همشهری آنلاین - مهرداد طبرسی: زمانی که قرار شد نمایشگاه کتاب جهرم به عنوان نمونه آزمایشی برگزاری نمایشگاه مجازی کار خود را آغاز کند شمار ناشرانی که در نمایشگاه شرکت کردند، بسیار نبود. بعد که به مرور زمزمه‌های برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب به صورت سراسری، به‌عنوان جانشینی برای نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران جدی‌تر شد، بسیاری از ناشران صرفاً ثبت‌نام کردند که از قافله عقب نمانند. کسی واقعاً تصویر روشنی از نمایشگاه مجازی کتاب و ابعاد و نحوه برگزاری آن نداشت.
نمایشگاه مجازی مثل هر اتفاق تازه دیگر در روزهای نخست با بی‌نظمی‌ها و ناهماهنگی‌هایی مواجه و در ازدحام پیش‌بینی‌نشده مراجعه‌کنندگان به وقفه دچار شد. وقفه‌ای که می‌توانست سبب شکست کامل نخستین تجربه نمایشگاه مجازی شود اما پس از یکی دو روز نواقص سامانه نمایشگاه برطرف شد و نمایشگاه کار خود را از سر گرفت و ناشران به مرور به سامانه مسلط شدند و کتابفروشان و مراجعه‌کنندگان نمایشگاه مجازی نیز بر دشواری‌ها فائق آمدند. سرانجام در نخستین دوره نمایشگاه مجازی بیش از ۱ میلیون و ۲۵۰ هزار نسخه کتاب به ارزش بیش از ۶۴ میلیارد تومان به فروش رسید و نمایشگاه مجازی کتاب به‌عنوان تجربه‌ای موفق در برگزاری اتفاقی مجازی ثبت شد.
***
ثبت نام ناشران برای شرکت در نمایشگاه کتاب اصفهان آغاز شده است. نمایشگاه کتاب اصفهان قرار است نسخه آزمایشی دومین نمایشگاه مجازی تهران باشد. تاکنون هزار و ۱۳۹ ناشر برای شرکت در نمایشگاه اصفهان ثبت نام کرده‌اند. استقبالی که از همین حالا نشان می‌دهد دومین نمایشگاه مجازی جدی‌تر و گسترده‌تر است و با حضور حداکثری ناشران برگزار خواهد شد.
نمایشگاه مجازی فقط نمایشگاه فروش مجازی کتاب نیست. کوششی است برای روزآمد شدن شرکت پست در ارسال کتاب و خدمات به مشتریان و تعامل بیشتر میان ناشران و شرکت پست. تعامل میان ناشران و شرکت پست در سال گذشته مجموعاً قابل قبول بود اما کاستی‌هایی در بسته‌بندی‌ها و نحوه ارسال کتاب‌ها و سلامت‌شان در رسیدن به مقصد هست که باید برطرف شود. علاوه بر این، شرکت پست چند روزی است ارائه خدمات به ناشران را که از سال گذشته آغاز شده بود، متوقف کرده و به نظر می‌رسد به قیمت قبل حاضر به ادامه خدمات نباشد. هر چه هست، توافق میان خانه کتاب و شرکت ملی پست باید پیش از رسیدن به موعد برگزاری نمایشگاه انجام شود و کار به روزهای آخر نیفتد و تکلیف ناشران برای چگونگی ارسال کتاب‌ها از پیش معلوم باشد.
بخش بین‌المللی در نخستین نمایشگاه مجازی جایی نداشت. شاید بشود تهمیدی اندیشید که ناشران دیگر کشورها یا دست‌کم ناشران کشورهای همسایه و شماری از آژانس‌های بین‌المللی کتاب در دومین نمایشگاه مجازی حاضر شوند و مخاطبان تخصصی‌تر از جمله دانشگاه‌ها و کتابخانه‌ها نیز از نمایشگاه مجازی دست‌خالی برنگردند.
سال گذشته نشست‌هایی همزمان با نمایشگاه مجازی کتاب برگزار شد، نشست‌هایی که مثل زمان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران مخاطبانشان اندک‌شمار بود. مشکل خلوتی نشست‌ها چیزی نیست که بشود به‌راحتی آن را حل کرد، مگر اینکه برگزارکنندگان نمایشگاه و ناشران سراغ برگزارکنندگان حرفه‌ای نشست‌های کتاب در شبکه‌های اجتماعی بروند که در دوره کرونا کمّیت و کیفیتشان افزایش بسیار یافته است. اتفاق‌های دیگری مثل رادیو نمایشگاه کتاب و برنامه‌های تلویزیونی می‌توانند به کمک بیایند که نمایشگاه دوم گسترده‌تر از دوره گذشته برگزار شود و شمار بیشتری از عموم مردم را درگیر کند.
***
نمایشگاه مجازی کتاب اصفهان از بیستم تا بیست و ششم آذر برگزار می‌شود و دومین دوره نمایشگاه مجازی کتاب احتمالاً در بهمن‌ماه برگزار شود. فرصت برای برگزاری شکوهمندتر نمایشگاه مجازی کتاب کافی است.