همشهری آنلاین_شقایق عرفی‌نژاد: به علاوه ساختمانی که محل آموزش بازیافت به شهروندان است. با مجید محمدی، رئیس اداره مدیریت پسماند منطقه ۷ همراه شدیم و از ایستگاه بازیافت و مرکز آموزش پسماند این منطقه دیدن کردیم.
در اتاقک پسماند چندین ریل و نقاله وجود دارد. زباله‌های خشکی که به مرکز می‌رسند، روی این ریل‌ها قرار می‌گیرند و کارگران، بنا به جنس پسماند، آنها را از هم تفکیک می‌کنند. چند نفری هم در گوشه‌ای روی زمین نشسته‌اند و بخشی از زباله‌ها را جدا می‌کنند. این مرکز کمک می‌کند تا این زباله‌های خشک به جای اینکه دفن شوند یا به مراکز تفکیک زباله تهران بروند، در همین منطقه جدا و به کارخانه‌های مختلف فرستاده شوند تا دوباره به چرخه بهره‌برداری برگردند.
«مجید محمدی» می‌گوید: «منطقه ما با یک پیمانکار جمع‌آوری زباله خشک قرارداد دارد. این شرکت پسماند، کل پسماند خشک منطقه را جمع‌آوری می‌کند. ما چهارده غرفه بازیافت در منطقه داریم که پسماند خشک را از مردم دریافت و در برابر وجه نقد پرداخت می‌کنند. ماشین‌های شرکت از این چهارده مرکز زباله‌های خشک را جمع‌آوری می‌کنند و به اینجا می‌آورند. این پسماندها توسط ماشین‌های این شرکت و ماشین‌های ملودی که در محله‌ها گشت می‌زنند و زباله‌های خشک را از در خانه‌ها تحویل می‌گیرند، به اینجا آورده می‌شوند.»
- اپلیکیشن جارو همراه شماست
گروهی از شهروندان هم با این مرکز تماس می‌گیرند و به‌طور مستقیم پسماندهای خشک را با ماشین‌هایی که فرستاده می‌شود، به اینجا تحویل می‌دهند. علاوه بر آن، اپلیکیشن جارو هم می‌تواند کمک‌کننده باشد. این اپلیکیشن روی گوشی همراه نصب می‌شود و کاربر می‌تواند با استفاده از آن با این مرکز در تماس باشد و زباله خشکش را تحویل دهد.
محمدی توضیح می‌دهد: «وقتی زباله‌ها در این سوله جمع‌آوری می‌شود، روی نقاله‌ای می‌رود که می‌چرخد و هرکدام از کارگران که کنار نقاله ایستاده‌اند، مأمور جمع‌آوری زباله‌هایی از یک جنسند. یکی پلاستیک جمع می‌کند، دیگری فلزات را برمی‌دارد و یکی هم شیشه‌ها یا مثلاً کاغذ و مقوا را جدا می‌کند. در انتها، زباله‌های کوچک و یا زباله‌های خیس در یک کانال ریخته می‌شود و با ماشین پسماندتر به مرکز زباله منتقل می‌شود.» تعداد کارگرانی که روی نقاله کار می‌کنند، سی نفر است که در دو شیفت کار می‌کنند، ولی به‌طور کلی پنجاه نفر در داخل ایستگاه مشغول هستند.
- بهترین‌ها از دورریختنی‌ها
در کنار سالن تفکیک زباله، ساختمان اداری و کارگاه آموزش ساخت وسایل متخلف از مواد دورریختنی قرار دارد. در این کارگاه که بیشتر متعلق به دانش‌آموزان و کودکان است، مربیان به شرکت‌کنندگان یاد می‌دهند چطور از موادی مثل بطری پلاستیکی نوشابه، در بطری یا جعبه‌های مقوایی وسایل کاربردی بسازند. این روزها کرونا این کلاس‌ها را تقریباً تعطیل کرده، اما آثار بچه‌ها هنوز در این کارگاه باقی مانده است. روی دیوار پر از نقاشی‌هایی از طبیعت سبز و زنده است. روی چند میز در میان سالن وسایلی که این بچه‌ها از دورریختنی‌ها ساخته‌اند، دیده می‌شود. بیشترشان جامدادی است و گلدان که از بطری‌های پلاستیکی ساخته شده که قرار بوده پانصد سال در طبیعت بمانند تا تجزیه شوند.
میز و صندلی‌هایی هم از کنده‌های خشک درخت وجود دارد. مجید محمدی می‌گوید: «در شرایط کرونا، بچه‌ها به این کارگاه نمی‌آیند، ولی عوامل خود ما در این کارگاه مشغولند و میز و صندلی‌ها کار آنهاست. زمانی که مدارس باز بودند، بچه‌های مدرسه به اینجا می‌آمدند. هم کارهایشان را درباره بازیافت انجام می‌دادند و هم مسابقه‌های مقاله‌نویسی درباره پسماند داشتیم. به آنها آموزش داده می‌شد که هر قدر پسماند کمتر تولید کنیم، به حفظ محیط‌زیست کمک کرده‌ایم و برای شهرمان بهتر است.
به آنها توضیح می‌دادیم که بهتر است زباله‌ها شیرابه نداشته باشند. ضمن اینکه ساخت همه این وسایل توسط کارشناسان و مربیان آموزش داده می‌شد.»محمدی می‌گوید در اینجا در بخش آموزش یازده نفر مشغول به کارند که پنج نفر از آنها در نواحی هستند و بقیه در همین ساختمان فعالند و اهداف طرح کاپ و مزایای تفکیک زباله از مبدأ را آموزش می‌دهند. او میزی را که با کشیدن نوار کنف دور لاستیک ساخته شده، نشان می‌دهد و می‌گوید: «این میز و صندلی‌هایی که با چسباندن بطری‌های پلاستیکی به هم درست شده کارهایی است که شهروندان هم می‌توانند به‌راحتی در خانه‌هایشان انجام دهند.»
- «کاپ» در منازل
آموزش‌های این مرکز فقط در همین‌جا انجام نمی‌شود. علاوه برسراهای محله، کارشناسان مرکز هر روز در یک اداره یا شرکت یا ساختمان اداری حاضر می‌شوند و آموزش‌های جدید را منتقل می‌کنند. یکی از این اماکن خانه‌ها و مجتمع‌های مسکونی است که با امضای تفاهمنامه به‌صورت رایگان مخزن دریافت می‌کنند. محمدی توضیح می‌دهد: «این مخازن به خانه‌ها داده می‌شود و در خانه‌ها قرار می‌گیرد و هروقت پر شد به ما اطلاع داده می‌شود و برای جمع‌آوری مراجعه می‌کنیم.»
- آموزش ادامه دارد
آموزش‌ها اگرچه به شکل عمده تعطیل شده‌اند، اما چنانچه شهروندان تمایل داشته باشند، می‌توانند درسراهای محله این آموزش‌ها را دریافت کنند. محمدی می‌گوید: «به دلیل اینکه می‌خواستیم دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کنیم، کلاس‌ها را به شکل خیلی محدود درسراهای محله ادامه دادیم و سعی کردیم در اینجا و با تعدادی که پیش‌تر برگزار می‌شد، کلاسی تشکیل نشود. در سرای محله با توجه به اهداف طرح کاپ یعنی کاهش پسماند و تفکیک زباله از مبدأ آموزش‌ها برقرار است.»
- پاسیوی پرگل
پشت کلاس پاسیویی وجود دارد که با گلدان‌هایی از مواد دورریختنی سبز شده است. حتی نهالی هم هست که وقتی در خیابان پیدا شده، خشکیده بوده است، اما حالا اینجا در گلدانی کاشته شده و جوانه زده است. تمام این گلدان‌ها کار کارکنان همین کارگاه است که از بیرون آورده و تکثیر شده‌اند. جابه‌جا هم گیاهانی را می‌توان دید که تازه کاشته شده‌اند و هنوز مانده تا قد بکشند.
- گفت‌وگو با «شادی مالکی»، معاون خدمات شهری شهردار منطقه ۷ /درآمد پسماند به شهر و شهروندان برمی‌گردد
حفظ محیط‌زیست در سال‌های اخیر برای بسیاری از دولت‌ها به اصلی‌ترین برنامه تبدیل شده است. بعد از فجایع محیط‌زیستی که بشر به زمین و خودش تحمیل کرده، حالا مدتی است که متوجه شده باید از زمین محافظت کند. ایجاد چرخه بازیافت برای موادی مثل پلاستیک که دشمن محیط‌زیست هستند، یکی از مهم‌ترین کارهایی است که در این زمینه انجام شده است. در تهران هم طرح کاپ با هدف ایجاد زباله کمتر مدتی است، کلید خورده است. با «شادی مالکی»، معاون خدمات شهری شهردار منطقه ۷، درباره این طرح در منطقه گفت‌وگو کردیم.
طرح کاپ یا تفکیک پسماند از مبدأ از چه زمانی در منطقه ۷ اجرا می‌شود؟
فکر می‌کنم از سه سال پیش به‌طور جدی شروع شده است. هدف از آن هم بازگرداندن یکسری از مواد دورریختنی به چرخه طبیعت و کاهش زباله در تهران است که حجم زباله تولیدشده در آن قطعاً مشکلات متعددی ایجاد می‌کند و به محیط‌زیست ضربه می‌زند. هرقدر بتوانیم طرح تفکیک از مبدأ را قوی‌تر اجرا کنیم و مردم مشارکت بیشتری داشته باشند و خانه‌ها، مدارس و واحدهای صنفی و اداری در آن شرکت کنند، نتیجه بهتری از آن گرفته می‌شود. این طرح به شهرداری کمک می‌کند به هدف‌های محیط‌زیستی خودش برسد. الان هم بسیاری از ادارات و ارگان‌های دولتی و مجتمع‌های مسکونی در این طرح با ما همکاری می‌کنند. حتی خانه‌های تک‌واحدی هم در این طرح می‌توانند مشارکت داشته باشند و مخازن زباله خشک را رایگان تحویل بگیرند.
منطقه ۷ از نظر میزان تولید زباله چه وضعیتی دارد؟
میزان پسماند تولیدشده روزانه در منطقه چیزی حدود ۱۶ تا ۲۴ تن است که از در خانه‌ها و یا غرفه‌های بازیافت و گلماند جمع‌آوری می‌شود.
تفکیک زباله و کاهش آن جزء مسائل اصلی شهرداری منطقه ۷ است؟
ما چهارده غرفه بازیافت در منطقه داریم که این غرفه‌ها ماهانه بین یک تا یک و نیم تن پسماند خشک شهروندان را جمع‌آوری می‌کنند. یعنی روزانه شصت یا هفتاد تن. دو غرفه گلماند هم داریم که به ازای تحویل زباله خشک، به شهروندان گل می‌دهد. در کنار آن، همان‌طور که گفتم، از خانه‌ها و ادارات هم مقدار زیادی زباله خشک جمع‌آوری می‌کنیم.
بنابراین، می‌توانم بگویم برای ما مهم است و این کار را ترویج می‌دهیم. ما حتی، غیر از وجه نقد و گل، به شهروندانی که مشارکت مستمر در این طرح دارند و پسماند خشک را به غرفه گلماند تحویل می‌دهند، یک قطعه زمین کوچک در مجموعه کلینیک گل وگیاه تحویل می‌دهیم. این زمین‌ها کرت‌بندی شده و شهروندان می‌توانند در آن سبزی بکارند و به خانه ببرند و به اسم خودشان نامگذاری می‌شود. تا الان پانزده خانواده از همین طریق زمین گرفته‌اند و به اسم خانواده‌شان ثبت شده است.
این طرح‌ها کاملاً جذاب است. اینکه گل دریافت کنند یا تکه زمین کوچکی برای کاشت سبزی، می‌تواند خیلی ترغیب‌کننده باشد. ولی از طرف دیگر، این عقیده هم وجود دارد که شهروندان باید این کار را وظیفه خودشان در برابر شهرشان بدانند. نه اینکه در قبالش پول دریافت کنند. شما چه فکر می‌کنید؟
فکر می‌کنم ما به‌عنوان شهروندی که در این شهر نفس می‌کشیم و زندگی می‌کنیم، حتی اگر به مسائل زیست‌محیطی اعتقاد نداریم، باید برای حفظ خود و خانواده‌مان مراقب فضا و آب و هوای شهرمان باشیم. چون هرچقدر محیط‌زیست ما آلوده‌تر و ناپاک‌تر باشد، بر جسم و روح ما تأثیر منفی می‌گذارد. اما از طرف دیگر، تشویق‌های کوچک می‌تواند انگیزه و علاقه برای شرکت در این طرح‌های زیست‌محیطی را بیشتر کند. شهروندان ممکن است اول به خاطر بسته‌های تشویقی این کار را بکنند، ولی وقتی متوجه اثر آن در شهرشان می‌شوند، علاقه‌مند می‌شوند که به‌طور مستمر همکاری داشته باشند.
این زباله‌ها قطعاً کالای پربهایی هستند. بهای آنها چطور به شهر برمی‌گردد؟
ما برای پسماند خشک پیمانکار داریم که در ازای این پسماند به شهرداری منطقه پول می‌دهد. شهرداری منطقه هم این مبلغ را صرف فعالیت‌های خدماتی می‌کند. اتفاق خوب این است که این هزینه صرف خدماتی می‌شود که مردم از آن بهره‌برداری می‌کنند.
- شنبه‌های بدون پسماند
در منطقه ۷ هم، مثل مناطق دیگر، طرح شنبه‌های بدون پسماند اجرا می‌شود. کارشناسان مرکز به شهروندان آموزش داده‌اند که زباله‌های خشک را روزهای شنبه جلو در بگذارند. همین‌طور در این روزها به مجتمع‌های مسکونی هم مراجعه می‌شود و پسماندهای خشک دریافت می‌شود. آن‌طور که محمدی توضیح می‌دهد، بیشترین تمرکز روی مجتمع‌های مسکونی است: «ما نمی‌خواهیم زباله‌ها از مجمتع‌ها بیرون بیاید. به همین دلیل، به ساکنان کیسه‌های زباله یا مخزن می‌دهیم که زباله‌ها در همان خانه یا مجتمع جمع شود.» او می‌گوید شهروندان تقریباً با طرح آشنا شده‌اند و همکاری خوبی دارند: «روزهای شنبه بین چهل تا پنجاه‌درصد مشارکت شهروندان را داریم. بسیاری از شهروندان هم با غرفه‌ها در ارتباط هستند و زباله‌های خشک را به این غرفه‌ها تحویل می‌دهند.»
- آموزش به افراد ناشنوا یا کم‌شنوا
محمدی می‌گوید منطقه ۷ نخستین منطقه تهران است که طرح‌های آموزشی برای ناشنوایان و کم‌شنوایان اجرا می‌کند. در این منطقه تفکیک زباله، اهداف طرح کاپ و اهمیت حفظ محیط‌زیست در ویدئوهایی با زبان اشاره به این افراد آموزش داده شده است. این ویدئوها در شبکه‌های اجتماعی‌سراهای محله بارگذاری می‌شوند و افراد ناشنوا می‌توانند آنها را دریافت کنند.
- پویش مهربانی با درهای بطری
در منطقه ۷ پویشی به نام پویش مهربانی راه‌اندازی شده که کارش با همین پسماندها پیش می‌رود. در این منطقه به شهروندان در اداره‌ها و خانه‌ها و مدارس اطلاع‌رسانی شده تا درهای بطری را به این مرکز تحویل دهند. وقتی میزان این درها به حد مطلوبی رسید، فروخته می‌شوند و از محل فروش آنها برای دانش‌آموزانی که در شرایط کرونا تبلت یا موبایل برای آموزش آنلاین ندارند، این وسایل خریداری می‌شود.
این کار با همیاری معاونت اجتماعی شهرداری و آموزش و پرورش منطقه انجام می‌شود و این نهادها دانش‌آموزانی را که خانواده‌هایشان وضعیت مالی مناسبی ندارند، معرفی می‌کنند. محمدی می‌گوید از دی ماه ۹۹ تا امروز پنج تبلت به دانش‌آموزان داده شده و آخرین تبلت هم به پسر دانش‌آموز کم‌بینایی داده شد که نخبه است.
- اهالی کوی سازمانی ارتش در خیابان کاج در طرح «کاپ» فعالند شهرمان را پاکیزه می‌خواهیم
مجتمع‌های مسکونی زیادی در طرح کاپ با شهرداری منطقه ۷ همکاری می‌کنند، اما یکی از فعال‌ترین‌ها و بهترین‌های آنها کوی سازمانی ارتش در خیابان کاج است. این کوی سازمانی با نزدیک به صد واحد مسکونی چندین سال است که پانزده مخزن تفکیک زباله دریافت کرده و در محوطه قرارداده که هرچهارشنبه از طرف شهرداری تخلیه می‌شوند.
«مریم اسلامی» ساکن این کوی سازمانی و شهردار آن است. او نزدیک سه سال است ساکن این مجتمع است. اما قبل از ورود او هم مجتمع در طرح کاپ شرکت می‌کرده است. او می‌گوید هرچهارشنبه زباله‌ها را از محوطه تخلیه می‌کنند و وجه نقد به ساکنان می‌پردازند. اما معتقد است همکاری خوب ساکنان به خاطر پول نیست و به خاطر جلوگیری از آلودگی‌های مختلف و تمیز بودن شهر این کار را می‌کنند.
سلامی می‌گوید: «از طرف اداره بازیافت سی‌دی‌های آموزشی به منازل داده شده که روش تفکیک زباله و اهمیت آن را توضیح می‌دهد. بروشورهایی هم داده شده و از نزدیک هم آموزش داده شده است.» او می‌گوید قبل از این هم زباله را تفکیک می‌کرده، اما کنار سطل‌های زباله می‌گذاشته است، ولی حالا ترجیح می‌دهد آنها را در مخازن جداگانه که در محوطه قرار دارند، بگذارد.
«طاهره تجری» هم یکی دیگر از ساکنان این کوی سازمانی است. او شش سال است که در این مجتمع زندگی می‌کند و حالا در طرح کاپ با همسایه‌ها شرکت دارد. او پیش از این هم البته این کار را می‌کرده است. حالا هم هرچهارشنبه ساعت ده زباله‌های خشک خانه‌اش را در مخزن می‌گذارد. نمی‌تواند از تأثیرهای مثبت تفکیک این طرح بگوید، اما می‌گوید می‌داند که برای شهر و محیط‌زیست خوب است.
همسایه دیگری که دو سال است در این طرح مشارکت دارد، «عفت عنبرستانی» است. می‌گوید: «روزهای اول این کار را نمی‌کردم، ولی بعد متوجه شدم که همسایه‌ها این کار را می‌کنند و فهمیدم چقدر مؤثر است. زباله‌هایی مثل پلاستیک سال‌ها بدون تجزیه در طبیعت می‌مانند، اما با این طرح این زباله‌ها دوباره به کارخانه برمی‌گردند و استفاده می‌شوند.» حالا هم خودش این کار را می‌کند و هم فرزندانش به این کار ترغیب شده‌اند و می‌گوید به تمام آشنایانش گفته این کار را انجام دهند. او خوشحال است که عده زیادی را می‌شناسد که این روزها زباله‌هایشان را تفکیک می‌کنند.