انگار قرار است که ما از جهان موجود به درون فیلمهای سینمایی پرتاب شویم و با انبوهی از ساختمانهای تودرتو و با اشکال مختلف روبهرو شده و یا در آن زندگی کنیم. تمام آنچه که هم اکنون در شهرهایی مانند دبی، مسکو ، باکو و بسیاری دیگر از شهرهای جهان در حال اتفاق است، نویدبخش ساخت فضایی دیگرگونه برای آینده ما هستند.
اگر روزگاری هر شهر با برافراشتن یک سازه بلند به نام برج برای خود نمادی میجست، امروزه برجها دیگر نماد نیستند. تلقی نماد شهری بودن برجها، شاید متعلق به قرن پیش بود. امروزه برجها از آن قالب گریختهاند و از نماد زندگی شهری به متن زندگی آمدهاند و شهروندان را در بر گرفتهاند و به اشکال عجیب و شگفتانگیز، سیمای ظاهری شهرها را تغییر دادهاند.
در این میان شاید سهم دبی و برخی شهرهای حاشیه خلیجفارس بیشتر از سایرین باشد. در واقع عربها بیشترین نقش را در تغییر این ذائقه داشتهاند. ثروت بهدست آمده از نفت، شهرهای آنان را از روزگار سنتی یکباره به قرن جدید آورده است. برجهای مختلفی که هر کدام روزگاری میتوانست نماد یک شهر باشد، امروزه به بناهای مرسوم این شهرهای تازه به دوران رسیده تبدیل شدهاند.
برجهایی مانند آهن رقصان، هرم بزرگ، برج درخشان، برج نخل، برج گنبد طلایی، برج حرکت، برج دبی و برجالعرب همگی نمونههایی هستند بر این ادعا.گویی د بی قصد دارد تا پیش از سال 2020 نیمی از برجهای بزرگ جهان را در خود جای دهد و هم اکنون نیز بهشت طراحان و معماران است. هر معمار از نقاط مختلف دنیا با طرحی در دست، در پی سرمایهداران عرب و به ویژه اماراتی روان است تا برجی تازه در این شهر هزار برج بنا کند. انگار این شهر میخواهد بیشتر شبیه تصاویر جادویی سینما شود.
این واقعیت اما انکارناپذیر است که همانطور که روزگاری برجها به نماد زندگی شهری تبدیل شدهاند و زندگی شهری را تحتتأثیر قرار دادهاند. ازدحام برجها در قرن حاضر نیز الگوی زندگی ما را در سالهای آینده تغییر خواهند داد. هنگامیکه در تقاطع خیابان پنجم و خیابان سیو پنجم در محله منهتن نیویورک برای اولین بار بنای برجی بزرگ در 102 طبقه پیریزی شد، کمتر کسی میتوانست تصور کند که کمتر از نیم قرن شهرهای جهان برای یافتن نماد به برجسازی روی آورند.
اگرچه این برج در اولین گامها، تنها به کاربری تجاری اختصاص یافت و نمادی شد از زندگی مدنی، اما بسیاری از شهرهای دیگر بهمنظور کاربریهایی دیگر از جمله کاربری مخابراتی و ارتباطی و یا حتی در این اواخر هتلسازی به برجها توجهی ویژه کردند.
ساختمان برج امپایر در روزگاری بنا شد که بشر از ابزارهای جدید فناوری کمتر بهرهمند بود و این ساختمان به مدد تلاش نیروی کار انسانی ساخته شد. اما امروزه با گسترش فناوریهای نوین، برجها و ساختمانهای بزرگ هر روز سر از خاک بیرون می آورند و نمایی تازه به شهرهای جهان میدهند.هماکنون د بی بهعنوان پیشتاز برجسازی در جهان مورد توجه بسیار است؛ هرچند کارشناسان هشدار میدهند که برجسازی در شهرهای جهان منجر به تغییر اقلیم میشود.
تردیدی نیست که شهرها با حضور برجهای کوچک و بزرگ ماهیتی نوین یافتهاند. در واقع شهرهای جدید با ظاهری نو آشکار شدهاند و در تمام این سالها آنچه از روزگاران پیشین به جا مانده بود تنها رؤیای خاموش دوری از دولتشهرهای باستان است که خود را تجلی با شکوه امپراتوریهای بزرگ میدانستهاند، مگرنه شهرها، سیمای تصورناپذیر هیولایی رعبآور را یافته بودند که هر روز زندگی در آن وحشتناکتر و هولناکتر بهنظر میرسید.برجها دیگر نماد زندگی شهری نیستند. برجها به نماد فروپاشی زندگی شهری تبدیل شدهاند. تغییر اقلیم در شهرهای مختلف و حضور بیش از پیش برجها در شهرهای جهان، هشداری است برای آینده.
درخت کریسمس مسکو
جزیره کریستال، یک بلور شفاف و زیباست که براساس افسانههای سیبری طراحی شده و شبیه یک الماس تراشیده شده است که در شبهای سفید زمستان مسکو خواهد درخشید.این برج را سر نورمنفاستر یکی از معروفترین آرشیتکتهای جهان طراحی کردهاست که در جزیرهای به نام کریستال در 10 کیلومتری مرکز شهر مسکو ساخته خواهد شد.این ساختمان از هم اکنون به جزیره کریستال معروف شدهاست و 88/499 متر ارتفاع دارد و وقتی ساخت آن تکمیل شود درست شبیه یک هرم کریستالی مارپیچ خواهد شد. زیر بنای این هرم 701 متر مربع خواهد بود.جزیره کریستال از هم اکنون به عنوان بلندترین و رویاییترین طرح ساختمانی دنیا مشهور شدهاست.
ارزیابیهای انجام شده نشان میدهد که ساخت آن هزینهای بالغ بر 4 میلیارد دلار در بر خواهد داشت. شهری که در داخل این ساختمان قرار میگیرد، مشتمل بر900 آپارتمان لوکس، 3هزار اتاق هتل، یک سالن تئاتر، یک مجتمع ورزشی تناسب اندام، یک سالن سینما، یک موزه و یک مدرسه بینالمللی است که میتواند 500 دانش آموز را در خود جای دهد. جزیره کریستالی دومین طرح بزرگ لرد فاستر در شهر مسکو است و سومین ساختمان اوست که ظاهری شبیه کوه آتشفشان دارد. بسیاری از مردم این ساختمان جدید را «درخت کریسمس مسکو» مینامند.
جزیره کریستال سمبل بالا رفتن سریع قدرت اقتصادی روسیه است. براساس برنامهریزی انجام شده، این ساختمان در سال 2014 به بهرهبرداری خواهد رسید. نمای بیرونی برج نسبت به خورشید واکنش داشته و دارای پانلهای خورشیدی است.
این پانلها در کنار توربینهایی که در ساختمان تعبیه میشوند، برق مورد نیاز ساختمان را تامین میکنند. جزیره کریستال در منطقه «ناگاتینو پنینسولا» و در کنار رودخانه مسکو ساخته میشود و تمام نیازمندیهای یک زندگی شهری را درون خود دارد.
هتل ماه و کاسپین
شرکت معماری هریم کرهجنوبی طرح 2 برج بزرگ را برای بزرگترین بندر دریای خزر در باکو، پایتخت کشور آذربایجان، پیشنهاد کردهاست.«هتل ماه» شبیه قرص کامل ماه است که طراحی خاص آن جلوهای ویژه به آن بخشیده است.به تعبیر کارشناسان اگرچه دبی و باکو تفاوت فاحشی با هم دارند، گویا پول حاصل از نفت چهره این 2 شهر را به گونهای یکسان متاثر کردهاست و برج و باروسازی با استفاده از روشهای جدید در این 2 شهر رونقی چشمگیر گرفتهاست. ارتفاع هتل که در کنار ساحل دریای خزر ساخته میشود، در حدود 200 متر است. این هتلدارای 35 طبقه است و 382 اتاق برای میهمانان دارد. باکو برای آنکه بتواند خود را برای بازیهای المپیک 2016 آماده کند، علاوه بر هتل ماه، طرحهای دیگری را در دست تهیه دارد.هتل کاسپین یکی دیگر از هتلهای شهر باکو است. این هتل نیز که به شکل نیمه هلال ماه است، یکی دیگر از هتلهای در دست ساخت شهر باکو است.
این هتل 203 متر ارتفاع دارد و دارای 43 طبقه است. در واقع این هتل گام دیگر کشور آذربایجان برای به دست آوردن بازیهای المپیک 2016 است که با فعالیتهایش بهنظر میرسد چندان دور از دسترس نباشد. اگرچه باکو در چند سال گذشته توانسته است حرکت توسعهای قابل توجهی داشته باشد و خود را در زمره شهرهای بزرگ جهان درآورد، ساخت این 2 هتل نمادی است از این حرکت جدید.
در واقع آنچه این شهر را در حال حاضر دارای اهمیت میکند، نه افزایش کیفیت زندگی شهروندان و نه برنامههای توسعهای پایدار است، باکو با تکیه بر نهضت برجسازی که در بسیاری از شهرهای آسیایی آغاز شدهاست خود را از گذشته نه چندان دور جدا کرده و حتی برای میزبانی بازیهای المپیک در سالهای آینده آماده میکند.هتل بزرگ ماه و کاسپین، 2 نمونه از اشتیاق معماران آسیایی و شهرهای این قاره برای ایجاد بستری جدید در زندگی شهری هستند. گو اینکه برجسازی در آستانه یکصد سالگی هم اکنون در کشورهای توسعه یافته بهطور کامل فراموش شدهاست و زندگی در مناطق روستایی و کوچک مورد توجه شهروندان است.
برج حرکت(موج)
بهنظر میرسد که معماری در دبی رشد قابل توجهی داشته است و در برابر مشکلات مختلف به قدرت پول، توانسته پیروز شود و موجب ساخته شدن ساختمانهای مرتفع بسیاری شود.اما با توجه به معماری و طرحهای ارائه شده تا به امروز، طرح برج حرکت، چشمگیرتر از همه بهنظر میرسد.طرح اولیه این برج را شرکت معماری آکرو(A-Cero) در مادرید اسپانیا، پیشنهاد کردهاست تا در آبهای ساحلی د بی ساخته شود. این طرح در همان روزهای آغازین، از شبکههای خبری مختلف در بخشهای ویژه مطرح شد و مورد استقبال فراوان قرار گرفت. واقعیت این است که این طرح بسیار منحصر به فرد، جذاب و گیراست، اما از عناصر معماری کمی برخوردار است.
برج حرکت نخستین آسمانخراش بزرگ و بلندتر از تمامی ساختمانهای موجود در شهرهای
امارات متحده عربی است.شکل ظاهری این برج شبیه شاخه پرپیچ و خم ساقه گیاه است که در فضایی کاملا توصیفی طراحی شده و پایههای قوسی شکل آنکه سطح صافی دارد، برگرفته از موجهای کرانههای جنوبی خلیج فارس است.
شکل کلی بنا بهصورت V است و قسمت میانی برج مسکونی و هسته مرکزی آن نیز به تاسیسات و آسانسور اختصاص یافتهاست. همچنین بخشهای عمومی از جمله فضای سبز در بخش درونی آن طراحی شده و دارای کیفیت مناسب تهویه هوا و تنظیم خودکار درجه حرارت براساس دمای بیرون و همچنین توزیع مناسب طبقات است.
ارتفاع برج در حال حاضر 370 متر پیشبینی شدهاست و طبقات زیرین برای فعالیتهای تجاری و اداری و طبقات فوقانی نیز به کاربری مسکونی اختصاص یافته است. هنوز تاریخ دقیقی برای آغاز ساخت و پایان آن از سوی شرکت اسپانیایی اعلام نشدهاست، اما احتمال دارد که این برج تا قبل از سال 2010 آغاز و کمتر از 5 سال به بهرهبرداری برسد.
برج بینهایت(لانه مورچگان)
بلندترین برج دنیا در طول تاریخ با ارتفاع 3 هزار و 218 متر و با قابلیت اسکان یک میلیون نفر در آینده نزدیک ساخته خواهد شد.ایده طراحی و ساخت این برج 2 مایلی از سوی شرکت Eugene Tsui ارائه شده و قرار است در آینده نزدیک ساخته شود.این برج که بالغ بر یک میلیون نفر ظرفیت دارد در برابر عوامل طبیعی نظیر باد، آب و سیل و زمین لرزهها مقاوم خواهد بود.
کارشناسان میگویند این برج بیشتر از آنکه شبیه یک طرح بزرگ معماری باشد تلفیقی از اکوسیستمهای مختلف در ابعاد کوچک است.کارشناسان این شرکت که ایده خود برای ساخت این برج را یافتن راهی مناسب برای پاسخگویی به ازدیاد جمعیت جهان عنوان کردهاند، هم اکنون روی طرحهای اولیه تولید انرژی و حملونقل در این برج کار میکنند.
این شرکت مواردی نظیر سرویس دهی، تامین انرژی، ایجاد امنیت، تهیه و توزیع آب و نیازهای حملونقل را از مهمترین چالشهای فراروی این طرح عنوان کردهاست.شکل این برج الهام گرفته از شکل خانه موریانههاست. سازهای که بر این اساس ساخته خواهد شد آیرودینامیک بوده و در نتیجه در برابر زمین لرزهها کاملا مقاوم است.
سیستم خنک کنندگی این سازه که طول پایه آن یک مایل عنوان شده نیز دقیقا مشابه سیستمی است که در خانه موریانهها وجود دارد، به گونهای که جریان آب و هوای خنک در قسمت فوقانی برج وجود دارد و از این طریق حرارت اضافی به سطوح فوقانی جو منتقل میشود.این سازه 14 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و از سلولهای خورشیدی پوشیده میشود.
همچنین از وجود توربینهای بادی و ژنراتورهای ویژه برای تامین انرژی مورد نیاز آن استفاده خواهد شد.هنوز مکان ساخت این برج اعلام نشده است، اما برآورد میشود با هزینه نجومی 150 میلیارد دلار ساخته شود.