همشهری آنلاین - اشکان جهان‌آرای: پرورش ماهی خاویاری در مازندران یکی از بنامه‌های مهم اقتصاد شیلاتی محسوب می‌شود که طی سال‌های اخیر به طور جدی در دستور کار قرار گرفته و در حال حاضر یکی از بزرگترین سایت‌های پرورش ماهیان خاویاری در جویبار با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی چند سال است که فعالیت می‌کند. اما به گفته معاون آبزی‌پروری اداره کل شیلات مازندران قرار است طرحی جدید و متفاوت برای پرورش ماهیان خاویاری در مازندران اجرا شود که نخستین نمونه آن در کشور است و زنجیره کاملی از تولید این محصول به همراه بهره‌وری بیشتر از آب ایجاد می‌کند با سرمایه‌گذاری کامل بخش خصوصی در این استان به بهره‌برداری برسد.
محمدمهدی عباس‌زاده در گفت‌وگو با همشهری آنلاین اظهار کرد: این پروژه به عنوان طرح پایلوت پرورش فوق متراکم ماهیان خاویاری قرار است اجرا شود که برای نخستین بار در کشور انجام می‌شود. در این روش از پرورش ماهی بهره‌وری از آب ۱۰ تا ۱۵ برابر افزایش پیدا می‌کند.
وی با اشاره به ویژگی مهم این مزرعه پرورش ماهی گفت: یکی از مزیت‌های مهم این روش پرورش ماهی که قرار است در شهرستان سیمرغ اجرا شود، استفاده از دانش نوین کشت آکوآپونیک است. در دانش آکوآپونیک یا کشت بدون خاک، برخی گیاهان گلخانه‌ای در آب خارج شده از استخر پرورش ماهی پرورش داده می‌شوند. در واقع یکی از بخش‌های مهم زنجیره تولید در این مزرعه همین بخش است.
معاون آبزی‌پروری شیلات مازندران خاطرنشان کرد: مزرعه آکوآپونیک از پساب استخر ماهیان خاویاری استفاده می‌کند و با توجه به تولید کود از فضولات پرورش ماهی و بارور بودن آب تصفیه شده، آب به دست آمده به بستری برای رشد بدون خاک گیاه تبدیل می‌شود.
عباس‌زاده با اشاره به صدور همه مجوزهای اجرای این پروژه، خاطرنشان کرد: در طرح پیش‌بینی شده برای این مجموعه بخش‌های دیگری مانند فرآوری و بسته‌بندی محصول نیز در نظر گرفته شده است که مزیت‌های آن و ارزش افزوده محصول تولیدی را چندین برابر می‌کند.
به گفته وی قرار است این طرح در چند فاز اجرا شود و که طبق برنامه‌ریزی پس از آغاز به کار عملیات اجرایی از هفته آینده، فاز نخست آن طی یک سال دیگر به بهره‌برداری خواهد رسید. چشم‌انداز این طرح پرورش ۳۰۰ تن ماهی خاویاری در سال است که با سرمایه‌گذاری شخصی و بدون تسهیلات اجرا می‌شود.
با توجه به این که در کشت آکوآپونیک دو محصول تولید می‌شود، عملکرد و راندمان بیشتر اسست. ضمن این که در این روش به دلیل بسته بودن سیستم، مصرف آب کم است و در نهایت پساب مزرعه ماهی با تصفیه برای مصارف دیگر قابل استفاده می‌شود. با استفاده از این نوع سیستم کشت در یک منطقه، اقتصاد منطقه رونق یافته و هزینه‌های حمل و نقل کاهش می‌یابد. یکی دیگر از مزایای این نوع کشت استفاده از بقایای تولید ماهی به عنوان کود ارگانیک است.
استاندار مازندران نیز با اشاره به ویژگی‌های منحصربه‌فرد فنی مجتمع زنجیره‌ای شیلاتی چالواران گفت: این طرح در ۵ فاز اجرا می‌شود و در آن با استفاده از تجهیزات نوین، بهره‌وری از آب تا ۱۵ برابر و تراکم تولید در حوضچه‌های ماهی حدود دو برابر پیش‌بینی شده است.
احمد حسین‌زادگان افزود: در این طرح هر ۱۹ روز یک بار آب حوضچه‌های پرورش ماهی تعویض می‌شود که سبب کاهش بسیار چمشگیر مصرف آب در پرورش ماهی خواهد شد. سپس گندزدایی در آب برگشتی از حوضچه‌های پرورش ماهی آغاز می‌شود و در نهایت در مسیر آب خروجی آب مصرفی در گلخانه آکوآپونیک این مزرعه، گیاه سالم بدون آفت تولید می‌شود. برنامه بسته‌بندی و تولید کود با استفاده از فضولات نیز از اجزای دیگر این زنجیره است.
مازندران در حال حاضر ۱۸ مزرعه پرورش ماهی با ظرفیت تولید ۲۵۰۰ تن گوشت ماهی خاویاری در سال دارد که بیشترین سهم این تولید مربوط به مجتمع پرورش ماهی خاویاری چبکرود جویبار است. این مجتمع بزرگ تا افق ۱۴۰۴ صادرات ۱۰۰ تن خاویار، پنج هزار تن گوشت ماهیان خاویاری و ۵۰۰ هزار تن گوشت ماهیان سردآبی را در برنامه دارد. ۱۲۵ مزرعه پرورش ماهیان خاویاری کشور، ماهی‌های مولد را از مازنردان تأمین می‌کنند.
با راه‌اندازی مجتمع شیلاتی چالواران سیمرغ، علاوه بر این که توان تولید و پرورش ماهیان خاویاری مازندران افزایش می‌یابد، فناوری و روش به روز پرورش ماهی نیز همراه با زنجیره تولید برای نخستین بار در کشور رراه‌اندازی خواهد شد.
پرورش ماهیان خاویاری به دلیل ارزش اقتصادی بالای گوشت و خاویار این ماهی و تقاضای بالای بازار جهانی به ویژه نسبت به خاویار شمال ایران از اهمیت بسیار بالایی در زمینه صادرات شیلاتی برخوردار است. پرورش این ماهیان طی یک یک دهه اخیر با توجه به ممنوعیت صید ماهیان خاویاری از دریای خزر به دلیل رو به انقراض بودن این محصول اهمیت بیشتری پیدا کرده است.