به گزارش خبرنگار فارس، غلامعلی حداد عادل رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و رئیس بنیاد دایره‌المعارف اسلامی در سومین گردهمایی سراسری انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران به ایراد سخنانی با عنوان «زبان فارسی: بیم‌ها و امید‌ها» پرداخت.
وی با یادی از مرحوم سید‌جعفر شهیدی، قیصر امین‌پور و حمید فرزام گفت: تاکید بر حفظ زبان فارسی در ایجاد وحدت ملی لازم است. اگر به تاریخ ایران خصوصا تاریخ بعد از اسلام مراجعه کنیم دو عامل در حفظ وحدت ملی موثر بوده است که یکی دین و دیگری زبان است. زبان فارسی مانند ملاتی بنای اسلام را حفظ کرده و به هویت ملی ما قوام بخشیده است و امروز این زبان اسباب همدلی است.
حداد عادل تحول زبان فارسی در یک قرن گذشته و بعد از مشروطه را مثبت ارزیابی کرد و افزود: یک نمونه این تحول مثبت روان شدن، روشن شدن و دلنشین شدن نثر فارسی است. ما وقتی نوشته‌های ادبا و اساتید امروز را می‌خوانیم و با غرب مقایسه می‌کنیم تصدیق می‌کنیم که این تحولات مثبت بوده است.
به گفته رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی دوران ما دوره اوج نثر فارسی در مقایسه با قبل است.
حداد عادل اظهار داشت: اینکه در کشوری هستیم که سالانه 40 هزار عنوان تازه به زبان فارسی منتشر می‌شود نقطه عطفی است. این را مقایسه کنید با سال‌های قبل که کل کتاب‌ها در سال به 600 عنوان هم نمی‌رسید.
وی تدریس همه رشته‌ها به زبان فارسی را در دانشگاه‌ها از دیگر نقاط مثبت ارزیابی و تصریح کرد: هزاران واژه جدید در طول یک‌صد سال اخیر در زبان فارسی با استفاده از خود زبان فارسی ساخته شده و در عرصه‌های علمی، اداری، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زبان فارسی پا به پای دنیای امروز متحول شده است. کافی است به نوشته‌ها مراجعه کنید؛ آن‌گاه می‌بینید که آیا فلان کلمه 100 سال قبل بوده است یا نه.
وی با بیان اینکه امروز دانشگاه کمتر استانی است که در آن رشته زبان و ادبیات فارسی تدریس نشود، عنوان کرد: دو کشور افغانستان و تاجیکستان هم عرصه‌ای برای رشد و گسترش زبان فارسی هستند.
حداد عادل انقلاب اسلامی را باعث ایجاد توجه ویژه‌ای به زبان فارسی دانست و گفت: امروز فقط در مصر 4 هزار دانشجو در رشته زبان و ادب فارسی تحصیل می‌کنند و 14 دانشگاه مصر این رشته را به شکل تخصصی دارند.
رئیس بنیاد دایره‌المعارف اسلامی در ادامه به خطر‌های زبان فارسی اشاره کرد و گفت: یکی از خطر‌هایی که زبان فارسی را تهدید می‌کند هجوم بی‌حصار واژه‌های بیگانه است که با توسعه علم، سیل‌آسا زیاد می‌شوند. محیط اینترنت زبان فارسی را محاصره کرده و در فشار قرار داده و حتی بیسوادان هم پیامک را با حروف انگلیسی می‌نویسند و این باعث تفاخر بیسوادان شده است.
حداد عادل ناآشنایی نسل جوان با گذشته را خطر دیگری برای زبان و ادب فارسی برشمرد و بیان داشت: در مدارس ما املا و انشا اهمیت قبل را ندارد. بنده خبر دارم در خیلی از مدارس انشا جدی گرفته نمی‌شود. گاهی گفته می‌شود که در برخی مدارس تمایل به تدریس درس‌های غیرانگلیسی به زبان انگلیسی هست و این برای زبان و ادب فارسی خطرناک است.
وی ادامه داد: خط نمود زبان است که این چهره امروز مخدوش شده. در روزنامه‌ها ببینید؛ حتی در عناوین صفحه اول هم حروف لاتین به‌کار می‌رود و در نوشتن ارقام قبح نوشتن اعداد انگلیسی شکسته شده است و در نوشته‌های مذهبی رسمی هم این را می‌توانید ببینید.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی فقدان نشاط، اعتماد به‌نفس و شادابی در دانشکده‌های ادبیات فارسی را از دیگر خطر‌های موجود عنوان و اذعان کرد: در سطوح بالا برنامه‌ریزی‌هایی در راستای پویایی زبان و ادب فارسی انجام نمی‌شود. قویا معتقدند ما باید دوره زبان و ادب فارسی را در کنار ادبیات کهن تخصصی کنیم.
حداد عادل تاکید کرد: امروز ما به منتقد ویرایش و ترجمه نیاز داریم. باید یک فضایی در زمینه پرورش برای تالیف و ترجمه ایجاد کنیم. جای ادبیات کودک، ادبیات داستانی و نمایشی در همه دانشگاه‌های ما خالی است و ما نمی‌توانیم برنامه‌های شصت هفتاد سال پیش را ادامه دهیم. همه رشته‌های دانشگاهی متحول شده و کمترین تحول در رشته زبان و ادب فارسی رخ داده است.
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه کشور و ملتی که ضعیف باشد، نمی‌تواند زبان نیرومندی داشته باشد، عنوان کرد: وقتی ملتی از هر حیث قوت می‌گیرد، زبانش هم قوت می‌گیرد. کشور ما تشخص، همت دارد و پویایی دارد و این قوت عمومی پشتوانه ما برای بسیاری از زمینه‌های دیگر از جمله زبان و ادب فارسی است.
وی با ذکر خاطره‌ای گفت: همین چند روز پیش که بنده پرتاب موشک ماهواره‌بر ایران را از طریق تلویزیون می‌دیدم به کلمه «ماهواره‌بر» دقت کردم و دیدم چقدر راحت به کار می‌رود. علتش این است که خودمان این وسیله را ساختیم و اگر چیزی را خودمان بسازیم واژه‌اش هم خیلی راحت به لفظ می‌آید.
حداد عادل تاکید کرد: هرچه در علم و فن‌آوری رشد کنیم، واژه‌اش هم به لفظ می‌آید. مسئولان بلند‌پایه نظام و در رأس آن مقام معظم رهبری دغدغه زبان دارند و کسی که امروز در جایگاه رهبری است، شخصا یک ادیب و شاعر است. این فرصت مغتنمی است که کسی که در وجودش چکیده ادبیات خراسان که مهد ادبیات است را دارد، در جایگاه رهبری است.
وی درباره توجه به استفاده از واژه‌هایی عربی‌مآب اظهار داشت: مسئولان امروز اصراری بر عربی‌مآبی ندارند و روند عمومی در کشور افزایش عربی‌مآبی نیست. همین‌قدر که واژه‌های عربی به زبان فارسی آمده و پذیرفته شده کافی است و این همان زبان حافظ و سعدی است. بنده همیشه می‌گویم ترازو برای پذیرش واژگان عربی در زبان فارسی همان زبان سعدی و حافظ است. ما هم در فرهنگستان همین سلوک را می‌کنیم تا تعادل را از دست ندهیم.
وی نقش مؤسسات پشتیبان زبان و ادب فارسی را پررنگ ارزیابی کرد و گفت: یکی از مؤسساتی که در این راستا فعالیت می‌کند همین بنیاد ایران‌شناسی است. دفتر نشر میراث مکتوب نیز از جمله جاهایی است که جای خالی بنیاد فرهنگ ایران را پر می‌کند.
حداد عادل به تالیف فرهنگ بزرگ فارسی به سرپرستی علی‌اشرف صادقی اشاره کرد و گفت: اگر مرحوم دهخدا پنجاه شصت سال پیش لغتنامه را پدید آورد، امیدواریم خداوند به اساتید فرهنگستان طول عمر دهد تا فرهنگی متناسب با نیازهای امروز گردآوری کنند.
رئیس بنیاد دایره‌المعارف اسلامی استادان زبان و ادب فارسی را نگاهبانان اصلی این حوزه دانست و خاطرنشان کرد: باید همه ما عاشقانه در خدمت زبان و ادب فارسی باشیم و از سرمایه‌ها برای پیشگیری از آفت‌ها استفاده کنیم.
دولت و وزارت علوم هم موظفند علاوه بر پشتیبانی‌های لفظی، حمایت‌های مالی هم انجام دهند و نباید این رشته را به منزله یکی از صدها رشته دانشگاهی در نظر بگیرند چرا که با این کیفیت نمی‌توان خطرات را از این زبان دور کرد.