همشهری آنلاین _ ابوذر چهل امیرانی: این درحالی است که اگر پسماندها در مبدأ، یعنی جایی که تولید شده‌اند، تفکیک شود نه تنها منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود و می‌تواند به توسعه و آبادانی محله‌ها اختصاص پیدا کند، بلکه اثرات زیست‌محیطی قابل توجهی خواهد داشت. به همین دلیل است که طرح‌های تشویقی متعددی در مناطق برای ترغیب شهروندان به جداسازی پسماندهای خشک اجرا می‌شود که یکی از آنها راه‌اندازی مراکز «گلماند» است. به بهانه افتتاح نخستین مرکز گلماند منطقه ۱۷ با حضور دکتر «پیروز حناچی» شهردار پایتخت، نحوه فعالیت این مرکز را در گفت‌وگو با «فرح صیفوری» رئیس اداره مدیریت پسماند شهرداری این منطقه بررسی کرده‌ایم.
«گلماند» ترکیبی از ۲ واژه «گل» و «ماند» به معنای گل‌های ماندگار است. «پسماند» در مقابل این واژه‌هاست که انواع زباله‌ها را شامل می‌شود. گلماند و پسماند حاصل فعالیت انسان است، اما پسماند منجر به نازیبایی و تخریب محیط‌زیست می‌شود، ولی گلماند زیبایی و سرسبزی را به محیط و زندگی ما می‌بخشد.
مسئولان شهری با راه‌اندازی مراکز گلماند سعی دارند شهروندان را به تحویل پسماندهایی مثل بطری‌های پلاستیکی آب و نوشابه، ظروف پلاستیکی یک‌بارمصرف، قوطی‌های فلزی، کاغذ، نایلون و... به غرفه‌های بازیافت ترغیب کنند و در مقابل گل و گلدان به آنها هدیه دهند. این پسماندها برای کره زمین خطرناک هستند و صدها سال طول می‌کشد تا تجزیه شوند. از سوی دیگر آلودگی بصری برای شهروندان ایجاد می‌کنند و اگر تفکیک شوند از هزینه حمل و دفن آنها جلوگیری می‌شود و حتی می‌توان از آنها برای ساخت وسایل دیگر استفاده کرد.
- الگوی نوین برای کاهش پسماند
گلماند اسمی دوست‌داشتنی است؛ فعالیتی که می‌تواند خانه‌ها را از پسماندهای خشک، خالی و به سرسبزی منازل کمک کند. در این طرح شهروندان پسماندهای خشک خود را تحویل می‌دهند و در مقابل آن گلدان‌های گل را با انتخاب خودشان تحویل می‌گیرند. رئیس اداره مدیریت پسماند شهرداری منطقه ۱۷ درباره مزایای اجرای این طرح می‌گوید: «طرح‌های متنوعی در مناطق برای تشویق شهروندان به تفکیک پسماند اجرا شده است؛ از راه‌اندازی غرفه‌های بازیافت گرفته تا حرکت خودروهای ملودی‌دار در معابر و اهدای کیسه زباله و... به اهالی.
راه‌اندازی مراکز گلماند هم از طرح‌های جدید شهرداری است که در ادامه طرح کاپ (تفکیک پسماند از مبدأ) اجرا می‌شود و می‌توان گفت الگوی نوینی برای کاهش پسماند است. این طرح برای تحقق شعار «تهران، شهری برای همه» اجرا می‌شود که به مسائل زیست‌محیطی تأکید جدی دارد؛ چرا که هر چقدر دفن پسماندها کاهش پیدا کند به همان اندازه برای حفظ محیط‌زیست مؤثر خواهد بود.» «فرح صیفوری» ادامه می‌دهد: «همه ما به‌عنوان یک شهروند مسئول باید تلاش کنیم تا با کاهش دفن پسماند آلودگی مضاعف به زمین وارد نشود. جمع‌آوری، انتقال و دفن پسماندهای تولیدی هزینه سنگینی برای مدیریت شهری دارد و علاوه بر آن با دغدغه‌های مختلف محیط‌زیستی همراه است و آسیب‌های زیادی به طبیعت می‌زند، بنابراین همه باید تلاش کنیم ضمن کاهش تولید زباله از مخلوط شدن پسماندهای خشک و تر جلوگیری کنیم و در این زمینه، طرح‌های مختلفی از سوی مدیریت شهری اجرا شده که یکی از آنها راه‌اندازی مراکز گلماند است.»
- تشویق شهروندان به تفکیک پسماند
در مرکز گلماند شهرداری منطقه ۱۷ که در بوستان سلامت راه‌اندازی شده، گل‌ها و گیاه‌های زیادی مثل «پتوس»، «قاشقی»، «گندمی»، «بنجامین»، «شمعدانی» و «حسن یوسف» دیده می‌شود. این گل‌ها زمانی به شهروندان اهدا می‌شود که پسماندهای خشک خود را به غرفه‌های بازیافت تحویل دهند. صیفوری می‌گوید: «شهروندان پس از تحویل پسماندهای خشک به غرفه‌های بازیافت فیش دریافت کرده و با ارائه آن به مرکز گلماند می‌توانند گل و گیاه بگیرند.» وی در پاسخ به این سؤال که شهروندان در قبال تحویل چه مقدار پسماند خشک می‌توانند گلدان گل تحویل بگیرند، می‌گوید: «پیش از این شهروندان با مراجعه به غرفه‌های بازیافت و تحویل پسماندهای خشک، وجه نقد یا مواد شوینده دریافت می‌کردند. به این صورت که وزن و بهای پسماندها مشخص می‌شد، سپس می‌توانستند به همان مقدار پول یا مواد شوینده بگیرند.
درحال حاضر هم همان شیوه دنبال می‌شود با این تفاوت که شهروندان به جای دریافت وجه نقد یا اجناس، گل و گیاه تحویل می‌گیرند.»صیفوری اعلام می‌کند که بهای گل‌ها و گیاهان در مراکز گلماند مشخص است و شهروندان به ازای قیمت پسماندهای خشک خود یکی از آنها را انتخاب می‌کنند. وی می‌گوید: «اگر شهروندان به این مراکز مراجعه کنند و متوجه شوند که نمی‌توانند به ازای بهای پسماندهای خود گل و گیاه بگیرند، می‌توانند فیش‌های خود را جمع کرده و در زمان دیگری اقدام به دریافت گل و گیاه کنند.» وی یکی از اهداف راه‌اندازی مراکز گلماند را همین نکته می‌داند و می‌گوید: «این کار باعث می‌شود شهروندان رغبت بیشتری برای تفکیک پسماند پیدا کنند تا زودتر بتوانند گل و گیاه مورد نظر خود را از مرکز گلماند تحویل بگیرند.» رئیس اداره مدیریت پسماند شهرداری منطقه ۱۷ در پاسخ به این سؤال که آیا امکان پرداخت وجه برای خرید گل‌ها وگیاهان از مراکز گلماند وجود دارد یا خیر، می‌گوید: «گلدان‌های گل زمانی به شهروندان تحویل می‌شود که به ازای بهای آن پسماند خشک به غرفه‌های بازیافت تحویل داده باشند، بنابراین تا زمانی که موجودی کارت یا فیش آنها به حد کافی نرسیده باشد، نمی‌توانند گل و گیاه تحویل بگیرند. حتی شهروندان نمی‌توانند مابقی وجه گل‌ها را بپردازند.»
- تحویل بسته اینترنتی در ازای پسماند
شرط دریافت گل و گیاه از مرکز گلماند تحویل پسماند خشک به غرفه‌های بازیافت و دریافت فیش از آنها برای ارائه به این مراکز است. صیفوری می‌گوید: «پسماندهای خشک در مراکز گلماند دریافت نمی‌شود و شهروندان باید پسماندهای خشک خود را به غرفه‌های بازیافت تحویل دهند. اهالی برای شرکت در این طرح می‌توانند به یکی از غرفه‌های چهارده‌گانه منطقه مراجعه کنند و پس از تحویل پسماند و دریافت فیش برای انتخاب گل و گیاه به مرکز گلماند منطقه مراجعه کنند.» وی درباره علت انتخاب بوستان سلامت برای راه‌اندازی این مرکز می‌گوید: «مشارکت اهالی برای تحویل پسماندهای خشک به غرفه سلامت بالا بود. به همین دلیل مرکز گلماند را در بوستان سلامت راه‌اندازی کردیم که فاصله‌ای کمتر از ۵۰ متر با این غرفه دارد. اهالی پسماندهای خود را به غرفه تحویل داده و در ازای آن فیش دریافت می‌کنند. سپس به مرکز گلماند مراجعه کرده و گل و گیاه تحویل می‌گیرند.»
به گفته صیفوری، مشارکت اهالی در غرفه بازیافت بهاران هم مثل غرفه سلامت زیاد است. وی می‌گوید: «خوشبختانه بوستان سلامت به بوستان‌های قرآن، سایه، بهار و بهاران متصل است و اهالی دسترسی آسانی به مرکز گلماند دارند. با این وجود تلاش می‌کنیم چنین مرکزی را در محله‌های دیگر منطقه راه‌اندازی کنیم.» وی در ادامه به برنامه‌های دیگر اداره مدیریت پسماند اشاره و عنوان می‌کند: «قصد داریم در آینده نزدیک فازهای دیگر این مرکز را با عناوین «کتاب‌ماند»، «قلم‌ماند» و «نت‌ماند» راه‌اندازی کنیم. در این طرح‌ها به ازای دریافت پسماند خشک از شهروندان به آنها کتاب، لوازم‌التحریر و بسته‌های اینترنت ارائه خواهد شد. تحویل نهاده‌های کشاورزی مثل کود و خاک هم از دیگر برنامه‌های ما در این طرح است.»
- استقبال خوب در مدتی کم
اداره مدیریت پسماند شهرداری منطقه ۱۷ برای مشارکت اهالی در این طرح اقدام به اطلاع‌رسانی در فضای مجازی، نصب اطلاعیه در معابر و توزیع بسته‌های آموزشی در محله‌ها کرده است. به گفته صیفوری، این مرکز به تازگی راه‌اندازی شده، ولی استقبال شهروندان از این طرح خوب بوده است. با این وجود برای رسیدن به نقطه مطلوب نیاز به وقت بیشتری است. وی می‌گوید: «تفکیک و کاهش حجم پسماند به فرهنگسازی نیاز دارد و لازم است نهادهای دیگر هم به کمک شهرداری بیایند.» وی در پاسخ به این سؤال که رغبت اهالی برای دریافت وجه نقد و مواد شوینده در ازای تحویل پسماندهای خشک بیشتر است یا دریافت گل و گیاه، می‌گوید: «ساکنان منطقه به افزایش فضای سبز در خانه‌های خود علاقه زیادی دارند. به همین دلیل از این طرح استقبال می‌کنند و به خوبی می‌دانند که تأثیر و ماندگاری گل و گیاه در زندگی‌شان نسبت به وجه نقد و اجناسی مثل مواد شوینده بیشتر است.» مرکز گلماند روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸ تا ۱۷ و روزهای پنج‌شنبه از ساعت ۸ تا ۱۲ فعال است و در محله وصفنارد، خیابان مسجد، داخل بوستان سلامت قرار دارد.
- تخلیه پسماندهای پزشکی در مخازن، ممنوع!
رئیس اداره مدیریت پسماند شهرداری منطقه ۱۷ درباره نحوه جمع‌آوری پسماندهای پزشکی از محله‌ها می‌گوید: «براساس قراردادی که بین سازمان بازیافت و مراکز بهداشتی و درمانی منطقه منعقد شده پسماندهای پزشکی آنها جمع‌آوری می‌شود، بنابراین شهروندان در این خصوص نگرانی نداشته باشند؛ چرا که پسماند بیمارستان و مراکز بهداشتی منطقه در مخازن محله‌ها تخلیه نمی‌شود.» «فرح صیفوری» ادامه می‌دهد: «سطل‌های زردرنگ و ویژه ای به نام «سیفتی باکس» به مراکز بهداشتی منطقه ارائه شده تا پسماندهای خود را در آنها نگهداری و به نیروهای سازمان بازیافت تحویل دهند.»