همشهری آنلاین _ ابوذر چهل‌امیرانی: به همین دلیل، سال‌هاست مسئولان شهری برای جلب مشارکت شهروندان و تفکیک زباله در مبدأ، طرح‌های مختلفی اجرا می‌کنند. یکی از این طرح‌های نو که برای نخستین بار در منطقه ۱۷ اجرا می‌شود و نمونه آن در مناطق دیگر پایتخت اجرا نشده، برپایی «غرفه سیار جمع‌آوری پسماند» است. با «فرح صیفوری» رئیس اداره بازیافت شهرداری منطقه ۱۷ درباره نحوه اجرای این طرح گفت‌وگو کرده‌ایم.
غرفه سیار جمع‌آوری پسماند بسیار ساده و بدون صرف هزینه در محله‌ها برپا می‌شود. یک میز روزهای یکشنبه در نقطه‌ای از محله‌ها قرار داده می‌شود و آموزشگران اقدام به توزیع بسته‌های آموزشی بین شهروندان می‌کنند تا از فواید تفکیک پسماند آگاهی بیشتری پیدا کنند. در همین زمان پسماندهای خشک شهروندان هم جمع‌آوری می‌شود، ولی تفاوت‌هایی با غرفه‌های بازیافت و خودروهای ملوی‌دار دارد که رئیس اداره بازیافت شهرداری منطقه ۱۷ درباره آن می‌گوید: «در غرفه‌های سیار جمع‌آوری پسماند، برخلاف غرفه‌های دیگر وجه یا وسایلی مثل مواد شوینده به شهروندان در قبال ارائه پسماندهای خشک داده نمی‌شود. هدف اصلی از برپایی این غرفه‌ها، جلب مشارکت حداکثری شهروندان در طرح جمع‌آوری پسماندهای خشک است. در حقیقت، با این اقدام سعی داریم فرهنگ تفکیک پسماند را بین مردم نهادینه کنیم و هدف ما زیست‌محیطی است.» «فرح صیفوری» ادامه می‌دهد: «البته در کنار ارائه بسته‌های آموزشی اقلامی همچون کیسه تجزیه‌پذیر و کارتن‌پلاست به شهروندان اهدا می‌شود تا در آنها اقدام به جداسازی پسماندهای خشک کنند.»
وی با اعلام اینکه این طرح از ابتدای دی سال گذشته در محله‌ها شروع شده است، می‌گوید: «تاکنون غرفه سیار جمع‌آوری پسماند در بیش از ۱۵ نقطه از منطقه ۱۷ برپا شده است و یکشنبه‌ها مهمان اهالی می‌شویم.»
- اطلاع‌رسانی مطلوب نیست
رئیس اداره بازیافت شهرداری منطقه ۱۷ با اشاره به مشارکت ۵۰ درصدی اهالی در این طرح می‌گوید: «اطلاع‌رسانی درباره اجرای این طرح مطلوب نبوده و هنوز خیلی از ساکنان منطقه از آن بی‌خبرند. هر هفته آموزشگران ما سرزده وارد یک محله یا کوچه می‌شوند و غرفه برپا می‌کنند. برای اجرای بهتر این طرح و آشنایی شهروندان با آن نیازمند اطلاع‌رسانی وسیع هستیم و لازم است بنرهایی در محله‌ها نصب شود، اما متأسفانه فضای محدودی برای اکران بنر داریم و گاهی اوقات معتادان آنها را سرقت می‌کنند. به همین دلیل تاکنون از طریق گروه‌های مجازی و با حضور در محله‌ها اقدام به اجرای طرح کرده‌ایم.»
صیفوری در پاسخ به این سؤال که چرا از ظرفیت شورایاران برای اطلاع‌رسانی در این طرح استفاده نشده، می‌گوید: «یکی از برنامه‌های ما استفاده از ظرفیت و نظرات شورایاران برای اجرای بهتر این طرح است. خوشبختانه تعامل شورایاران در برخی از محله‌ها نیز خوب بوده و امیدواریم در آینده نزدیک شاهد استقبال حداکثری شهروندان از این طرح با تلاش و تعامل شورایاران باشیم.»
وی درباره نوع پسماندهایی که در این غرفه‌ها جمع‌آوری می‌شود، می‌گوید: «هر نوع پسماند خشک مثل کاغذ، کارتن، نان خشک، فلزات و پسماندهای الکترونیکی در این غرفه‌ها از شهروندان دریافت می‌شود. ما مجاز به دریافت پسماندهای عفونی نیستیم و انجام این کار غیرقانونی است.»
صیفوری مقدار پسماندهایی را که تاکنون در هریک از غرفه‌های سیار جمع‌آوری شده بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ کیلو گرم عنوان می‌کند و می‌گوید: «پسماندهای خشک حجم زیادی می‌گیرند، اما بیشتر آنها وزن چندانی ندارند. بنابراین این مقدار پسماند که هر هفته در محله‌ها جمع‌آوری می‌شود، کم نیست و همین که هر یکشنبه این مقدار پسماند توسط شهروندان تفکیک و از ادغام آنها در پسماندهای‌تر جلوگیری می‌شود، خوشحال‌کننده است. با این وجود تا رسیدن به نتیجه مطلوب فاصله زیادی داریم و لازم است حجم بیشتری پسماند در این غرفه‌ها جمع‌آوری کنیم.»
- امان از زباله‌گرد و مراکز خرید غیرمجاز
«در این محدوده از شهر تهران بازارهای غیرمجاز فعال هستند و برخی از شهروندان اقدام به فروش پسماندهای خشک در این بازارها می‌کنند.» رئیس اداره بازیافت شهرداری منطقه ۱۷ با بیان این مطلب می‌گوید: «فعالیت بازار آهن‌آلات در خیابان خلازیل و بازار آلومینیوم در خیابان قلعه‌مرغی باعث شده تا برخی از شهروندان پسماندهای خشک خود را در این نقاط به فروش برسانند. از همه مهم‌تر، فعالیت این بازارها باعث شده زباله‌گردهای زیادی در محله‌ها پسماندهای خشک را جمع‌آوری کنند که یکی از مضرات آن، کثیفی معابر و اطراف مخازن به دلیل بیرون ریختن پسماندها از سطل‌ها توسط زباله‌گردهاست.» به گفته صیفوری سطح برخورداری کم ساکنان برخی از محله‌ها نیز منجر به کاهش مشارکت آنها در ارائه پسماندهای خشک به آموزشگران و مسئولان غرفه‌های پسماند شده است؛ چراکه برخی افراد باارزش پسماندها آشنا بوده و از طریق فروش آنها درآمدزایی می‌کنند.
دومین جشنواره دستاوردهای رایانه ایران رتبه نخست و مدال طلا را برای او به ارمغان آورده است. این نرم‌افزار سال ۱۳۸۸ از وی در پاسخ به این سؤال که ساکنان کدام محله مشارکت بیشتری در این طرح کرده‌اند، می‌گوید: «هنوز نمی‌توان پاسخ شفافی به این پرسش داد و محله‌ها را مقایسه کرد؛ چراکه برخی از اهالی از اجرای این طرح بی‌خبرند، ولی تاکنون ساکنان محله ابوذر شرقی مشارکت بیشتری داشته‌اند.» وی مشارکت بانوان را بیش از آقایان اعلام می‌کند و می‌گوید: «کودکان و نوجوانان زیادی با اداره بازیافت همکاری می‌کنند و هدف اصلی ما هم افزایش آگاهی این افراد و مشارکت‌پذیری بیشتر آنهاست.»
- تلاش برای جلب مشارکت ساکنان مجتمع‌ها و شهرک‌ها
به‌طور معمول مسئولان شهری امکان اجرای طرح‌های خود را به راحتی در شهرک‌های مسکونی ندارند؛ چراکه این مجتمع‌ها متعلق به اقشار یا نهادهای خاصی هستند و به‌صورت مستقل اداره می‌شوند. با این وجود مسئولان اداره بازیافت شهرداری منطقه ۱۷ تلاش کرده‌اند با هیأت امنای این مجتمع‌ها تعامل برقرار کرده و ساکنان را در اجرای طرح‌ها همراه کنند. مسئولان شهرداری منطقه ۱۷ می‌گویند که در حال حاضر طرح تفکیک پسماند در شهرک‌های مسکونی شفق، نسترن و شهربانی اجرا می‌شود و قصد داریم «طرح کاپ» را هم با انعقاد تفاهمنامه و با هدف کاهش پسماند در آنها اجرا کنیم. این طرح با همکاری معاونت خدمات شهری و اداره بازیافت نواحی در مجتمع‌های مسکونی بیش از ۲۰ واحد همچون کوثر، پارس، پارسه و صدف نیز اجرا می‌شود و یکی از اقدامات ما نصب مخزن‌های سه‌قلو برای جمع‌آوری و تفکیک پسماندهای خشک است.
- آموزش مجازی در دوران کرونا
شیوع ویروس کرونا بسیاری از فعالیت‌های شهری را، که با هدف مشارکت‌پذیری شهروندان اجرا می‌شود به تعطیلی کشانده یا محدود کرده است. پیش از شیوع این ویروس، فعالیت‌های زیادی درسراهای محله‌ها برای آموزش شهروندان و مشارکت‌پذیری آنها برای تفکیک پسماند انجام می‌شد که به دلیل محدودیت‌ها و جلوگیری از تجمع‌های مردمی لغو شده است. یکی از این فعالیت‌ها، حضور آموزشگران بازیافت در محله‌ها و آموزش شهروندان به‌صورت خانه به خانه بود که اکنون اجرا نمی‌شود و درصورت اجرا، با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی و بسیار محدود انجام می‌شود. با این وجود، مسئولان اداره بازیافت دست روی دست نگذاشته و از فضای مجازی برای اجرای طرح‌های خود بهره‌برده‌اند. آموزش از طریق گروه‌های مجازی‌سراهای محله‌ها و همکاری با دبیران مدارس برای ارائه آموزش‌ها در زمان تدریس مجازی به دانش‌آموزان برخی از این اقدام‌هاست.