همشهری آنلاین _ مریم باقرپور: ساکنانی که از ۶ ماه قبل، یعنی از زمانی‌که گودال ۳۰ متری هنوز ۳۰متر نشده بود، خطر را به شکل ترک روی دیوارهای خانه‌های‌شان دیده و حس کرده بودند که آرامش از محله دور می‌شود، اما پیگیری‌های آنان و حتی تماس‌های مکرر با شهرداری و سازمان نظام مهندسی نتیجه‌ای نداشت و عاقبت گودال ریزش کرد. گزارش‌های بعد از این حادثه نشان می‌داد که تعدادی خانه در پلاک‌های شمالی و جنوبی گودال در خطر جدی هستند، اما مالک گودال فعلاً زندانی بود. با گذشت ۸ سال هنوز گودال سر جایش است، گرچه سنش بالا رفته، اما نفس می‌کشد و شاید از قبل گرسنه‌تر باشد.
- پیاده‌رو و سواره‌رو در اشغال گود
با عبور از ساختمان‌های ویلایی و برج‌های ۱۰ و ۱۲ طبقه خیابان ایران زمین، در شرق آن و میانه‌های مسیر، ورق‌های گالوانیزه سفید و آبی، اما رنگ و رورفته پشت فنس‌های بلند از ابتدای کوچه چهارم خودنمایی می‌کند. روی تابلویی که از پشت نرده‌ها فقط قسمتی از آن نمایان است، نوشته «عنوان پروژه: مجتمع تجاری ایران زمین». در اطراف گود هیچ خودرویی حق توقف ندارد و تابلوهای پارک ممنوع و بنر زردرنگ با مضمون «راننده محترم برای رعایت ایمنی خودرو ارزشمندتان از پارک در حاشیه دیوار جدا خودداری کنید. دیواره گود در حال پایدارسازی است» هم تأکید می‌کند که اگر حادثه‌ای رخ داد، عواقبش با خودتان است، اما در آن سوی خیابان به دلیل وجود مراکز آموزشی غیردولتی ترافیک ایجاد شده است و خودروها حتی دوبل پارک کرده‌اند. «ایمان قدوسی» که نمی‌تواند از پارکینگ خانه‌اش خارج شود می‌گوید: «از زمان تخریب بازارچه قدیمی و انجام حفاری، دردسرهای ما هم شروع شد. مدتی درگیر ریزش خیابان و گود بودیم و هر لحظه می‌ترسیدیم که خانه‌های ما را ببلعد و پس از آن هم رها شدن گود به حال خودش و جلوگیری از پارک خودروها در ضلع شمالی خیابان. نتیجه‌اش هم این شده که خودروها جلو منازل ما پارک دوبل می‌کنند و باید هنگام خروج از خانه‌های‌مان به انتظار بنشینیم.»
- بازگشت آب به داخل گود
در تمام طول مسیر چند ده متری تنها چیزی که دیده می‌شود ورق‌های گالوانیزه و در برخی محدوده‌ها فنس‌هایی است که در مسیر سواره‌رو جانمایی شده‌اند و در این میان لوله‌های پولیکای سیاه‌رنگ قطوری هست که گویا آب در آن جریان دارد. بخش‌هایی از لوله شکسته و آب از آن به پیاده‌رو و حتی داخل گود سرازیر می‌شود. «ساغر مینویی» از ساکنان کوچه چهارم که برای خرید به بازارچه محل می‌رود، می‌گوید: «هر وقت از کنار گود می‌گذرم جز ترس از خودروهای در حال عبور، نگران ریزش دوباره زمین هستم. چند سال پیش که بخشی از خیابان فرو ریخت، گفتند در نتیجه نفوذ آب و سستی خاک بوده و تا مدت‌ها نمی‌توانستیم از خودروهای خود استفاده کنیم، چون خیابان بسته بود. فکر کنم تا چند وقت دیگر همین اتفاق تکرار شود. گویا آبی که از داخل گود جمع می‌شود با شکستن لوله‌ها به جای اول برمی‌گردد و همین موضوع باعث می‌شود که زمین سست شود.»
- گود ترسناک کنار برج‌ها
از بین حصارهای تقاطع خیابان‌های گلستان و ایران زمین، از بین جاگلدانی‌هایی که گیاهی در آن دیده نمی‌شود، داخل گود قابل دیدن است. گودی با عمق زیاد که هیچ تحرکی در آن دیده نمی‌شود. جرثقیلی در گوشه‌ای از گود رها شده و دیواره‌ها در نتیجه بارندگی‌های اخیر نمناک هستند. کمی بالاتر به سمت خیابان گلستان برج‌های نسترن، یاس و بنفشه قرار دارند. برج‌هایی که نمای دید ساکنان جنوبی گود ایران زمین است.
«سارا موسوی» بانوی ۷۰ ساله ساکن برج یاس است. می‌گوید: «محل فعلی گود قبلاً بازارچه‌ای بود که اهالی مایحتاج روزانه خود را از آن تأمین می‌کردند. این روزها ما تنها یک گودال عمیق می‌بینیم و وای به روزی که زلزله‌ای شدید پیش بیاید.» نگهبان برج نسترن از ۳۳ سال پیش در این محدوده فعالیت می‌کند و روز ریزش زمین را به یاد دارد.
او می‌گوید: «صبح آن روز خیابان‌بند آمده بود، از آتش‌نشانی، پلیس و شهرداری همه آمده بودند. یادم هست برخی از ساکنان مجبور شدند خانه‌های‌شان را ترک کنند، اما بعد از مدتی خیابان مرمت و همه چیز عادی شد. شنیده‌ام بارها مدیران برج‌ها و ساختمان‌ها شکایت‌هایی مطرح کرده‌اند، اما نتیجه‌ای نداشته و گود به همان حال باقی مانده است.»
- از بازارچه محلی تا گود رها شده
- ملک ۱۶ هزار و ۲۴۳مترمربعی تا اواخر دهه ۸۰ به شکل یک بازارچه محلی برای ساکنان شهرک غرب برپا بود.
ـ سال ۱۳۸۹ مالک اولیه بنیاد مستضعفان و جانبازان، ملک را به شرکت سرمایه‌گذاری ایرانیان اطلس واگذار و این شرکت هم سال ۱۳۹۰ آن را به شرکت اس‌سی‌تی بانک رزکیش منتقل می‌کند.
ـ کاربری ملک طبق طرح تفصیلی قدیم تجاری و بر اساس طرح تفصیلی جدید مسکونی ارزشمند بود و ۲۹ فروردین ۱۳۹۱ پروانه تخریب و نوسازی برای ۵ طبقه زیرزمین و ۳ طبقه تجاری صادر می‌شود.
ـ ۳۰ اسفند سال ۱۳۹۰ عملیات تخریب و گودبرداری قبل از صدور پروانه توسط مهندس ناظر پروژه بلامانع اعلام می‌شود.
ـ ۲۲ مهر ۱۳۹۲ درخواست مالک همراه با نظر شورای معماری منطقه مبنی بر ساخت مجموعه تجاری، اداری، فرهنگی و هتل در ۳۱ طبقه روی همکف به کمیسیون ماده ۵ ارسال می‌شود.
ـ کمیسیون ماده ۵ در ۲ بهمن سال ۱۳۹۱ با ساخت ۸ طبقه زیرزمین و ۲۷ طبقه روی آن در ۲ بلوک مجزا به‌صورت تجاری، اداری و هتل به شرط تأییدیه سازمان میراث فرهنگی و صنایع‌دستی موافقت می‌کند.
ـ ۲۸ اسفند ۱۳۹۱ پروانه ساختمانی برای ساخت ۲ بلوک ۲۷ طبقه و ۸ طبقه زیرزمین صادر و سپس پروانه تغییر نقشه ۱۲ مرداد ۱۳۹۲ برای ایجاد ۱۰ طبقه زیرزمین، همکف و ۲۷ طبقه روی آن صادر می‌شود.
ـ ۱۱ مهر، گود که حالا عمقش به بیش از ۳۰متر رسیده بود، ریزش می‌کند.
- جانشین رئیس ستاد مدیریت بحران شهرداری منطقه ۲:
- پرکردن گود هزینه چند میلیاردی می‌خواهد
۸ سال از ریزش گود ایران زمین و رهاشدگی آن می‌گذرد. در این مدت نامه‌نگاری‌های زیادی توسط شهرداری منطقه با مسئولان نهادهای مختلف صورت گرفته است تا تکلیف گود مشخص و ایمن شود. در این میان ستاد مدیریت بحران شهرداری هم مرتب وضعیت گود را رصد می‌کند. در این‌باره با «فرزاد قهرمانی چابک» جانشین رئیس ستاد مدیریت بحران شهرداری منطقه ۲، به گفت‌وگو نشستیم.
این روزها گود ایران زمین در چه وضعیتی است؟
این گود چون در اختیار نهاد دیگری است، شهرداری قدرت اجرایی برای ورود به آن را ندارد، اما بر اساس قوانین زمان صدور پروانه آن تمام شده و با توجه به اینکه زمان زیادی از رها شدن آن می‌گذرد نبود حصار کارگاهی باعث شده تا جزء گودهای پرخطر منطقه قرار بگیرد.
یعنی شهرداری هیچ‌کاری نمی‌تواند انجام بدهد؟
تنهاکاری که توسط نواحی انجام می‌شود، اخطارهای متعدد به مالکان است که متأسفانه در این سال‌ها به دلیل داشتن پرونده قضایی و نبود مالک مشخص اخطارها هم نتیجه‌ای نداشته است. حتی چند دوره از شرکت مربوط خواسته شد تا در جلسات ایمن‌سازی گود شرکت کند که آن هم نتیجه‌ای نداشت.
چرا شهرداری برای پرکردن گودکاری نمی‌کند؟
این کار روند قانونی خود را دارد. از طرفی برای پر یا ایمن کردن گودی به عمق ۳۳متر به چند میلیارد اعتبار نیاز است. البته چند سال پیش معاونت فنی و عمران شهرداری منطقه چند عملیات برای ایمن‌سازی انجام داد.
اگر باز هم گود خطرساز شود یا زلزله‌ای رخ بدهد، تکلیف اهالی چیست؟
شهرداری واقعاً در این زمینه قدرتی ندارد. با همه پیگیری‌ها و ابلاغیه‌ها، همچنان به نتیجه نرسیده‌ایم و منتظر رأی دادگاه هستیم تا در نهایت گود تعیین تکلیف شود.
- چند اخطار تنها در یک سال اخیر
از زمان ریزش خیابان ایران زمین و رها شدن گود آن، صدها نامه اخطاریه و شکایت از سوی شهرداری صادر شده که در همه آنها به موضوع رها شدن گود و تعیین تکلیف آن اشاره شده است. در زیر برخی از نامه‌های صادر شده در یک سال اخیر آورده شده است.
۱۱ آبان ۱۳۹۹: اخطاریه برای ایمن‌سازی و تثبیت جداره‌های گود با توجه به ایجاد وضعیت مخاطره‌آمیز
۱۷ آبان ۱۳۹۹:رفع خطر و صدور ۳ فقره اخطاریه با مهلت زمانی ۷۲، ۴۸ و ۲۴ ساعته برای گودهای پرخطر و رها شده
۲۲ آبان ۱۳۹۹: درخواست دریافت مجوز قضایی برای رفع خطر گود رهاشده ایران زمین
۱۲ آذر ۱۳۹۹: اخطاریه فوری برای ایمن‌سازی و تثبیت جداره‌های گود با توجه به پیام‌های مردمی مبنی بر وضعیت مخاطره‌آمیز گود برای املاک مجاور به دنبال بارندگی‌ها.
۱۷ آذر ۱۳۹۹:دعوتنامه جلسه تعیین تکلیف گودهای رهاشده با توجه به مصوبه شورای‌شهر برای رفع خطر گودهای رهاشده
۱۳ اسفند ۱۳۹۹:پیرو برگزاری جلسه بررسی و تعیین تکلیف گودهای ناحیه ۷، با توجه به اینکه مالک گود برای اجرایی شدن و تکمیل ساختمان اقدامی انجام نمی‌دهد، ناحیه نسبت به اخذ دستور قضایی و ایمن‌سازی گود اقدام کند.
۱۵ اسفند ۱۳۹۹:پیرو نامه‌های متعدد و دستورهای صادره از معاون دادستانی دادسرای ناحیه ۳۷ و ابلاغ نماینده حقوقی و نبود اقدام مؤثر از سوی مالک و مهندس ناظر برای رفع خطر گود و پر کردن آن با خاک دستی در صورت امکان اقدام شود
۱۹ اسفند ۱۳۹۹:اخطاریه طرح استقبال از بهار و انجام تمهیدات لازم برای افزایش ایمنی، اجرای سازه نگهبان و پایدارسازی گود زیر نظر مهندس ناظر
۱ تیر ۱۴۰۰:اخطار برای ارائه مطالعات عارضه‌سنجی ترافیکی با توجه به مصوبه شورای‌شهر تهران و ارائه برنامه‌های پیشنهادی اجرایی برای کاهش بار معضلات ترافیکی پروژه
۲۲ آبان ۱۴۰۰:اخطار توقف عملیات ساختمانی و اقدام فوری برای تحکیم جداره گود با توجه به بازدید کارشناسان شهرداری تهران و نداشتن رعایت اصول و قواعد فنی و ایمنی در محل گود