به گزارش همشهری آنلاین این واگذاری داوطلبانه حق امتیاز یا Patent این داروها بوسیله شرکت‌های مرک و فایزر بالقوه می‌تواند نقش مهمی در مبارزه با شیوع کرونا در جهان ایفا کند.
MPP به عنوان یک سازمان بهداشت عمومی وابسته به سازمان ملل که با هدف تقویت دسترسی به و تسهیل تولید داروهای نجات‌بخش برای بیماری‌هایی مانند سل، ایدز و هپاتیت C تشکیل شد و اکنون کار مشابهی را با قرص‌های کرونا انجام می‌دهد.
«اشتراک حق امتیاز داروها» یا patent pooling راهی برای ساختن کپی‌های با کیفیت بالا از برندهای جدید دارویی تقریبا بلافاصله پس از مجوز گرفتن آنها است که به خصوص برای کشورهای کم‌درآمد که امکانات مالی پایینی دارند، سودمند است. این فرآیند– حرکت از داروی برند به داروهای ژنریک- قبلا به طور میانگین ۸ سال به طور می‌انجامید، اما با این شیوه این روند می‌تواند در مدتی کمتر از ۲ ماه انجام شود.
بیشتر بخوانید:
اشتراک حق امتیاز دارو از این طریق بر اساسی داوطلبانه است. شرکت داروسازی یک مجوز «اصلی» (master) به MPP می‌دهد و این سازمان به نوبه خود «مجوزهای فرعی» (sub-license) به سایر تولیدکنندگان می‌دهد تا اشکال ژنریک آن دارو را تولید کنند.
MPP که مقرش در ژنو است با شرکایی در جامعه مدنی، دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی، صنعت، گروه‌های حامی بیماران و سایر افراد ذینفغ برای اولویت‌بخشی دسترسی به داروهای ضروری و به اشتراک گذاشتن مالکیت فکری آنها همکاری می‌کند تا تولید اشکال ژنریک این داروها و ساخت فرمولاسیون جدید آنها را تشویق کند. این سازمان همچنین با شرکت‌های داروسازی برای اشتراک گذاشتن حق انحصاری تولید برندهای دارویی وارد مذاکره می‌شود.
در حال حاضر دو قرص خوراکی ضد کرونا ساخت شرکت‌های مرک و فایزر در روند اشتراک حق انحصاری قرار گرفته‌اند. مرک در ماه اکتبر (مهر) اعلام کرد که مجوز تولید داروی «مولنوپیراویر» را به اشتراک گذاشته است. مولنوپیرواویر اثر ضدویروس را با جلوگیری از تکثیر RNA ویروسی اعمال می‌کند. کارآزمایی‌های بالینی نشان داده‌اند این دارو میزان بستری شدن و مرگ ناشی از کرونا را در بزرگسالان در معرض خطر بیماری شدید تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد.
شرکت فایزر نیز این هفته اعلام کرد که مجوز تولید داروی ضدویروسی «پاکسلووید» را از طریق MPP در اختیار کشورهای دیگر قرار می‌دهد. کارآزمایی‌های بالینی نشان داده‌اند که این دارو که ترکیبی از داروی ضد اچ‌آی‌وی «ریتوناویر» و یک داروی تجربی به نام PF-07321332 است، خطر بستری شدن و مرگ ناشی از کرونا را تا ۸۹ درصد کاهش می‌دهد. این دارو با مهار یک آنزیم «پروتئاز اصلی» که برای تکثیر ویروس ضروری است، مانع از عفونت آن می‌شود.
شرکت مرک از طریق MPP از طریق دسترسی گسترده به داروی «مولنوپیراویر» را در ۱۰۵ کشور کم‌درآمد و با درآمد متوسط را فراهم می‌کند. توافق فایزر و MPP نیز داروی «پاکسلوید» را در دسترس ۹۵ کشور با درآمد کم و متوسط قرار می‌دهد که بیش از نیمی از جمعیت جهان را در خود جای می‌دهند.
فایزر و MPP اعلام کرده‌اند که قرص پاکسلوید بر «قیمت‌گذاری چندگانه» اساس توانایی کشورها در پرداخت بهای آن خواهد داشت. قیمت دارو برای کشورهای کم‌درآمد بدون منظور کردن سود خواهد بود. گزارش شده است برخی از کشورهایی که از هم اکنون این دارو را با قیمت ۱۲ دلار برای هر دوره درمانی برای هر بیمار سفارش داده‌اند. در مقابل، دولت آمریکا ۱.۷ میلیون دوره درمانی این دارو را به قیمت ۷۱۲ دلار به ازای هر دوره درمانی برای هر بیمار سفارش داده است.
مقامات MPP می‌گویند این دارو در صورت تایید آن در طول چند ماه وارد بازار خواهد شد.
گزارش‌ها درباره داروی شرکت مرک نیز قیمتی ۱۲ تا ۱۵ دلار را برای یک دوره درمانی در کشورهای کم‌درآمد عنوان کرده‌اند.
هر دو شرکت فایزر و مرک از تولیدکنندگان ژنریک داروهای کرونا در کشورهای دیگر حق امتیاز دریافت نمی‌کنند، به این ترتیب بالقوه هزینه تولید آنها را ارزان‌تر می‌شود.
این شیوه برای رساندن این داروها با کشورهای دیگر با انتقاداتی هم روبرو بوده است، از جمله اینکه شیوه «قیمت‌گذاری چندگانه» روندی بیش از حد پیچیده است و قدرت تصمیم‌گیری را همچنان در دست شرکت‌های دارویی نگه می‌دارد و باعث قیمت‌های بالاتر در بسیاری از کشورها می‌شود،
از طرف دیگر این شیوه واگذاری داوطلبانه حق امتیاز بوسیله شرکت‌های دارویی همچنان محدودیت‌هایی برای برخی از کشورهای ایجاد می‌کند، از جمله در حال حاضر بسیاری از کشورهای با درآمد متوسط مانند آرژانتین، برزیل، چین، مالزی و تایلند که توانایی بالایی تولید داروهای ژنریک دارند، از شمول قرارداد شرکت فایزر با MPP خارج هستند.