همشهری- مجتبی یارزمان: همیشه پاداش مهربانی لبخند نیست؛ گاهی برای این که به مهربانی دیگران پاسخ بدهید باید آن را ماندگار کنید. یکی از ماندگارترین پاداش‌های مهربانی، کتابخانه‌ای است که یک فرد نیکوکار و خیّر در پاسخ به مهربانی و مهمان‌نوازی مردم شهرش به آنها هدیه داد. جورج پی‌بادی (George Peabody) یکی از این افراد است که وقتی در شهر بالتیمور متوجه شد مردم مهربانانه با هم برخورد می‌کنند و در مهمان‌نوازی‌شان شهره خاص و عام شده‌اند، تصمیم گرفت تا این مهربانی را به‌گونه‌ای پاسخ بدهد که در تاریح ماندگار و نهادینه شود. جورج از اوایل قرن ۱۹ تصمیم گرفت در شهر مریلند آمریکا و در محوطه دانشگاه جانز هاپکینز کتابخانه‌ای را بنا کند تا هم مردم شهر و هم علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی که به این شهر سفر می‌کنند، از آن استفاده کنند. این کتابخانه، جزو کتابخانه‌های عجیب دنیاست که دانستنی‌های زیادی درباره‌اش وجود دارد. با هم نگاهی به آن می‌اندازیم.
ساختی که زمان برد
زمان زیادی صرف شد تا این کتابخانه عظیم ساخته و تجهیز شود و در این بین چندین‌بار افتتاح آن به تعویق افتاد. یکی از مهم‌ترین زمان‌هایی که قرار بود افتتاح شود و بازهم محقق نشد سال ۱۸۶۰ است. در سال‌هایی که جورج مشغول ساخت کتابخانه‌اش بود کشور آمریکا هم با جنگ‌های داخلی و قومی -قبیله‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کرد و چندین‌بار بنای نیمه‌ساز کتابخانه تخریب و بخش‌هایی از این ساختمان که مراحل پایانی را طی می‌کرد مورد حمله قرار گرفت و تخریب شد. با وجود همه این مشکلات و سختی‌ها اما جورج توانست درنهایت این مرکز فرهنگی را با هزینه شخصی «بنیاد خیریه جورج پی‌بادی» در سال ۱۸۷۸ افتتاح کند.
کلیسای کتاب‌ها
برای کتاب‌خواندن و مطالعه، محیط، نقش اصلی و اساسی را ایفا می‌کند. در قدم اول باید بتوانیم با محیط پیرامون ارتباط برقرار کرده و پس از آن محیط را برای امور تحقیقاتی و مطالعه انتخاب کنیم. در جهان کتابخانه‌های زیادی ساخته شده‌اند که از ویژگی‌های منحصربه‌فردی بهره می‌برند و همین ویژگی‌ها به خاص‌بودن‌شان کمک کرده است؛ هرچند که سازندگان آنها، همزمان که تمرکزشان را برای بنای یک محیط فرهنگی به‌کار بسته بودند، به ساختمان و معماری آنها هم اهمیت ویژه‌ای می‌دادند. «کتابخانه جورج پی‌بادی» از حیث زیبایی در جهان شهره است و بین کتاب‌دوستان و اهالی فرهنگ و هنر به «کلیسای کتاب‌ها» معروف شده است. ساختمان این بنا توسط معمار برجسته آمریکایی ادموند جی طراحی و ساخته شد و خیلی زود توانست جزو ۱۰ کتابخانه برتر دنیا شود.
جورج میزبان عروسی شما می‌شود
زوج‌های جوانی که تصمیم گرفته‌اند زندگی مشترک‌شان را آغاز کنند و می‌خواهند متفاوت باشند می‌توانند از خدمات برپایی مراسم عروسی در کتابخانه جورج پی‌بادی استفاده کنند. این کتابخانه با دریافت مبلغ هزار دلار آمریکا و رزرو تاریخ عروسی، سالن اصلی را برای برپایی جشن آماده می‌کند و این امکان را به آنها می‌دهد تا مراسمی باشکوه و متفاوت را تجربه کنند. عروس و داماد در رزرو سالن اصلی کتابخانه از پیشنهادهای متنوعی هم برخوردار هستند؛ آنها اگر تمایل داشته باشند تا مراسم عروسی با پذیرایی یا شرایط ویژه‌ای برگزار شود، مسئولان این کتابخانه همه این موارد را در اختیار آنها قرار خواهند داد.
زیر آسمان یک کتابخانه
ساختمان اصلی این کتابخانه حول محور یک سالن اصلی و در پنج‌طبقه بنا شده است که هر کدام از طبقات این قابلیت را دارند تا به‌طور مستقیم به سالن مرکزی از طریق بالکن‌هایی که دور تا دور آنها تعبیه شده‌اند، تسلط داشته باشند. یکی از نکات برجسته در معماری و طراحی کتابخانه جورج، طاق یا همان سقف آن است. ارتفاع سقف سالن اصلی کتابخانه حدود ۱۹ متر است که با شیشه‌های لوزی‌شکل و به‌وسیله هلال‌های موازی به بدنه ساختمان متصل شده است. وظیفه تأمین نور کتابخانه در روز برعهده همین طاق‌های شیشه‌ای است که به‌صورت یکنواخت در کتابخانه گسترانده شده است و البته تلألو این نور زمانی که با سنگ‌های مرمر سفید و مشکی و شطرنجی کارشده در کف ساختمان ترکیب می‌شود، فضایی کاملاً دلنشین با نوری ملایم را برای افراد حاضر در این محیط فراهم می‌کند.
از «پی‌بادی» به «هاپکینز»
معمولاً هر کتابخانه اعتبار خود را از آدم‌هایی که به آنجا رفت‌وآمد می‌کنند می‌گیرد. بسیاری از کتابخانه‌ها پایگاهی برای شاعران، نویسندگان، روانشناسان و حتی افراد سیاسی بوده‌اند و به‌دلیل همین مراوده‌ها و نشست‌ها کم‌کم سبک و سیاق خود را به سمت آن گروه متمایل کرده‌اند و ماهیت کتابخانه هم از آن متأثر شده است. در دنیا کم نیست کتابخانه‌هایی که در ابتدا به‌صورت عمومی افتتاح شده‌اند و پس از مدتی و به یاری حضور عده‌ای که تمایلات خاصی داشته‌اند، ماهیت خود را تغییرداده و به سمت آن گروه و تخصص آن افراد سوق پیدا کرده‌اند. کتابخانه جورج پی‌بادی از ابتدای تأسیس و باتوجه به علاقه بنیانگذارش میل داشت تا به سمت علوم جدید و کتاب‌های ادبی حرکت کند و در تمام مدتی که تکمیل می‌شد، بیشتر از همین سبک و سیاق برای تکمیل قفسه پیروی می‌کرد. او توانست تا حد زیادی خواسته و عقیده خود را محقق کند و بیشتر کتاب‌ها و متون کتابخانه خود را از ادیان، هنر، زبان انگلیسی، تاریخی، زندگینامه‌ها، ادبیات و جغرافی و سفرنامه تکمیل کند.
بالکن‌های کاغذی
بالکن‌های هر طبقه از این ساختمان که دور تا دور سالن اصلی قرار گرفته‌اند پر شده از کتاب‌های مختلفی که دیواره اصلی طبقات را کاملاً محصور کرده است و تنها قفسه‌ها و کتاب‌ها قابل‌مشاهده‌اند. ستون‌های کارشده در این بنا هم شکل و شمایل خاصی به نمای سالن اصلی و محیط عمومی کتابخانه داده‌اند. این ستون‌ها که تماماً از مرمر و سنگ ساخته شده، از کف ساختمان تا سقف قد کشیده‌اند، با این تفاوت که هر طبقه به‌گونه‌ای از هم جدا شده است که گویی هر ستون مستقل از طبقه پایین و برای همان طبقه جانمایی شده است. ساختمان اصلی کتابخانه جورج در طول تاریخ دستخوش تغییرات و بازسازی‌های متعددی شده است. اما آخرین بازسازی و مرمت آن برمی‌گردد به سال ۲۰۰۴ که با صرف هزینه‌ای نزدیک به یک میلیون دلار انجام شد. تیم بازسازی، تمام تمرکز خود را بر این گذاشت تا بنای این کتابخانه با همان شکل و شمایل قبلی و براساس همان معماری اولیه، تنها ترمیم و نوسازی شود.
کتاب‌هایی از عمق تاریخ
بیشتر کتاب‌هایی که در کتابخانه جورج گردآوری شده مربوط به قرن‌های بین ۱۷ تا ۲۰ میلادی بود که مجموع آن به حدود ۳۰۰ هزار نسخه می‌رسید. در قرن ۱۹ میلادی کتابخانه جورج روزهای پررونقی را سپری می‌کرد، به‌طوری که دانشگاه جان هاپکینز تمام مطالعات تحقیقاتی خود را در این کتابخانه انجام می‌داد و از این‌رو کتابخانه جورج پی‌بادی شهر مریلند توانست به یکی از مراکز اصلی پژوهشی در کشور آمریکا و جهان برای دانشمندان و دانش‌پژوهان دانشگاهی تبدیل شود.
بی‌نظیر در دنیا
هم‌اکنون این کتابخانه دارای مجموعه کتاب‌های بی‌نظیری است که در دنیا از آن به‌عنوان مرجع استفاده می‌شود. متون و منابعی چون باستان‌شناسی، هنر و معماری انگلیسی، تاریخ انگلیس و آمریکا، زندگینامه، ادبیات انگلیسی و آمریکایی، زبان‌های رومی و یونانی، جغرافی و منابع جفرافیایی در این کتابخانه بزرگ و خاص یافت می‌شود. هم‌اکنون کتابخانه پی‌بادی خدمات زیادی ارائه می‌دهد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به صدور کارت عضویت در کتابخانه عمومی، بازدید از موزه باستان، شرکت در دوره‌های عمومی زبان انگلیسی، استفاده از کامپیوتر و اینترنت بی‌سیم، استفاده از آرشیو روزنامه‌ها، استفاده از کتاب به‌صورت امانی، رزرو اتاق مطالعه اختصاصی، برگزاری نشست‌های عمومی و تخصصی و استفاده از خدمات مختص کودکان اشاره کرد. همچنین این کتابخانه بخش الکترونیک دارد که امکان بارگیری کتاب‌های گویا و الکترونیک، روزنامه‌های محلی، استفاده از فهرست آنلاین منابع، مقالات مجله‌ها، پایگاه‌های اطلاعاتی، برگزاری دوره‌های آموزشی و بارگیری و طراحی کتاب گویا و الکترونیکی را برای کاربرانش فراهم کرده است.