همشهری - زهرا کریمی: در آخرین گزارش سیاهه منتشر شده معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران که مربوط به سال ۱۳۹۸ است نیز به صراحت چنین مسئله‌ای عنوان شده تا این گروه از خودروها یکی از متهمان اصلی آلودگی هوای شهر به‌حساب بیایند. در این میان، اگرچه طی روزهای گذشته به لطف وزش باد و بارش باران، آسمان تهران آبی شد و شهروندان توانستند نفسی چاق کنند، اما خودروها به‌ویژه خودروهای سنگین فرسوده، از همین امشب دوباره کار خودشان را می‌کنند تا هوای سالم یک روز، در روز بعد دست‌کم برای گروه‌های حساس ناسالم شود. جالب اینجاست که همزمان با شروع طرح ممنوعیت تردد شبانه در ساعت ۲۲، تردد هزاران کامیون در شهر نیز آغاز می‌شود؛ آنهایی که برای استفاده حداکثری از وقت آزاد تردد تا سحر، بر پدال گاز می‌فشارند و ذرات زیر ۲.۵ و ۱۰ میکرون، مونوکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن سمی را به هوای شهر تزریق می‌کنند.
این درصورتی است که به‌گفته مدیران شهری، خودروهای سنگین فعال در شهر، سال‌ها پیش وارد چرخه حمل‌ونقل شده‌اند و اکنون جزو ناوگان فرسوده و خودروهای اسقاطی به شمار می‌آیند. به این ترتیب تا زمانی که کامیون‌های جدید با استانداردهای روز به‌کار گرفته شوند، این مشکلات سر جای خودش باقی خواهد ماند. اکنون سؤال اینجاست که برای کاهش آلاینده‌های خودروهای سنگین که اکثرا فرسوده هستند، چه اقداماتی باید صورت بگیرد؛ اقدامی مؤثر برای پایش مستمر آلایندگی خودروهای سنگین در شهر؟
حسین مقدم، مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران در این رابطه به همشهری گفت: «اول از همه باید برنامه‌ای مناسب با ارائه تسهیلات لازم وجود داشته باشد تا انگیزه مناسبی در کامیون‌داران برای نوسازی خودرو به‌وجود آید.» او با بیان این که در عین حال ستاد معاینه فنی در اقدامی مشترک با سازمان راهداری کشور و پلیس راهور تهران بزرگ با راه‌اندازی ۲ واحد سیار کنترل وضعیت آلایندگی اقدام به بررسی و ارزیابی آلایندگی خودروهای سنگین کرده، افزود: «در این بررسی خودروهای آلاینده توسط پلیس راهور جریمه شدند و با کنترل آنلاین معاینه فنی آنان درصورت صحت معاینه فنی و درصورت مردودی در آزمون، برای ابطال آن از طریق سازمان راهداری کشور اقدام شد. در همین راستا نیز خودروهای دودزا اعمال جریمه و فک پلاک می‌شوند. واحد سیار تست کنار جاده‌ای نیز با هدف پایش مستمر و کنترل مضاعف آلایندگی خودروهای سنگین در شهر تهران از ابتدای مهر سال ۱۳۹۷ راه‌اندازی شده است. امسال ۲۱۶۷ دستگاه خودرو مورد ارزیابی قرار گرفته که ۷۷ درصد دارای معاینه فنی و ۲۳ درصد فاقد معاینه فنی بوده‌اند. همچنین پس از آزمون مجدد آلایندگی تمامی خودروها ۱۹ درصد در آزمون آلایندگی مردود شده‌اند. از ابتدای سال تاکنون برای ۶۴۵ دستگاه خودرو به‌علت نداشتن معاینه فنی یا دودزا بودن توسط پلیس جریمه صادر شده است.»
برنامه‌های مربوط به خودروهای سنگین فراموش نشود
سیدجعفر تشکری‌هاشمی- رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران: حجم ترافیک روزانه باعث شده بخشی از فعالیت‌های حمل‌ونقلی خودروهای سنگین در ساعات پایانی شب انجام شود. گرچه رانندگان این خودروها برای امرارمعاش و به سبب محدودیت‌های قانونی مجبور به فعالیت در نیمه‌های شب هستند، اما فعالیت آنان به معضلی برای شهروندان تهرانی تبدیل شده است. صدای کامیون‌های حامل بار به‌ویژه حامل نخاله‌های بنایی و مصالح ساختمانی در سکوت شب، تنها صدایی است که آرامش ساکنان مناطق مسکونی را می‌رباید. این تنها مشکل پایتخت در ساعات آرامش مردم نیست، صدای بارگیری و تخلیه کامیون‌ها و تریلی‌ها، سرعت‌های مرگباری که برای یک تریپ بار اضافه امنیت را از بزرگراه‌ها سلب می‌کند و دود و آلاینده‌های ناشی از احتراق ناقص این ارابه‌های فرسوده ازجمله معضلاتی است که علاوه بر سلب آرامش، سلامت شهروندان شهر را نیز با مخاطره جدی روبه‌رو کرده است.
متأسفانه فرایند نوسازی این خودروهای فرسوده به‌دلیل قیمت بالای آنها و به‌صرفه نبودن اسقاطشان عملاً در کشور متوقف شده است. مشاهده خودروهایی که گاه سنی بیش از سن مالکان خود دارند، امری عادی شده است. آنچه به‌عنوان نکته کلیدی می‌توان بر آن تأکید کرد رها بودن این بخش از صنعت حمل‌ونقل درون شهرهای بزرگ است و مشکلاتی از قبیل عدم‌نظارت بر بارگیری و تخلیه و ریزش بارهای فله‌ای بر سطح معابر، نداشتن معاینه فنی، اضافه تناژ و آسیب به سازه‌های شهری، رانندگی بی‌محابا، فرسودگی و ایمنی پایین و ده‌ها مشکل دیگر همه حکایت از نبود یک نظام اثربخش بر نظارت و کنترل این بخش از ناوگان درون شهرها دارد.
حال، کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر براساس وظیفه ذاتی خود با تشریک مساعی واحدهای مسئول در بخش بار و فعالان این حوزه، اهتمام لازم را در تدوین شیوه‌نامه‌ها و رویه‌هایی که منجر به بهبود کیفیت حمل بار درون شهری و کاهش مشکلات رانندگان کامیون شود و در عین حال در چارچوب برنامه‌های ایمنی و کاهش آلودگی هوا بتوان میزان انتشار آلاینده‌ها را کاهش و معضلات ترددی را بهبود بخشید، به کار بسته و راهبردهای لازم را ارائه خواهد کرد.