آن‌موقع هنوز نمی‌دانستم تفریح و شاید هم علمی به‌نام پرنده‌نگری وجود دارد و حتی روزی به‌نام روز ملی پرنده‌نگری!
حالا می‌دانم پرنده‌نگری با پرنده‌شناسی متفاوت است؛ پرنده‌نگری در طبقه‌بندی علوم قرار نمی‌گیرد و به‌عنوان یک شاخه از اکوتوریسم است. بنابراین با کمی علاقه، یک دوربین چشمی، یک گوشی موبایل، کتاب راهنما و دفترچه‌ی یادداشت برای نوشتن مشاهداتتان از پرنده‌ها، می‌توانید پرنده‌نگر شوید.
- برابر با طرفداران فوتبال!
خب برای چه پرنده‌نگر شوم؟ همین کلاغ‌ها، گنجشک‌ها و یاکریم‌ها را هر وز می‌بینم و البته نوعی پرنده‌ی زیبا که دُم بلندی دارد و آوای بسیار زیبایی. پدرم صدایش را می‌شناسد می‌گوید: «این «بلبل بمی» است. من در بم زیاد از این‌ها دیده‌ام.» و برخی می‌گویند این پرنده‌ها بعد از زلزله‌ی بم به تهران کوچ کرده‌اند.
البته اهداف پرنده‌نگری متفاوت است و به شکل‌های گوناگونی برگزار می‌شود، اما وجه اشتراک همه‌ی هدف‌ها، مشاهده‌ی پرندگان و لذت‌بردن از آن‌هاست؛ از زیبایی‌شان گرفته تا رفتارهایی که برای هرشخص جذابیت خاص خود را دارد و هرکدام معمایی را در ذهن بیننده تداعی می‌کند.
به گزارش انجمن حفاظت از پرندگان، جذابیت‌های بی‌شماری در این فعالیت وجود دارد که حتی گفته می‌شود در کشورهایی هم‌چون انگلیس و آلمان طرفداران پرنده نگری برابر با طرفداران فوتبال است و باشگاه پرنده‌نگری ایرانیان معتقد است این رشته هنوز در ایران چندان شناخته شده نیست. آمار و ارقام حاکی از آن است که پرنده‌نگری در دنیا پرطرفدارترین شاخه‌ی اکوتوریسم به‌شمار می‌رود و هم‌اکنون در اروپا بیش از پنج‌میلیون پرنده‌نگر حرفه‌ای شناسایی شده‌اند.
- مهاجران همیشگی
خب چرا پرنده‌ها؟ یعنی موجودات دیگر ارزش نگریستن ندارند؟
انجمن حفاظت از پرندگان می‌نویسد: «پرندگان به‌واسطه‌ی قدرت پرواز، شانس بیش‌تری نسبت به برخی حیوانات برای بقا داشته‌اند، به همین دلیل از تنوع و جمعیت بالایی برخوردارند. تنوع درتعداد، اندازه، رنگ، رفتار، زیستگاه و... از «سسک تاج طلایی» ۹سانتی‌متری گرفته تا «غول حواصیل» یک و نیم متری. از ظرافت نقش و رنگ یک سهره گرفته تا ابهت و جسارت یک عقاب در اوج آسمان. از آواز بلبل تا طنین صدای دُرنای طناز برفراز تالاب، همگی نشان‌دهنده‌ی تنوع بالای این موجودات زیبا هستند.»
از طرفی بنا بر این گزارش، در فصل‌هایی که بیش‌تر حیوانات از جمله خزندگان و برخی پستانداران به خواب زمستانی می‌روند، بیش‌تر پرندگان به دلایل گوناگون دست به مهاجرت می‌زنند؛ همین موضوع باعث می‌شود که در تمام طول سال، شانس مشاهده‌ی آن‌ها وجود داشته باشد. مثلاً شما به‌عنوان پرنده‌نگر در فصل زمستان، پرندگانی را مشاهده خواهید کرد که در بهار به زادگاه‌شان بازگشته و پرندگان دیگری جایگزین آن‌ها خواهند شد. این اتفاق موجب تنوع در مشاهده آن‌ها می‌شود.
هم چنین پرندگان را می‌توان تقریباً در تمامی زیستگاه‌ها مشاهده کرد. از زیستگاه‌های آبی گرفته تا بیابان‌ها، جنگل‌ها، کوهستان و حتی پارک‌های شهری.
برای تماشای پرندگان لازم نیست حتماً به طبیعت بکر و دوردست بروید، بلکه در داخل شهر هم این امکان وجود دارد، فقط باید کمی بیش‌تر درباره‌ی پرنده‌ها مطالعه داشته باشیم و به صدای آن‌ها دقیق‌تر گوش کنیم و به اطراف خود به بر روی سیم‌های برق، لبه‌ی نرده‌ها، به آسمان و لابه‌لای درختان در پارک‌ها و بوستان‌ها با دقت نگاه کنیم. باید بدانیم که پرنده‌ها همیشه و همه‌جا هستند. گاهی ممکن است در پشت‌بام منزلتان در مرکز شهر تهران، عقابی را ببینید که دیدن آن‌ها شاید در طبیعت بکر و پارک ملی هم کار ساده‌ای نباشد.
- دوست پرنده‌ها و طبیعت باشیم
رواج این فعالیت‌ها گاهی مرا یاد سیزده‌به‌در می‌اندازد که روز طبیعت است و بدترین بلاها را بر سرطبیعت می‌آورد. اگرچه در پرنده‌نگری به نوعی با محیط‌زیست طرف هستیم، اما به گزارش خبرگزاری ایرنا، متولی پرنده‌نگری سازمان حفاظت از محیط‌زیست نیست و پرنده‌نگری یکی از شاخه‌های گردشگری است و تابع اصول و ضوابط گردشگری در طبیعت است. رعایت همه‌ی قوانین اکوتوریسم و بوم‌گردی برای آن الزامی است و اصول طبیعت‌گردی تأکید دارد، وقتی گردشگر وارد محیط‌طبیعت می‌شود و بازمی‌گردد، فقط باید ردپای او باقی بماند. همه‌ی قواعد الزامی در طبیعت‌گردی برای حفاظت از محیط‌زیست در پرنده‌نگری هم باید رعایت شود. پرنده‌نگر به‌عنوان یک طبیعت‌گرد، حق ندارد به گیاهان آسیب بزند یا برای حیوانات و پرندگان اضطراب، وحشت و احساس خطر ایجاد کند. حق ندارد به آشیانه‌ی پرندگان دست بزند، غذای اضافه به آن‌ها بدهد یا جوجه‌های آن‌ها را بردارد...
- راهی به سوی آرامش
اگرچه به گزارش مؤسسه‌ی آموزش و تحقیقات جهانگردی طبیعت، برای اولین‌بار اصطلاح BirdWatching توسط «ادموند سلوس» در کتابی با همین نام در سال ۱۹۰۱ به‌کار برده شد و سریعاً در دنیا گسترش پیدا کرد. اما در روزگار ما می‌توان پرنده‌نگری را، راهی به‌سوی آرامش و دوری از فشارهای زندگی در دنیای مدرن دانست؛ از یک برنامه‌ی چندساعته در پارک‌های شهری برای کسب آرامش گرفته تا برنامه‌های مهیج و ماجراجویانه‌ی چندروزه برای دیدن پرنده‌ای خاص.