همشهری- مرضیه موسوی: چشمشان را با «کرونای مثبت» به این دنیا باز می‌کنند و هنوز از درد جدایی از بند ناف خلاص نشده، گرفتار آزمایش و کشت خون می‌شوند که مشخص کند کرونا تا کجای جسم کوچکشان رسوخ کرده. حتی در ورود به دنیا از آغوش محرومند، از آغوش پدر، پدربزرگ، مادربزرگ، خاله، عمه، عمو و.... همه از او فاصله می‌گیرند، حتی پرستارانی که مسئول شست‌وشو و مراقبت از نوزادان هستند. اوضاع وقتی بدتر می‌شود که حال مادر کرونایی‌شان هم وخیم باشد، آن وقت حتی شاید آغوش گرم و پرمهر او را هم از دست بدهند. تنها، از راهی دور به درازای ۹ ماه آمده‌اند و ناخواسته باید ۲ هفته اول را تنها زندگی کنند.
آن طرف داستان نومادری است در بستر بیماری، جای اینکه روز زایمانش از آمدن فرزندش خوشحال باشد، از یک طرف در رنج و اضطراب ابتلای او به کرونا می‌سوزد و از طرف دیگر در تب کرونای خود. تصویر آن روز بیش از هر کس دیگر برای او تیره و تار است. کسی که حاصل زحمت ۹ماهه اش نیامده بیمار خواهد بود. بیماری سخت و ناشناخته که برای نوزاد درمان خاصی ندارد. سال‌ها بعد هرجا تاریخ تولدشان را اعلام کنند، بلافاصله می‌گویند: «آن سال‌های کرونا آمدی آن هم با کرونا» و داستان آمدنشان با رنج و اندوه گره می‌خورد؛ نوزادانی که بعد از اسفند ۹۸، درست در سرگیجه‌های جهان مبتلا به کووید-۱۹ پا به این دنیا گذاشتند.
اینجا بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان شهید اکبرآبادی تهران است که نخستین سانتر کرونای نوزادان در آن راه اندازی شد. در این بخش از ماه‌های نخست بعد از پاندمی تا امروز، از نوزادانی که با کرونای مثبت به دنیا می‌آیند مراقبت می‌کنند. حالا گرچه بعد از آغاز واکسیناسیون تعداد نوزادان مبتلا به کرونا در این بخش کمتر از قبل شده، اما این آمار با اوج گرفتن ابتلا و مرگ‌ومیر در هر پیک بیشتر می‌شود و به‌خاطر همین باید آماده بود. نوزادان را اینجا به دستگاه‌های تنفسی وصل می‌کنند و بعد پرستاران باید دائم حواسشان به تعداد نفس‌هایشان در دقیقه باشد و آمار دمای بدن و اکسیژن خونشان را بگیرند. مادران این نوزادان هم در بخش کرونای همین بیمارستان بستری هستند. آنها اجازه دارند به نوزادان‌شان سر بزنند و اگر حال وخیمی نداشته باشند، به نوزادان خود شیر بدهند. این تنها ساعاتی در روز است که نوزادان آغوش مادر را تجربه می‌کنند و بعد، دوباره به تخت آی.سی.یو و دستگاه‌های وصل شده به آن برمی‌گردند. ممکن است مادران مبتلایی که حال و روزشان خوب باشد و بی‌نیاز به مراقبت‌های ویژه، ترخیص شوند و دوره نقاهت را در خانه بگذرانند. هرچند بی‌تاب و بی‌قرار، دوباره به بیمارستان برمی‌گردند تا فرزند تازه به دنیا آمده خود را از پشت شیشه‌های بخش تماشا کنند؛ فرصتی که دیگر اعضای خانواده به‌دلیل شیوع کرونا از آن محرومند.
ابتلای خفیف، دردسر بزرگ
دکتر مجید کلانی، مسئول بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بیمارستان شهید اکبرآبادی می‌گوید: «اینجا بیمارستانی تک تخصصی است و اغلب مادرانی که مشکوک به کرونا هستند و یا کرونای اثبات شده دارند برای زایمان به این بیمارستان منتقل می‌شوند. بعد از زایمان این مادران، بررسی‌های لازم برای شرایط جسمی مادر و نوزاد انجام می‌شود. اگر مادر شرایط جسمی پایدار و خوبی داشته باشد ترخیص می‌شود. نوزادانی که از مادران مبتلا به کرونا به دنیا می‌آیند بعد از آزمایش و کشت خون، درصورت داشتن شرایط جسمی عادی مرخص می‌شوند.»
گرچه احتمال ابتلای جنین به کرونا از مادر زیاد است، اما لزوما همه این نوزادان با کرونای مثبت به دنیا نمی‌آیند. کلانی می‌گوید:«کرونای نوزادان معمولا علائم خفیف‌تری نسبت به بزرگسالان دارد. تب، اسهال و مشکلات خفیف تنفسی ازجمله این علائم است که تا زمان برطرف شدن آن، نوزاد در بخش مراقبت‌های ویژه می‌ماند.»
هراس از پاره‌تن
مشکل نوزادانی که از مادران مبتلا به کرونا به دنیا می‌آیند تنها احتمال داشتن مشکلات تنفسی، تولد زودهنگام و محروم بودن یک‌ماهه از آغوش خانواده نیست؛ ترس از انتقال ویروس به نوزاد باعث شده تا اغلب آنها از شیر مادر محروم شوند؛ موضوعی که باعث ضعیف شدن نوزاد در ماه‌های اول تولد می‌شود و شاید هم ابتلا به انواع و اقسام بیماری را در آینده به همراه داشته باشد. مسئول بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بیمارستان اکبرآبادی می‌گوید: «مادران زیادی را می‌بینیم که از شیر دادن به نوزادان هراس دارند و فکر می‌کنند این موضوع ممکن است باعث ابتلای بیشتر نوزاد به کرونا شود. درحالی‌که با رعایت پروتکل‌های لازم، شیر دادن مادر مبتلا به کووید-۱۹ می‌تواند به بالا بردن ایمنی نوزادان هم کمک کند. آنتی‌بادی موجود در شیر مادر، برای نوزادان مفید است؛ شیر مادر بهترین دارویی است که نوزاد کرونایی می‌تواند از آن بهره‌مند شود.»
وی همچنین از ترس مادران مبتلا برای نفس کشیدن کنار نوزادشان می‌گوید که روزهای نخست بعد از زایمان را برای آنها بسیار سخت‌تر از دیگر مادران می‌کند: «نگرانی‌های مادران قابل درک است. اما لازم است آنها بدانند فقط با استفاده از ۲ماسک حین شیر دادن و شست‌وشوی اصولی دست‌ها قبل از آن از انتقال بیماری به نوزاد جلوگیری می‌شود.»
ابتلای کادر درمان بخش زایمان
روزهای نخست کرونا، بخش‌های نوزادان و زایمان بیمارستان شهیداکبرآبادی بیشترین آمار ابتلای پرستاران و کادر پزشکی به کرونا در این بیمارستان را به‌خود اختصاص داده بود؛ روزهایی که هنوز اطلاعی از تأثیر ماسک و فاصله‌گذاری در انتقال بیماری در دست نبود و از طرف دیگر نوزادانی که با کرونای مثبت به دنیا می‌آمدند، برای مراقبت‌های مختلف در آغوش کادر درمان و پرستاران قرار می‌گرفتند. این ترس گرچه این روزها جای خود را به آگاهی داده، اما چیزی را برای نوزادان مبتلا یا مشکوک به کرونا عوض نکرده است؛ آنها از آغوش و محبت محروم می‌مانند.
آرش بردبار، رئیس بیمارستان شهیداکبرآبادی می‌گوید: «یکی از کشورهایی که بعد از چین، خیلی زود کرونا در آن شیوع پیدا کرد کشور ما بود. تا ماه‌های نخست شیوع این بیماری در چین هیچ اطلاعاتی از انتقال ویروس از مادران باردار به نوزاد نبود. بعد از مدتی چین گزارش کرد که این بیماری از مادر به جنین و نوزاد منتقل نمی‌شود. اما همان ماه‌های نخست شیوع ویروس در کشور، ما مادرانی داشتیم که با کرونای مثبت برای زایمان مراجعه می‌کردند و خیلی زود متوجه شدیم برخی از این نوزادان با کرونای مثبت به دنیا می‌آیند. همان روزها مقاله‌های بین‌المللی‌ای در این زمینه منتشر کردیم چراکه همکاران ما در همه دنیا با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کردند. همه‌چیز به‌صورت تجربی پیش می‌رفت چون اطلاعاتی از این بیماری و تأثیرش روی نوزادان در دسترس نبود. همین موضوع کار را برای ما خیلی سخت می‌کرد.»
سانتر نوزادان کرونایی بیمارستان اکبرآبادی این روزها خلوت است، پرستاران مراقب نوزادان تنها در بین دستگاه‌ها هستند و دعا می‌کنند تخت‌های کوچک این بخش هیچ‌وقت میزبان نوزاد دیگری نشود.
نوزادان و واکسیناسیون مادران
این روزها ماجرای تولد نوزادان و کرونا شکل و شمایل دیگری به‌خود گرفته؛ حالا واکسن کرونا به اندازه کافی در همه کشور هست اما ترس تزریق آن در مادران باردار تمامی ندارد و همین باعث شده بسیاری از آنها برای واکسن اقدام نکنند و اینگونه بشود که در بدو زایمان مبتلا شوند. دکتربردبار می‌گوید: «واکسن‌های زیادی برای مادران باردار تأیید شدند که تزریق آن هیچ مشکلی را ایجاد نمی‌کند. فراموش نکنیم امروز با واکسینه کردن مادران باردار، درواقع داریم ۲نفر را واکسینه می‌کنیم. آنتی‌بادی موجود در خون مادر به جنین هم منتقل می‌شود و نوزادانی که مادرانشان در دوره بارداری این واکسن‌ها را دریافت کرده باشند در برابر این بیماری مقاوم‌تر خواهند بود. همچنین این آنتی‌بادی از طریق شیر مادر هم به نوزادان منتقل می‌شود. ترس مادران باردار و خانواده‌ها از تولد نوزاد با کرونای مثبت طبیعی است اما اطلاع‌رسانی در این مورد می‌تواند نگرانی‌های مادران را کمتر کند.»