کامبیز مهدی‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری آنلاین افزود: بیماری‌های مرتبط با تغذیه را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد، بیماری‌هایی که در اثر تغذیه ناکافی ایجاد می‌شوند، مثل کمبود ریزمغذی‌ها و بیماری‌هایی که درنتیجه تغذیه بیش از حد ایجاد می‌شود مانند بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها، چاقی، دیابت، سنگ‌های صفراوی، پوسیدگی دندان و بعضی بیماری‌های گوارشی.
وی با بیان این‌که امنیت غذایی و امنیت تغذیه‌ای که دو واژه متفاوت و مکمل است از عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت محسوب می‌شوند، ادامه داد: امنیت غذایی عبارت است از دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی همه افراد، در تمام اوقات، به غذای کافی، ایمن و مغذی و امنیت تغذیه عبارتست از دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی همه افراد در تمام اوقات، به غذای کافی، ایمن و مغذی با جذب و بهره‌مندی مؤثر سلولی.
مهدی‌زاده اظهار کرد: ناامنی غذایی و تغذیه‌ای علاوه بر تأثیر بر جسم، تبعات اجتماعی و روانی نیز دارد. بطور سنتی تغذیه با مسائلی نظیر کمبود انرژی و مواد مغذی مانند پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی ارتباط دارد.
وی افزود: غذا مصداق عینی موضوع راهبردی است که تحت تأثیر هر شش عامل بیرونی شامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فن‌آوری، بین‌المللی و اکوسیستم است، به همین دلیل امروزه بر نقش همکاری‌های بین بخشی در برنامه‌های ارتقاء تغذیه و امنیت غذایی تأکید می‌شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با اعلام این‌که استان خراسان جنوبی جزو استان‌های ناامن غذایی طبقه‌بندی شده است، گفت: بر این اساس، شهرستان‌های نهبندان، سربیشه، خوسف، سرایان، درمیان زیرکوه در دسته ناامن متوسط و شدید، طبس، بشرویه، فردوس، بیرجند و قائن در دسته ناامن خفیف طبقه‌بندی می‌شوند.
مهدی‌زاده ادامه داد: همه‌گیری کووید ۱۹ و آثار ویرانگر آن در کنار شرایط داخلی کشور(تورم و شوک‌های اقتصادی) موجب افزایش خطر ناامنی غذایی و بروز مشکلات تغذیه‌ای از جمله اشکال مختلف سوءتغذیه و کمبود ریزمغذی‌ها می‌شود که در نهایت با تضعیف سیستم ایمنی بدن، احتمال ابتلا به بیماری کووید ۱۹ را بیشتر می‌کند. در این میان گروه‌های آسیب‌پذیر از جمله کودکان و زنان باردار بیشترین تاثیرپذیری را ازاین وضعیت خواهند داشت.
وی افزود: از سال ۹۶ تاکنون با توجه به وضعیت اقتصادی و همه‌گیری کووید-۱۹ در استان خراسان جنوبی ناامنی غذایی استان تشدید شده است. نتایج نشان می‌دهد شاخص‌های سوءتغذیه در استان خراسان جنوبی از میانگین کشوری بالاتر است.
مهدی‌زاده ادامه داد: طیف دیگر سوءتغذیه شامل اضافه‌وزن و چاقی است که نشان‌دهنده دریافت بیش از حد انرژی، همراه با کمبود ریز مغذی‌ها (ویتامین‌ها و مواد معدنی) و افزایش خطر بیماری‌های (قلبی عروقی، دیابت و ...) است. در این شرایط افراد از منابع سرشار از انرژی مانند کربوئیدرات و چربی‌ها (قند، شکر، نان، روغن و ...) بیشتر استفاده می‌کنند که صرفا منبع تأمین انرژی است و منجر به سیری شکمی می‌شود.
وی با اشارخ به این‌که در حال حاضر شاخص‌های اضافه‌وزن و چاقی گروه‌های مختلف سنی در بعضی شهرستان‌های استان بالاست، گفت: این امر در کنار پایین بودن سطح سواد تغذیه افراد می‌تواند به دلیل عدم دسترسی به منابع پروتئین (گوشت، لبنیات، حبوبات، تخم‌مرغ، آجیل و مغزها) و میوه و سبزیجات باشد.
مهدی‌زاده اظهار کرد: معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با همکاری کمیته امداد در سال ۹۹ چهار هزار و ۳۲ کودک زیر ۵ سال، همچنین هزار مادر باردار و شیرده نیازمند را شناسایی و برای آنها مشاوره و حمایت تغذیه‌ای انجام داده است.
وی ادامه داد: اجرای برنامه کمک‌معیشتی برای کودکان مبتلا به سوء تغذیه، آموزش و ترویج تغذیه سالم در جامعه زنان روستایی و عشایر، ارائه مکمل مگادوز ویتامین A به کودکان ۲ تا ۵ سال، ارتقاء سطح سلامت دانش‌آموزان از طریق آموزش تغذیه و مکملیاری با آهن و ویتامین D از دیگر برنامه‌های اجرا شده توسط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بوده است.
مهدی‌زاده گفت: در حال حاضر در استان ۷ هزار و ۹۷۱ کودک زیر ۵ سال و ۲ هزارو ۳۶۲ مادر باردار و شیرده مبتلا به سوء تغذیه نیازمند حمایت تغذیه‌ای در خراسان جنوبی وجود دارد.
خاک بی‌کیفت؛ محصول بی‌کیفت‌تر
معاونت بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی به همشهری گفت: یکی از مهم‌ترین عوامل در حاصل‌خیزی خاک و کیفیت محصول، اسیدی یا قلیایی بودن آن است، زیرا جذب تمامی عناصر غذایی، مانند آهن، روی، مس و... که برای رشد گیاه ضروری‌ست به PH خاک وابسته است.
محمدرضا اکبری افزود: اکثر خاک موجود در استان‌های نیمه جنوب شرقی کشور، همچنین خراسان جنوبی دارای خاصیت غیراسیدی و قلیایی است. همین مساله باعث می‌شود محصول کشت‌شده در این خاک‌ها از لحاظ جذب ریزمغذی‌ها دچار مشکل بوده و کیفیت پایینی داشته باشند.
وی ادامه داد: نانوایی‌های خراسان جنوبی اکثرا از آرد تولید داخلی استان استفاده می‌کنند، این آرد از گندمی تهیه شده که در خاک قلیایی کشت می‌شود و در نتیجه نان مصرفی عموم مردم استان فاقد ریزمغذی‌های لازم است.
اکبری اظهار کرد: جهاد کشاورزی برای جبران کمبود آهن و ریزمغذی‌ها در محصولات کشاورزی استان، به‌جای سم‌پاشی در مبارزه و کنترل آفات، محلول‌های دارای عنصر سولفات روی را در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد تا مزارع را محلول‌پاشی کنند.
وی با یبان این‌که محلول‌پاشی سولفات روی و در بعضی مواقع آهن ریزمغذی‌ها و نیازهای غذایی گیاه را تامین کرده و همچنین محصولات را در مقابله با شوری خاک و آب مقاوم می‌کند، گفت: این محلول‌پاشی‌ها قسمتی از کمبودهای خاک را جبران می‌کند و محصولی با خاصیت و کیفیت بهتری تولید می‌شود، اما هزینه‌های تولید را بسیار بالا می‌برد به طوری که برای تولیدکننده و همچنین مصرف‌کننده صرفه اقتصادی ندارد.
این مقام مسئول افزود: در اکثر کشورها برای تولید محصولات کشاورزی با کیفیت بالا مشکل کمبود ریزمغذی‌ها در خاک مزارع به وسیله محلول‌پاشی برطرف می‌شود.
اکبری با اشاره به این‌که جهاد کشاورزی استان برای تامین اعتبار خرید محلول‌های داراری ریزمغذی‌ها نیاز مبرم به همکاری و تامین اعتبار از سوی وزارت بهداشت دارد، گفت: اگر در مزارع استان محلول‌پاشی انجام شود، محصولات تولیدشده کمبود ریزمغذی‌ها و سوءتغذیه را در خراسان جنوبی تا حد زیادی جبران خواهد کرد.