زیارت بین اور و کلیسای مقبره مقدس در بیت‌المقدس (اورشلیم) برقرار شود.
سال‌ها جنگ و آشوب جمعیت مسیحیان عراق را بسیار کاهش داده است. در سال ۲۰۰۳، ۱.۵ میلیون نفر مسیحی در جمیعت ۴۰ میلیونی عراق مسیحی ثبت شده اما امروزه به حدود ۴۰۰هزار نفر رسیده است.
اسقف اعظم کلیسای کلدانی در بصره، اظهار امیدواری کرد سفر پاپ فرانسیس مسیحیان را به بازگشت به موطن‌شان تشویق کند. واتیکان نگران کاهش جمعیت مسیحی در عراق به عنوان سرزمینی باستانی و دارای اهمیت برای این دین است.