شیوه جدید زندگی ماشینی و دسترسی آسان هموطنان ما به انواع مواد شیمیایی، داروها، سموم و... بدون داشتن اطلاعات کافی از نحوه نگهداری، مصرف، عوارض، خطرات و هشدارهای مربوطه، شیوع مسمومیتهای اتفاقی و تعمدی را در جامعه به میزان زیادی افزایش داده است. وقوع مسمومیتهای حرفهای حاد و مزمن در کارگران شاغل در کارخانجات صنایع شیمیایی از یک سو و استفاده از وسایل گازسوز و مواد شیمیایی و شوینده در منازل و فقدان آگاهیهای کافی در اغلب خانوادهها از سوی دیگر، خطراتی جدی را متوجه آنان خصوصاً کودکان میکند.
همچنین جوان بودن جمعیت کشور و برخی مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با آن و سوءمصرف موادمخدر، تعداد مسمومیتهای عمدی را نیز افزایش داده است. اگرچه بسیاری از این مسمومیتها توسط کادر پزشکی- درمانی کنترل شده و به مرگ منتهی نمیشود اما ممکن است خسارات جبرانناپذیری را به پیکره اقتصاد، سلامت و بهداشت جسمی و روانی جامعه و خانوادهها وارد کند.
به نقل از سازمان پزشکی قانونی کشور، تنها در 9 ماه نخست سال 1386، آمار موارد مسمومیت منجر به فوت ناشی از داروها 383 مورد و آمار مسمومیت منجر به فوت ناشی از مواد شیمیایی و سموم 602 مورد بودهاست.
تعداد مکالمات تلفنی دریافتشده در رابطه با مسمومیتها تنها توسط مرکز ملی اطلاعرسانی داروها و سموم وزارت بهداشت در سال 1386 حدود 500 تماس تلفنی بوده است. همچنین تعداد مسمومین بزرگسال مراجعهکننده به یکی از بیمارستانهای تهران (لقمان حکیم تهران بهعنوان بیمارستان مرکزی مسمومیتها) حدود 30هزار مورد در سال است که از این تعداد حدود 12هزار نفر بستری میشوند. بهطور کلی عمدهترین عوامل مسمومیتزا عبارتند از: داروها، گاز منوکسید کربن و دیگر گازهای سمی، سموم دفع آفات، مواد شیمیایی، محصولات بهداشتی و شوینده و آرایشی موجود در منازل، گیاهان سمی، فلزات سنگین، گزیدگیها و غذای آلوده به سموم.با توجه به مطالب فوقالذکر و آمارهای موجود بهنظر میرسد انجام فعالیتهای فرهنگی، اجتماعی و آموزشی در راستای افزایش دانش عمومی میتواند علاوه بر کاهش مسمومیتها و تبعات آن در جامعه و خانوادهها، به کاهش هزینههای بهداشتی- درمانی کمک شایانی کند.
به همین منظور در بسیاری از کشورها هفتهای را جهت آموزش نحوه پیشگیری از مسمومیتها در نظر گرفتهاند. در این هفته با همکاری بسیاری از مراکز و مؤسسات خصوصی، اقدام به طراحی بیلبوردها و توزیع بروشورهای آموزشی میشود و از سوی دیگر برنامههای رادیویی و تلویزیونی بسیار زیادی در این خصوص تولید و پخش میشود. در ایران، هفته آخر شهریورماه برای این مهم در نظر گرفته شده است.
اهداف کلی که از آموزش عمومی نحوه پیشگیری از مسمومیتها در این هفته انتظار میرود عبارتند از: ارتقای فرهنگ و دانش عمومی جامعه درخصوص مسمومیتها، نحوه پیشگیری از آن و درصورت بروز، انجام اقدامات اولیه و ضروری پیش از رسیدن به مراکز درمانی؛ ارتقای سطح سلامت و بهداشت عمومی جامعه؛ کاهش مراجعه به اورژانسها و کاهش مرگومیر ناشی از مسمومیتها؛ کاهش هزینههای مربوط به درمان مسمومیتها و آموزش عمومی نحوه برخورد با حوادث شیمیایی.
مرکز ملی اطلاعرسانی داروها و سموم