محمد بلبلی-همشهری آنلاین:
زعفران یکی از محصولات استراتژیک استان خراسان‌جنوبی محسوب می‌شود که فعالان این عرصه همواره با مشکلات بسیاری در زمینه عرضه محصولات خود به بازار مواجه بوده‌اند؛ وجود دلالان و صادرات بدون برنامه و همچنین نبود اتحادیه، زمینه‌ساز ایجاد شکاف میان تولیدکنندگان و بازار شده‌است ...
تصور رایج این است که کشاورزانی که در زمینه تولید زعفران فعالیت می‌کنند، قاعدتا باید وضعیت مالی مناسبی داشته باشند، اما واقعیت این است که هیچ‌گاه این‌گونه نبوده و حاصل زحمات آنان در بیشتر مواقع، ازسوی دلالان از بین رفته است. براین اساس نظارت و کنترل بر بازار این محصول، می‌تواند برای خراسان‌جنوبی و حتی کشور سود بسیار خوبی به‌همراه داشته باشد و زمینه‌ساز ایجاد اشتغال و ارزآوری بیشتری شود.
اجرای طرح خرید حمایتی
مدیر تعاون روستایی استان خراسان‌جنوبی دراین زمینه به خبرنگار همشهری آنلاین، می‌گوید: قیمت زعفران در یک سال اخیر ثابت بوده و تنها افزایش قیمت، مربوط به اول ماه محرم امسال می‌شود که زعفران افزایش قیمت ۱۰ درصدی پیدا کرد. این‌درحالی‌است که قیمت این محصول همواره در بازار دچار نوسان است.
«وحید ضیائیان‌احمدی» افزود: امسال نیز مانند سال‌های گذشته، برنامه‌ها حمایتی مناسبی برای فروش این محصول در نظر گرفته شده‌است. در ۲ سال‌گذشته اداره تعاون روستایی خراسان‌جنوبی این محصول را با قیمتی درحدود ۲۰ درصد بالاتر از قیمت بازار از کشاورزان خریده که این اقدام در قالب «خرید حمایتی» ازسوی دولت انجام شده‌است. امسال نیز براساس رایزنی‌های انجام شده، برنامه خرید حمایتی اجرا می‌شود.
وی ادامه داد: همه‌ساله برنامه‌های حمایتی و کنترل بازار در استان اجرا می‌شود، اما کشاورزان کم‌تر از این برنامه‌ها استقبال می‌کنند. سال‌گذشته ۲ محصول نگین و پوشال مرغوب زعفران به شکل حمایتی خریداری شد. قیمت هر کیلوگرم نگین در بازار ۱۱ میلیون تومان بود که ما به قیمت ۱۳ میلیون‌تومان خریداری کردیم. همچنین قیمت هر کیلوگرم پوشال مرغوب، ۹ میلیون تومان بود که به قیمت ۱۱ میلیون تومان خریداری شد.
ضیائیان‌احمدی با بیان اینکه دراین طرح، محصولات همه افرادی که به اداره تعاون روستایی مراجعه کردند خریداری شد، اظهار کرد: در بعضی مواقع خود کشاورزان از این شرایط استفاده نمی‌کنند، به این امید که شرایط بازار بهتر می‌شود. این موضوع درحالی‌است که در ۲ سال‌گذشته به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، شرایط بازار تغییری نکرد.
حضور ضابطه‌مند واسطه‌ها
وی ادامه داد: حضور واسطه‌ها در بازار لازم است. به‌عنوان مثال در بازار زعفران سالانه حدود ۷۰۰ میلیارد تومان گردش مالی وجود دارد. با این شرایط دولت به تنهایی نمی‌تواند این بازار را کنترل کند و به حضور واسطه‌ها نیاز دارد، اما این افراد باید ساماندهی شوند و با برنامه از پیش تعیین شده در بازار فعالیت کنند.
ضیائیان‌احمدی تصریح کرد: تعدادی از این واسطه‌ها، تجاری هستند که به شیوه قدیمی تجارت می‌کنند و سود و زیان فروشنده را درنظر می‌گیرند، اما درمیان واسطه‌ها افراد فرصت‌طلبی نیز حضور دارند که از شرایط سوءاستفاده و حاصل زحمات کشاورزان را به قیمت نازل خریداری می‌کنند؛ مشکل بازار فعالیت این‌گونه افراد فرصت‌طلب است.
وی افزود: فعالیت اداره تعاون روستایی و دولت باید در حاشیه بازار باشد که نه کار تجار را دچار اختلال کند و نه اینکه به دلالان فرصت سوءاستفاده بدهد. دراین بخش تا حدود زیادی موفق عمل کرده‌ایم و درشرایط سخت کرونایی، با انجام خریدهای حمایتی، بازار زعفران به‌صورت قابل‌توجهی کنترل شده‌است.
ضرورت ایجاد تعامل مناسب
مدیر تعاون روستایی استان خراسان‌جنوبی با تأکید بر ضرورت ایجاد تعامل مناسب میان دستگاه‌های اجرایی مربوط و تولیدکنندگان، اظهار کرد: سندیکا یا اتحادیه‌ای منسجم و قوی وجود ندارد که همه براساس قوانین تدوین شده در بازار فعالیت کنند. به همین دلیل معمولا زعفران با ایجاد بازار کاذب ازسوی عده‌ای سودجو، از کشاورزان با قیمت نازل خریداری و در شهرها و کشورهای دیگر به قیمت بسیار بالا فروخته می‌شود. درحال‌حاضر زعفران خراسان‌جنوبی کم‌ترین قیمت را در بازار دارد، چراکه به‌راحتی و بدون وجود مقررات از کشاورزان خریداری و به کشورهای دیگر صادر می‌شود.
ضیائیان‌احمدی همچنین گفت: هنوز تنوانسته‌ایم سامانه‌ای را راه‌اندازی کنیم که زمینه‌ساز ایجاد تعامل مناسب میان همه افراد مرتبط با زعفران شود. تا زمانی که میان اداره‌های دولتی، اتاق بازرگانی، استانداری، کشاورزان، تجار و دلالان تعامل ایجاد نشود، بازار این محصولات دچار مشکلات خواهد بود و عرضه ساماندهی نمی‌شود.
وی عنوان کرد: به عنوان مثال امسال ازسوی اداره تعاون روستایی برای زرشک قیمت جدید تعیین شد، اما بعضی از کشاورزان محصول خود را بدون توجه به این قیمت، با قیمتی ارزان‌تر فروختند. تعاون روستایی نمی‌تواند همه کشاورزان را کنترل کند و اجازه فروش با هر قیمتی را به آنان ندهد؛ چنین مشکلاتی به‌دلیل نبود تعامل مناسب به‌وجود می‌آید.
دولت وارد میدان شود
مدیر تعاون روستایی استان خراسان‌جنوبی همچنین گفت: برای کنترل بازار زعفران، همه دستگاه‌های مربوط باید همکاری کنند. به‌عنوان‌مثال، گمرک تهران باید از خروج زعفران ازسوی مسافران جلوگیری کند. کشور اسپانیا تولید چندانی در زمینه زعفران ندارد، اما یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان این محصول است، زیرا زعفران ایران و افغانستان را به‌صورت فله‌ای و به قیمت نازل خریداری و در بسته‌بندی‌های زیبا، به نام خود و به قیمت بالا صادر می‌کند.
ضیائیان‌احمدی ادامه داد: دولت اگر می‌خواهد بازار زعفران مدیریت شود، باید مستقیم به این عرصه ورود و قوانین مناسب را برای کنترل بازار تصویب کند. مهم‌ترین بخش بازار زعفران، یعنی عرضه محصول، در دست تولیدکننده و اداره‌های مربوطه است، اگر عرضه محصول کنترل شود، قیمت‌ها نیز مشخص می‌شود و کشاورزان نیز سود بیشتری به‌دست می‌آورند.
وی اضافه کرد: کنترل بازار زعفران خراسان‌جنوبی که شهرت جهانی دارد، از عهده مسئولان استانی خارج است و دولت باید نظارت کند. زعفران یک محصول ارزآور است که در شرایط کنونی، می‌تواند کمک‌حال کشور باشد، اما بدون حمایت دولت این موضوع محقق نمی‌شود.