همشهری- یکتا فراهانی: با شدت گرفتن موارد ابتلا به کرونا و روند صعودی فوتی‌ها، نگرانی از روند کُند واکسیناسیون در کشور هم بالا رفته است. مسئولان نظام سلامت، وضعیت آشفته‌تری از شیوع را پیش‌بینی می‌کنند و این در حالی است که با گذشت بیش از دو ماه از شروع واکسیناسیون در کشور، کمتر از یک درصد از جمعیت کشور واکسینه شده‌اند. از میان گروه‌های واکسینه شده، سهمیه‌ای هم برای بیماران خاص به‌عنوان گروه‌های اولویت‌دار در نظر گرفته شده؛ با این حال این بیماران، یعنی همان‌ها که مبتلا به سرطانند یا ام‌اس دارند، هموفیلی‌اند و مبتلا به تالاسمی‌اند و... در صف‌های طولانی برای تزریق واکسن، ایستاده‌اند و در بلاتکلیفی به‌سرمی‌برند.
با این که گفته می‌شود اولویت تزریق با کادر درمان است، اما دبیرکل خانه پرستار تأکید می‌کند که هنوز نیمی از پرستاران واکسینه نشده‌اند و در این شرایط هم از مراکز درمانی خبر می‌رسد، واکسیناسیون بیماران خاص در برخی مراکز متوقف شده است. برخی از بیماران به همشهری می‌گویند ظاهرا از وزارت بهداشت دستور آمده که اولویت تزریق واکسن با کادر درمان باشد. براساس اعلام بیماران تا پیش از این، بیمارستان‌های امام حسین (ع) و طالقانی و همچنین تعدادی از مراکز بهداشت اقدام به واکسیناسیون می‌کردند.
واکسیناسیون کُند، واکسن کم
براساس اعلام دبیرانجمن تالاسمی ایران، تاکنون حدود ۴ هزار بیمار مبتلا به تالاسمی، واکسن کرونا زده‌اند، این در حالی است که حدود ۱۰ هزار بیمار دیگر در نوبتند و هنوز خبری از واکسیناسیون آنها نیست. از سوی دیگر، همان ۴ هزار نفر هم مشخص نیست چه زمانی دوز دوم واکسن را دریافت خواهند کرد. یونس عرب به همشهری می‌گوید واکسیناسیون کرونا برای این گروه، در استان‌های فارس، خوزستان و گیلان به‌طور محدود شروع شده، اما تعداد بیماران تالاسمی که در شهرهای مختلف واکسن دریافت کرده‌اند بسیار کم است؛ مثلا در بندرعباس از ۷۰۰ بیمار مبتلا به تالاسمی تنها ۱۰۰ بیمار و در زاهدان هم از ۸۰۰ بیمار فقط ۴۰ بیمار موفق به دریافت واکسن کرونا شده‌اند.
بیماران تالاسمی مشکل دیگری هم دارند، آنها می‌گویند چرا به آنها واکسن سینوفارم چینی تزریق شده است. آنها نگران کیفیت واکسن‌اند و در انتظار توضیح و شفافیت وزارت بهداشت در این زمینه‌اند. به‌گفته دبیر انجمن تالاسمی، هم‌اکنون تمام این سوء‌تفاهمات باید از طرف وزارت بهداشت یا معاون درمان برطرف شود و به‌طور منطقی توضیح داده شود که چرا تزریق واکسن برای بیماران خاص که یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌ها به شمار می‌روند متوقف یا فقط نوع خاصی واکسن برای آنها درنظر گرفته شده است؛ «فضای مبهم و همچنین بی‌پاسخ ماندن سؤالات مردم یکی از دلایل بی‌اعتمادی آنها به تزریق واکسن است. ضمن این که بقیه بیماران خاص هم وضعیت مشابهی مانند بیماران تالاسمی دارند. برای تزریق بیماران خاص در تهران هنوز هیچ برنامه‌ریزی درستی انجام نشده. بیماران تالاسمی به‌ویژه در دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی هنوز در نوبت تزریق واکسن قرار دارند.» به‌گفته عرب، ۴ هزار مورد تزریق واکسن کرونا برای بیماران تالاسمی، عدد امیدوارکننده‌ای نیست و روند تزریق واکسن کرونا برای بیماران خاص باید سرعت بیشتری داشته باشد، نه اینکه متوقف شود. دبیرانجمن تالاسمی ایران می‌گوید واکسیناسیون بیماران خاص در دانشگاه علوم پزشکی ایران آغاز شده و مبتلایان به اوتیسم واکسن کرونا دریافت کرده‌اند. اما به‌طور کلی روند تزریق واکسن به این بیماران مطلوب نیست و این موضوع حتما باید توسط وزیر بهداشت یا هر مقام مربوطه دیگری پیگیری و بررسی شود.
بیماران پروانه‌ای هیچ سهمیه‌ای ندارند
با این که دبیر انجمن بیماران تالاسمی تأکید می‌کند روند واکسیناسیون برای بیماران تالاسمی متوقف شده اما نازنین فرزادی‌فر، رئیس هیأت مدیره کانون هموفیلی ایران به همشهری می‌گوید که تاکنون به‌طور کتبی هیچ ابلاغیه‌ای از وزارت بهداشت مبنی بر توقف پروسه واکسیناسیون بیماران هموفیلی به آنها داده نشده است. به‌گفته او، واکسیناسیون دوز اول واکسن برای این بیماران، در بسیاری از استان‌ها شروع شده و قرار است برای دوز دوم هم واکسن در اختیار آنها قرار گیرد. وضعیت بیماران پروانه‌ای (ای‌بی) برای دریافت واکسن اما وخیم‌تر از سایر بیماران پرخطر است، چرا که آنها با وجود نادر بودن بیماری‌شان هنوز در گروه بیماران خاص قرار نگرفته‌اند و جایی در صف انتظار تزریق واکسن برایشان درنظر گرفته نشده. حمیدرضا هاشمی گلپایگانی، مدیرعامل و مؤسس خانه ای‌بی به همشهری می‌گوید: «هنوز هیچ واکسنی برای جمعیت حدود ۸۰۰ نفری بیماران شناخته شده ای‌بی درنظر گرفته نشده است، حتی برای تیم‌های کمک‌رسان برای این بیماران هم سهمیه‌ای درنظر گرفته نشده است. در این میان اما به‌نظر می‌رسد وضعیت بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی از سایر بیماران خاص بهتر است، به‌طوری‌که اعظم پناهی، مدیر انجمن بیماران کلیوی در مورد تزریق واکسن کرونا به این بیماران، به همشهری می‌گوید: «تعامل خوبی بین انجمن و معاونت درمان وزارت بهداشت وجود دارد، تا جایی که بیماران زمانی‌که برای انجام دیالیز مراجعه می‌کنند، تیم واکسیناسیون هم می‌آیند و همانجا برایشان تزریق انجام می‌دهند. البته به بیماران پیوندی از قبل اعلام می‌کنند که هر شخص باید در کدام مرکز واکسینه شود. این کار در تهران و شهرستان‌ها در کنار تزریق دوز دوم در حال انجام است، اما هنوز به پایان نرسیده است.»
انتقاد بیماران از بی‌نظمی و معطلی‌های چند ساعته
محمدی، پرستار و مبتلا به تالاسمی است، او در دوران شیوع کرونا، به‌دلیل بیماری، مجبور به ترک کار شده و با اینکه سهمیه واکسن دارد، اما هنوز موفق به دریافت آن نشده است. او بخشنامه تزریق واکسن برای بیماران تالاسمی را در مرکز اطلاع‌رسانی بیمارستان اشرفی اصفهانی دیده که در آن نوشته شده بود بیماران خاص برای دریافت واکسن به بیمارستان‌های امام حسین و طالقانی مراجعه کنند. محمدی بارها به این مراکز مراجعه کرده اما ساعت‌ها ایستادن در صف‌های طولانی، برایش نتیجه‌ای جز معطلی نداشته است. او به همشهری می‌گوید: «در بیمارستان امام حسین به من گفتند فعلا واکسن به بیماران تالاسمی تعلق نمی‌گیرد و می‌تواند به مراکز بهداشتی وابسته به بیمارستان امام حسین مراجعه کند. اما همان مراکز اعلام کردند که واکسیناسیون تنها در بیمارستان امام حسین انجام می‌شود.»
آرش فتاحی و محمود فخاری هم دیگر بیماران تالاسمی‌اند که با مشکلات تزریق واکسن کرونا مواجهند و به همشهری می‌گویند تاکنون مراکز درمانی خون‌رسانی آنها هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی‌ای برای تزریق واکسن نکرده است؛ «بسیاری از بیماران ناگزیرند برای انجام واکسیناسیون یا خرید دارو به بیمارستان‌های مربوطه یا داروخانه‌های خاص مراجعه کنند و ساعت‌ها در صف بمانند که خود این کار هم در زمان شیوع بیماری، بسیار خطرناک است.» البته برخی از بیماران هم موفق به دریافت واکسن شده‌اند، یکی از آنها که در بیمارستان بهارلو خون می‌گیرد، توانسته در بیمارستان امام حسین واکسن بزند. صف‌های طولانی برای دریافت واکسن تنها شامل بیماران تالاسمی نمی‌شود. بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان و ام‌اس هم در این روزها، ساعت‌ها در صف دریافت واکسن بوده‌اند اما دست خالی برگشته‌اند. امین یکی از آنهاست. او می‌گوید: «بیماران از ساعت ۴ و ۵ صبح برای گرفتن نوبت به بیمارستان طالقانی مراجعه می‌کنند. پشت در، یکی از بیماران فهرستی در دست دارد که نام مراجعه‌کننده‌ها را می‌نویسد. هیچ نظمی برای این کار وجود ندارد، بیماران پس از نام‌نویسی در ماشین‌هایشان می‌نشینند تا ساعت ۱۰ به بعد نوبت‌شان شود.» به‌گفته او، هیچ فراخوان یا اطلاع‌رسانی‌ای برای دریافت واکسن در این مراکز نشده و همه از یکدیگر درباره این اقدام باخبر شده‌اند، حتی انجمن‌های مربوطه هم اطلاع دقیقی از شرایط واکسیناسیون ندارند: «خیلی‌ها در همین صف‌های طولانی، از تزریق واکسن منصرف می‌شوند. این در حالی است که پس از ساعت‌ها انتظار باز هم معلوم نیست که اصلا واکسیناسیونی انجام می‌شود یا خیر.»
دنا، دچار نقص ایمنی است و در گروه بیماران خاص قرار می‌گیرد، او هم در گفت‌وگو با همشهری از وضعیت اطلاع‌رسانی برای واکسیناسیون، انتقاد می‌کند و می‌گوید: «اغلب بیماران از طریق اطرافیان خود از این موضوع با خبر می‌شوند.» او هفته گذشته ساعت ۴ صبح برای تزریق واکسن به بیمارستان طالقانی رفته بود اما پس از انتظار طولانی، موفق به دریافت واکسن نشد؛ «هیچ‌گونه نظم و ترتیب و مسئولیتی از طرف سازمان‌های اجرایی برای تزریق واکسن اعمال نمی‌شود. تجمع بیماران خاص در صف‌های مختلف انتظار و تأیید مدارک و هرج‌ومرج ناشی از آن، مشکلات مضاعفی برای این بیماران به‌وجود می‌آورد. ضمن این که بعد از تزریق واکسن هم حتی در مورد مشکلات ناشی از تزریق واکسن مثل بدن‌درد یا آلرژی‌های پوستی بیماران نیز به‌درستی اطلاع‌رسانی نمی‌شود.» یکی دیگر از بیماران مبتلا به نقص ایمنی هم ۲۵ فروردین به بیمارستان امام حسین (ع) تهران مراجعه کرده بود که با اطلاعیه توقف واکسیناسیون تا ۲۵ اردیبهشت ماه مواجه شد.
کادر درمان اسپوتنیک وی می‌زنند، بیماران خاص سینوفارم چینی
واکسیناسیون کرونا برای بیماران خاص و گروه‌های در معرض خطر تنها در بیمارستان‌های منتخب انجام نمی‌شود؛ مراکز بهداشت هم اقدام به واکسیناسیون می‌کنند که یکی از آنها مرکز بهداشت شمال تهران است. فهیمه محمودی، کارشناس مسئول پیشگیری از بیماری‌های واگیر این مرکز به همشهری می‌گوید: «مرکز بهداشت شمال تهران مناطق ۳، ۴، ۷ و ۸ را با جمعیت حدود ۲ میلیون نفر تحت پوشش قرار داده است. واکسیناسیون کرونا تقریبا از بهمن‌ماه دراین مراکز با اولویت کادر درمانی که به‌طور مستقیم با بیماران مبتلا به کرونا سر و کار داشته‌اند آغاز شده است. در مناطق تحت پوشش این ۴ مرکز حدود ۳۵ بیمارستان قرار دارد که تعدادی از آنها بیماران کووید- ۱۹ را پذیرش می‌کنند، مثل بیمارستان‌های امام حسین، بقیه‌الله، لبافی‌نژاد، گلستان و... که اولویت کارشان پذیرش بیماران کرونایی است.» به‌گفته او، واکسیناسیون تمام نیروهای کادر درمان آی‌سی‌یو، اورژانس و بخش عفونی که بیشترین بیمار مبتلا به کرونا را پذیرش می‌کنند آغاز شده است. نوع واکسن کادر درمان هم اغلب اسپوتنیک روسی و بخشی هم واکسن بهارات هندی است. اما واکسیناسیون این گروه هم هنوز به‌طور کامل انجام نشده و با توجه به اولویت‌های درنظر گرفته شده در حال انجام است.
به‌گفته محمودی، پس از کادر درمان اولویت، با بیماران خاص است که تزریق واکسن کرونا به این افراد هم با توجه به اولویت‌های موجود آغاز شده است. اولویت هم براساس انتخاب بیمارانی است که ابتلا به کووید-۱۹، بیشترین میزان آسیب یا مرگ را برایشان در بر داشته باشد؛ مثل بیماران مبتلا به سرطان بدخیم، آنهایی که دیالیز می‌شوند، عمل پیوند انجام داده‌اند، مبتلا به ام‌اس یا نقص ایمنی‌اند. تالاسمی ماژور و هموفیلی دارند. به‌گفته مسئول پیشگیری از بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت شمال تهران، واکسیناسیون این گروه هم از ۳۰ اسفند سال گذشته در این مراکز آغاز شده و هم‌اکنون بخشی از این بیماران واکسینه شده‌اند و بخش دیگر هم در حال انجام است. بعضی از این بیماران با توجه به نوع بیماری و خطراتی که ممکن است بعد از تزریق واکسن برایشان ایجاد شود به بیمارستان‌هایی که برای این کار درنظر گرفته شده ارجاع داده می‌شوند.
به‌گفته او، البته همچنان بیماران منتظر مراحل بعدی تزریق واکسن کرونا هستند و هنوز همه بیماران واکسن دریافت نکرده‌اند. ضمن اینکه همه افراد باید مستنداتی را مبنی بر بیماری خود به پایگاهی که مسئول انجام واکسیناسیون آنهاست، ارائه دهند. محمودی می‌گوید بیماران مبتلا به سرطان نمی‌توانند همزمان با شیمی‌درمانی یا کورتون‌درمانی واکسن دریافت کنند. تزریق واکسن کرونا به این دسته از بیماران باید با تشخیص پزشک معالج آنها انجام شود. واکسن درنظر گرفته شده برای بیماران خاص هم واکسن سینوفارم چینی است. او این را هم اضافه می‌کند که ثبت‌نام خاصی برای دریافت واکسن کرونا وجود ندارد، بیماران پرخطری که پاییز سال گذشته در این مرکز واکسن آنفلوآنزا دریافت کرده‌اند، برای تزریق واکسن کرونا هم به آنها اطلاع‌رسانی شده است، این افراد به‌تدریج در نوبت واکسن قرار می‌گیرند.
نگران دوز دوم نباشید
با این که بسیاری از بیماران نسبت به دریافت دوز دوم واکسن اعلام نگرانی کرده‌اند و برخی می‌گویند زمان تزریق دوز دوم آنها گذشته اما محمودی می‌گوید: «هر کسی که دوز اول واکسن کرونا را دریافت کرده باشد مشکلی برای دریافت دوز دوم پس از ۲۸ روز ندارد. چراکه واکسن‌های مرحله اول و دوم با هم وارد و تحویل داده می‌شوند. بنابراین کسانی که دوز اول واکسن خود را دریافت کرده‌اند، نباید نگران دوز دوم باشند.» به‌گفته کارشناس پیشگیری از بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت شمال تهران، گروه دیگری که بعد از کادر درمان و بیماران خاص در نوبت دریافت واکسن کرونا قرار دارند؛ پاکبانان شهرداری‌اند که اولویت سنی آنها هم فقط افراد بالای ۱۸ سال است. حق تقدم هم با افرادی است که بیشترین احتمال آلودگی با زباله را دارند، در کنار همه اینها، سالمندان هم ازجمله گروه‌هایی هستند که در نوبت تزریق واکسن کرونا بعد ازاین افراد قرار دارند.
تست مثبت پی‌سی‌آر پس از تزریق واکسن
علی و مادرش، هر دو مبتلا به سرطان بودند و از طریق یکی از مراکز بهداشت، در نوبت واکسن قرار گرفتند و هفته گذشته، دوز اول واکسن را گرفته‌اند. علی ۴۰ ساله است و مادرش ۶۰ ساله. علی قبلا سرطان تیروئید داشته و مادرش مبتلا به سرطان پستان بوده. آنها از طریق اطلاع‌رسانی در اینستاگرام متوجه ماجرا شده بودند و به یکی از مراکز مراجعه کردند: «ما به این مرکز مراجعه کردیم، اسم‌مان را نوشتیم، یک هفته بعد با ما تماس گرفتند و واکسن زدیم، واکسن‌مان هم چینی بود. برای دوز دوم به ما گفتند ۱۸ اردیبهشت مراجعه کنیم.» به هر کدام از این بیماران هم کارت واکسن داده‌اند. علی و مادرش یک روز پس از تزریق واکسن، دچار نشانه‌های بیماری ابتلا به کرونا شده‌اند. تست پی‌سی‌آر داده‌اند که مثبت شده است. نمی‌دانند از عوارض تزریق واکسن است یا واقعا مبتلا شده‌اند.
تزریق ۵۰۰ هزار دوز واکسن تاکنون
سخنگوی ستاد مقابله با کرونا می‌گوید، فاز اول واکسیناسیون کرونا ۱۰ روز آینده تمام می‌شود و قرار است از نیمه‌های اردیبهشت فاز دوم آن شروع شود. اعلام علیرضا رئیسی، مبنی بر پایان واکسیناسیون کادر درمان و گروهی از بیماران مبتلا به سرطان، افراد دارای نقص ایمنی و برخی بیماری‌های زمینه‌ای و همچنین سالمندان مراکز، در حالی است که به‌گفته بسیاری از فعالان این حوزه، هنوز فاصله زیادی با اتمام واکسیناسیون حتی برای نیمی از این افراد وجود دارد. براساس اعلام رئیسی، از مجموع واکسن‌های وارداتی تاکنون از روسیه حدود ۴۲۰ هزار دوز واکسن دریافت شده است، از چین حدود ۶۵۰ هزار دوز، از هند هم اگرچه قرار بود ۵۰۰ هزار دوز واکسن وارد شود، اما ۱۲۵ هزار دوز دریافت شد، از کره‌جنوبی نیز ۷۰۰ هزار دوز واکسن آسترازنکا تحویل داده شد و در مجموع یک میلیون و ۸۹۵ هزار دوز واکسن کرونا در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفته است که با توجه به این که بیشتر این واکسن‌ها ۲دوزی‌اند، تاکنون حدود ۵۰۰ هزار دوز واکسن تزریق شده است. او در ادامه از عرضه واکسن ایرانی کرونا در تیرماه به‌صورت انبوه خبر داد.
به گزارش ایسنا، او با اشاره به وضعیت شیوع کرونا در کشور و سرعت بالای انتقال بیماری، گفت که محدودیت‌های کرونایی شهرهای قرمز و نارنجی برای یک هفته دیگر هم تمدید شد. رئیسی درعین‌حال از وضعیت رعایت پروتکل‌ها انتقاد کرد: «میزان رعایت پروتکل‌ها در کشور راضی‌کننده نیست و عدد ۵۸.۵ درصد رعایت پروتکل‌ها برای کشور پایین است. در برخی شهرها میزان رعایت پروتکل‌ها از این هم پایین‌تر است و باید هرچه سریع‌تر با نظارت دستگاه‌ها این وضعیت درست شود.» رئیسی به نقض مقررات تردد در شهرهای قرمز اشاره کرد و گفت که ۷۱ درصد نقض ترددها در شهرهای قرمز اتفاق می‌افتد: «در ۶ استان بیشترین میزان نقض قوانین تردد اتفاق افتاده که مربوط به ساکنان خود استان‌ها نیست، بلکه از استان‌های دیگر وارد شده‌اند، در صدر آن هم استان اصفهان، البرز، همدان، مازندران، فارس و آذربایجان‌شرقی قرار دارد.» به‌گفته او، ۶۶ درصد از نقض تردد شبانه هم در ۶استان رخ داده که استان تهران در صدر است.