همشهری آنلاین _ فاطمه عسکری نیا: فتحعلی‌شاه در طول ۳۸ سال زمامداری خود تهران را به سمت شهری جدید سوق داد. اما باغ‌های انار و چنارستان‌های انبوه شهر جزء لاینفک آن باقی ماند. تعداد خانه باغ‌های متعددی که در این شهر سرسبز وآباد وجود داشت، آنقدری بود که عنوان باغ شهر را حسابی برازنده تهران کند. «پولاک» پزشک آلمانی تبار ناصرالدین شاه در دست نوشته‌های به جا مانده از خود مساحت باغ‌های درون حصار ناصری را ۱۴۴ هزارمترمربع آورده و ذکر کرده است که انبوه‌ترین باغ‌های تهران در جنوب غربی و شمال شرقی تهران، پشت محله دروزاه شمیران بوده است. از آن عرصه سرسبزی که او نشانی می‌دهد، جز سفارت روسیه چیز دیگری باقی نمانده است.
کاهش فضای سبز شهری در سایه افزایش لجام‌گسیخته جمعیت تهران تا جایی پیش رفته که جای رنگ سبز باغات، رنگ خاکستری آلودگی‌های رها در فضای شهر نشسته است. توجه به توسعه فضای سبز شهری از سال ۱۳۹۷ تاکنون در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفته و اطراف شهر هم شاهد اجرای پروژه‌های جنگلکاری بسیاری بوده است، اما جای خالی فضای سبز همچنان در دل محله‌های شهر به‌خصوص محله‌های پرتراکم و آلوده شهر پیداست. با «مهدی بابایی» نایب رئیس کمسیون سلامت محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران در این‌باره و سیاست‌های جدید شورای‌شهر در مورد فضای سبز گفت‌وگو کرده‌ایم.
توسعه محله‌محور فضای سبز تهران برای کاهش آلودگی هوای این شهر نسخه‌ای است که شورای ششم شهر تهران دنبال می‌کند. «مهدی بابایی» نایب رئیس کمسیون سلامت محیط‌زیست و خدمات شهری شورای ششم شهر تهران در این‌باره می‌گوید: «افزایش سرانه فضای سبز تهران برای تلطیف هوای شهر و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی طی یک دهه اخیر جزء دغدغه‌های مدیریت شهری تهران بوده است. لذا در سال ۱۳۹۷ و در قالب برنامه سوم توسعه پایتخت مقرر شد سرانه فضای سبز داخل تهران از ۱۶متر و ۲۷ سانتی‌متر در سال ۱۳۹۷ به ۱۶متر و ۶۰ سانتی‌متر درپایان سال ۱۴۰۲ برسد تا ۸ میلیون نفر جمعیت تهران از سرانه فضای سبز مناسب برخوردار باشند.»
به گفته بابایی، درست است با جنگلکاری انجام شده در حاشیه شهر تهران سرانه فضای سبز این شهر در مجموع ۲۵مترمربع است، اما در حصار داخلی شهر، شهروندان تنها از ۱۶مترمربع سرانه برخوردارند که این وضعیت با توجه به بافت‌های متراکم شهری پایتخت به‌خصوص در محله‌های مرکزی و جنوبی شهر فاصله زیادی با استانداردها دارد: «ما به دنبال یک رویکرد عادلانه در توسعه فضای سبز شهری تهران هستیم و به همین دلیل، توسعه محله‌محور فضای سبزی را در دستور کار خود قرار داده‌ایم. ما امروز با محله‌هایی در مناطق ۱۰ و ۱۱ شهر تهران به‌عنوان کم برخوردارترین مناطق از سرانه فضای سبز شهری روبه‌رو هستیم که به دلیل تراکم بافت مسکونی شهروندانش باید برای بهره‌مندی از یک فضای سبز مناسب تن به سفرهای درون‌شهری کوتاه و بلند دهند.»
- زمین سازه‌های خدماتی بدون کاربرد فضای سبز می‌شود
گرچه شورای ششم، توسعه محله‌محوری افزایش سرانه فضای سبز را در دستور کار خود قرار داده اما کمبود زمین به‌عنوان یک چالش مهم و اساسی در محله‌های کم برخوردار مطرح است. نایب‌رئیس کمسیون سلامت محیط‌زیست و خدمات شهری شورای ششم شهر تهران اطمینان خاطر می‌دهد که شورا برای حل این معضل هم چاره‌اندیشی کرده است: «در مناطق کم برخوردار از فضای سبز و زمین مناسب ما علاوه بر طرح خرید باغ‌ها با سازه‌های خدماتی مانند حمام‌های قدیمی روبه‌رو هستیم که کارایی دیگری در محله ندارند و شهرداری می‌تواند با تملک آنها به ایجاد فضای سبز جدید در محله اقدام کند.»
طرح توسعه سرانه فضای سبز محله در حالی جای توسعه سرانه فضای سبز منطقه‌ای قرار می‌گیرد که تمرکز فضای سبز در گوشه‌ای از منطقه، سایر مردم آن را از این مزایا بی‌بهره‌کرده است: «توسعه محله‌محور سرانه فضای سبز دسترسی مردم هر محله به این سرانه را افزایش می‌دهد و از سفرهای درون منطقه برای بهره‌مندی از فضاهای سبز جلوگیری می‌کند. همین شرایط خود به خود به کاهش الودگی‌ها در منطقه و محله کمک می‌کند.» به گفته بابایی، طرح توسعه سرانه فضای سبز پایتخت علاوه بر بودجه تعریف شده برای خرید باغ‌ها و تملک آن، از منابع دیگرهم تأمین اعتبار می‌شود: «جریمه‌ای که شهروندان از بابت قطع درختان حین ساخت‌وسازهای شهری به حساب مجزایی واریز می‌کنند نیز در بخش توسعه فضای سبز همان محله هزینه می‌شود.»
- تهران هوشمند؛ آلودگی کمتر
گرچه آلودگی هوای تهران با توسعه سرانه فضای سبز پایتخت تلطیف می‌شود اما شورای‌شهر ششم، از ملزومات دیگر کاهش آلودگی هوای تهران غفلت نکرده و می‌کوشد با تمرکز بر هر بخش حلقه‌های این زنجیر را کامل کند. بابایی یکی دیگر از اولویت‌های شورای ششم در راستای کاهش آلودگی هوای پایتخت را تسریع روند هوشمندسازی تهران برمی‌شمارد و می‌گوید: «با هوشمندسازی تهران می‌توان شاهد کاهش سفرهای درون‌شهری و در نهایت کاهش آلاینده‌های هوا باشیم. ضمن اینکه در سال جاری کوشیدیم با تخصیص صد در صدی بودجه توسعه حمل‌ونقل عمومی و پاک، خرید ناوگان جدید و اورهال کردن تجهیزات موجود گامی اساسی در جهت کاهش آلودگی هوای تهران برداریم.»
- جلب مشارکت بخش خصوصی در اجرای طرح‌های حمل‌ونقل پاک
به گفته بابایی، یکی از دغدغه‌های شورای ششم کاهش زمان رسیدن قطارها با جلب مشارکت بخش خصوصی و همچنین جذب اعتبارات و بودجه‌ای است که در قالب کمک دولت به شهرداری برای توسعه ناوگان حمل‌ونقل پاک طی یک دهه اخیر، مدیریت شهری تهران از آن محروم مانده و این محرومیت خسارت زیادی را به شهروندان و شهر در بهره‌مندی از مزایای آن وارد کرده است: «با جذب این اعتبارات و جلب مشارکت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی می‌توان شاهد تحول خوبی در توسعه حمل‌ونقل پاک و عمومی در تهران باشیم؛ قدم بزرگی که ما را به سوی تحقق اهدافمان در کاهش آلودگی شهر پیش می‌برد.»