همشهری آنلاین_شقایق عرفی‌نژاد: مثل تقریباً تمام تهران که در طی سال‌ها فقط ساختمان در آن ساخته شده و تا جایی که چشم می‌بیند سیمان است و آجر، در این منطقه هم کمتر محدوده‌ای به پارک و فضای سبز اختصاص داده شده است. با شهروندان محله‌های مختلف که گفت‌وگو کنید، یکی از مشکلاتشان محروم ماندن از پارک و فضای سبز است و اینکه نمی‌توانند ساعتی را به آرامش در محیطی باز بگذرانند.
اما در چند سال اخیر تلاش‌هایی از طرف شهرداری منطقه صورت گرفته تا میزان فضای سبز در منطقه گسترده‌تر شود. تملک ۵ باغ و زمین خالی و تبدیل آنها به پارک عمومی حرکتی در همین مسیر و برای پاسخ گفتن به این نیاز بوده است. با این گزارش نگاهی دارد به باغ‌ها و فضاهای پرت‌افتاده‌ای که بوستان شدند.
- پارک ارتش
پارک ارتش نخستین پارکی بود که در پروژه تبدیل باغ‌ها و فضاهای رهاشده منطقه به پارک، به بهره‌برداری رسید. این پارک، در خیابان اجاره‌دار، در واقع خیاطخانه سابق ارتش بود که در سال ۹۶ به مساحت ۶ هزارمترمربع ساخته شد. در بخشی از این پارک منبع آب ۲ هزارمترمکعبی در حال ساخت است که قرار است با جمع‌آوری آب‌های زیرزمینی برای آبیاری فضای سبز تمام منطقه استفاده شود. ضمن اینکه روی آن پوشیده می‌شود و تبدیل به فضایی برای همایش و اجرای نمایش می‌شود.
این بخش به احتمال زیاد تا ۴ ماه دیگر آماده خواهد بود. «سمیه حاجوی» پیش از ساخت این پارک اعلام کرده بود: «اجرای طرح‌های متنوع و مختلف در حوزه زیباسازی و افزایش سرانه فضای سبز از برنامه‌های مهم شهرداری برای جلب رضایت شهروندان، به‌خصوص در محله‌های کم‌برخوردار، است.» در این پارک امکانات گوناگونی مثل زمین بازی کودکان و مبلمان شهری وجود دارد و برای توانیابان هم مناسب‌سازی شده است.
- پارک هورفر
۲۶ مرداد سال ۹۷ پارک هورفر در خیابان ماندگار به پارک‌های عمومی منطقه اضافه شد. پارک پیش از آن باغی بود متعلق به خانواده هورفر که آن را به شهرداری منطقه فروختند و شهرداری هم پارکی در فضای ۳ هزارمترمربعی آن ایجاد کرد تا شهروندان و اهالی محله از آن استفاده کنند. «پرویز هورفر» که حالا بیشتر از ۸۰ سال دارد، گفته است زمانی که ۱۲ سال داشته پدرش زمین این باغ را خریده است و باغ و بنایی با الهام از الگوی باغ‌های ایرانی در آن ایجاد کرده و خانواده در آن ساکن شده‌اند.
او که گفته بهترین خاطرات کودکی‌اش را در این پارک به یاد دارد، نگران بوده که با فروش باغ، سکونتگاه و باغ دوست‌داشتنی‌اش و درختانی که این‌همه دلبسته‌شان است، خراب و خشک شود و ساختمان و کارگاه جایش را بگیرد. زمانی که مطمئن می‌شود این اتفاق نخواهد افتاد و برجی در آن بالا نخواهد رفت، رضایت می‌دهد که آن را به شهرداری بفروشد تا همشهریانش از آن استفاده کنند. حالا باغ قدیمی، پارک بزرگی شده که محلی است برای آرامش و گذران ساعتی دور از هیاهوی شهر.
در روز گشایش پارک و در مراسم آن، مجتبی یزدانی گفته بود: «وجود چنین فضایی در محله ارامنه که دارای بافتی متراکم و ریزدانه است و سرانه فضای سبز اندکی دارد، ضمن افزایش سرانه فضای سبز، زمینه بهره‌مندی شهروندان از چنین فضای مطلوبی را فراهم می‌کند.» شهردار منطقه هم گفته بود با تشکیل کارگروهی به شناسایی باغ‌ها و فضاهای سبز خصوصی که در دل محله‌های دارای بافت متراکم و ریزدانه وجود داشت، اقدام کردیم و نشست‌های مختلفی با میران ارشد داشتیم که منجر به خرید باغ هورفر شد.
اما یکی از کارهایی که در این پارک انجام شده، مناسب‌سازی آن برای توانیابان است. این کار هرچند به‌صورت کامل و صددرصد انجام نشده، اما به هرحال پارک موقعیت خوبی برای استفاده این افراد دارد.
از سال ۹۶ حرکتی در منطقه ۷ آغاز شد تا باغ‌ها و زمین‌های بی‌استفاده تبدیل به پارک شوند و در اختیار شهروندان قرار گیرند. این حرکت تا امسال ادامه داشته و منجر به ساخت پارک‌های هورفر، بخشی فرد، شهدای ارتش و نراقی شده است.
- باغ نراقی
بعد از باغ‌های هورفر، بخشی‌فرد و شهدای ارتش، باغ نراقی چهارمین باغی بود که پس از سال ۹۶ خریداری شد. این باغ، بعد از آماده‌سازی و ایجاد امکانات، ۳۰ خرداد سال ۹۹ به محلی قابل استفاده برای شهروندان تبدیل شد. پارک در سه‌راه طالقانی واقع شده و نکته‌ای که بارها درباره‌اش مطرح شده این است که قرارگیری‌اش در مرز محله خواجه‌نصیر باعث شده ساکنان این منطقه هم که از نظر میزان فضای سبز وضعیت خوبی ندارد و از مناطق کم‌برخوردار در این زمینه است، دسترسی مناسب به آن داشته باشند.
آن‌طور که شهردار منطقه اعلام کرده این باغ از محل عوارض کمیسیون ماده ۷ خریداری شده و با تملک آن، میزان فضای سبز منطقه به ۴/۶۱مترمربع افزایش پیدا کرده است. سمیه حاجوی گفته با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه، سرانه فضای سبز کم است، اما فضایی برای ایجاد پارک وجود ندارد. بنابراین، تملک باغ‌ها و تبدیل آنها به به بوستان‌های محلی بهترین گزینه برای رفع این مشکل است.
- پارک برزگران
پارک بزرگران هم پارک دیگری است که سال گذشته در محله نظام‌آباد ساخته شد و امسال به بهره‌برداری رسید. این پارک ۱۵۰۰مترمربع مساحت دارد و تملک زمینش برای شهرداری هزینه‌ای نداشته است. زمین پارک در واقع بخشی از زمین‌هایی بوده که بعد از ساخت بزرگراه امام علی(ع) بی‌استفاده در حاشیه بزرگراه مانده بودند و شهرداری تصمیم می‌گیرد آن را تبدیل به پارک کند. به‌ویژه اینکه محله نظام‌آباد از محله‌هایی است که از نظر میزان فضای سبز فقیر است. بر این اساس، ساخت آن به افزایش سرانه فضای سبز کمک کرده و باعث شده اهالی به پارک دسترسی داشته باشند. در این پارک زمین بازی وجود ندارد، اما با ۳ فضای نشیمن دایره‌شکل محل بسیار مطلوبی برای دورهمی است.
- پارک بخشی‌فرد
امروز در محله نظام‌آباد پارک وسیعی وجود دارد که هم چهره محله را بهتر کرده است و هم کنج دنجی است برای آسودگی و استراحت زیر سایه درختان. اما اگر پیش از سال ۹۹ به این محدوده می‌آمدید، چنین پارکی وجود نداشت. به جای آن ۱۸ خانه فرسوده کلنگی بود که نه برای فضای شهری مناسب بودند و نه حتی برای صاحبانشان خانه به حساب می‌آمدند. میزان فضای سبز در محله نظام‌آباد پایین بود و با افزایش ساخت‌وسازها و بیشتر شدن جمعیت محله، نیاز به وجود فضای سبز هم بیشتر شد.
اما زمین مناسبی برای ساخت بوستان در نظام‌آباد وجود نداشت. این ۱۸ خانه در خیابان بخشی‌فرد هم به معضل اجتماعی تبدیل شده بودند، در صورتی که موقعیت این املاک برای ساخت بوستان بسیار مناسب بود. بنابراین تملک شدند، و در اختیار سازمان نوسازی قرار گرفتند. به این‌ترتیب پارکی در محله نظام‌آباد ایجاد شد تا اهالی از آن استفاده کنند.
- شهروندان درباره مزایای بهره‌مندی از بوستان‌ها می‌گویند/جایی برای نفس کشیدن
آنها که به‌طور مستقیم بهرده‌بردار پارک‌ها هستند، شهروندانی‌اند که در محله‌های مختلف از این فضاها استفاده می‌کنند. به‌خصوص در این روزها که همچنان به دلیل کووید نمی‌توان زیاد از خانه بیرون رفت، پارک‌ها مکان‌های امنی برای گذران چند ساعت بیرون از خانه هستند.
«ملیحه نیکویی» از کسانی است که هر روز به پارک بخشی‌فرد می‌رود. او ساکن نظام‌آباد و خیابان بخشی‌فرد است و طبیعی است از وجود چنین پارکی در نزدیکی محل سکونتش خوشحال است. او می‌گوید: «تا مدتی پیش برای رفتن به پارک باید راه دوری می‌رفتم و به همین دلیل هم از خیر پارک رفتن گذشته بودم. ولی حالا، با وجود این پارک در نزدیکی خانه‌ام، تقریباً هر روز ساعتی را در آنجا سپری می‌کنم. من بازنشسته هستم و از در خانه ماندن هم خسته می‌شوم. به همین دلیل، وجود این پارک امکان بسیار خوبی برای من است. می‌دانم همسایه‌های دیگر هم به این پارک می‌روند.»
در محله خواجه نصیر «یلدا حق‌شناس» می‌گوید: «پارک نراقی این روزها تقریباً تبدیل به تنها تفرجگاه ما شده است. من یک کودک ۸ساله دارم و بعد از گذشت ۲ سال از کرونا واقعاً نمی‌توانم او را در خانه سرگرم کنم. او احتیاج دارد بیرون از خانه بازی کند. این پارک باعث شده دغدغه‌ای از این نظر نداشته باشم.» او از سیاست تبدیل باغ‌ها به پارک البته بی‌خبر است، اما می‌گوید به شرط حفظ کامل باغ، سود این کار نصیب شهروندان می‌شود.
در نزدیکی باغ هورفر هم شهروندان زیادی هستند که به این پارک می‌روند. «مهدی زیورعالم» یکی از آنهاست. می‌گوید: «سال‌های پیش، این باغ را در این خیابان می‌دیدیم، اما اصلاً فکر نمی‌کردیم بتوانیم روزی به‌عنوان پارک از آن استفاده کنیم. در این محله پارک وجود ندارد. فقط یکی دو فضای سبز کوچک هست که با اینجا قابل مقایسه نیست. به نظرم ایده تبدیل این باغ به پارک ایده‌آل است و فضایی برای مکث و نفس کشیدن ایجاد می‌کند.»
- گفت‌وگو با معاون خدمات شهری شهردار منطقه ۷/منطقه ۷ سبزتر می‌شود
آنچه در مورد ایجاد فضای سبز جدید در منطقه و تبدیل باغ‌ها و اراضی بلاتکلیف به بوستان انجام شده، زیر نظر معاونت خدمات شهری بوده است. با «شادی مالکی»، معاون خدمات شهری شهردار منطقه ۷، درباره فرایند تبدیل باغ‌ها به بوستان‌های عمومی صحبت کردیم و از چگونگی انجام کار و مشکلات پیش رو پرسیدیم.
چرا شهرداری به دنبال تملک باغ‌ها رفت تا آنها را تبدیل به پارک کند؟
همیشه در منطقه با مشکل کمبود فضای سبز و بوستان روبه‌رو بودیم. به همین دلیل، شهرداری منطقه تصمیم گرفت باغ‌ها و اراضی مشجر را برای خدمات‌دهی بهتر به شهروندان بخرد و تملک کند. از سال ۹۷ این اقدامات در منطقه آغاز شد. بوستان هورفر را تملک کردیم، زمین خیاطخانه ارتش هم در سال ۹۸ تبدیل به پارک شد. بوستان نراقی هم سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری رسید و زمین بخشی‌فر هم سال ۹۹ برای شهروندان قابل استفاده شد. جز این بوستان‌ها، ۳ بوستان در زمین‌های بدون استفاده منطقه ساخته شدند.
این زمین‌ها کاربری دیگری داشتند، ولی تبدیل به فضای سبز شدند. یکی فاز دوم بوستان معلم در خیابان معلم است، یکی بوستان سایه‌سار در خیابان شهید مدنی و دیگری هم ۱۵۰۰متر زمین بی‌استفاده است که در خیابان برزگران در ناحیه یک تبدیل به بوستان شد. در شهری مثل تهران، با تمام آلودگی و زندگی آپارتمان‌نشینی، هر قدر تعداد بوستان‌ها و تفرجگاه‌های بزرگ برای مردم بیشتر باشد تا بتوانند اوقات فراغتشان را در آن به سر ببرند، به نفع آنهاست.
ضمن اینکه این بوستان‌ها اکسیژن‌رسانی می‌کنند و فضای مطبوعی در محله به وجود می‌آورند. این کار باعث می‌شود، ارتباط بهتری با طبیعت برقرار کنند و تأثیر مثبتی در روحیه آنها دارد. به همین دلیل، یکی از مهم‌ترین مواردی که در دستور کار شهرداری منطقه ۷ در زمان فعالیت خانم حاجوی، به‌عنوان شهردار، که نگاه ویژه‌ای به ایجاد فضای سبز دارد، قرار گرفت، تملک باغ‌ها و فضاهای بی‌استفاده و تبدیل آنها به پارک بود.
چه مشکلاتی وجود داشت؟
نخستین مسئله این بود که باید زمین مناسب برای این کار شناسایی شود که شرایط تملک را داشته باشد. باید با مالک به توافق می‌رسیدیم و پس از هماهنگی با دستگاه‌های مختلف، کار را پیگیری می‌کردیم. مسئله بعدی طراحی و ساخت و تأمین آب خام برای آبیاری بود. گذشته از این، تأمین اعتبار مالی برای انجام این کار یکی از مهم‌ترین مسائل بود. البته در این زمینه، چون به‌طور کلی رویکرد شهرداری تهران حفظ باغ‌ها و ایجاد فضاهای سبز است، از طرف این نهاد به ما و مناطق دیگر که در این زمینه کار می‌کنند، کمک‌های زیادی شد.
یکی از مهم‌ترین مشکلات بری ایجاد فضای سبز که همیشه عنوان می‌شود، متراکم و ریزدانه بودن بافت محله‌ها به‌خصوص محله‌های محروم‌تر منطقه است. چه راهکاری در این زمینه وجود دارد؟
یکی از راه‌ها همین تملک باغ‌هاست که انجام شد. هرچند در منطقه ۷ باغ‌های زیادی وجود ندارد، اما اگر املاکی هم باشند که شرایط لازم برای این کار را داشته باشند، از آنها هم استفاده می‌کنیم. همین الان، در محدوده ناحیه ۲ در خیابان نامجو در حال پیگیری هستیم تا زمینی را تملک کنیم و به فضای سبز تبدیل شود. زمین‌های دیگری هم در حال شناسایی و بررسی هستند و به‌زودی به مساحت فضای سبز منطقه اضافه می‌شود.