همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: سالن همایش‌های مؤسسۀ اکو روز دوشنبه 20 دی 1400 به مناسبت سی‌امین سالروز برقراری روابط دیپلماتیک ایران و تاجیکستان میزبان چندتن از سفرای کشورهای منطقه آسیای میانه و اعضای انجمن دوستی ایران و تاجیکستان و مسئولان روابط خارجی ایران و تایجکستان بود. در این همایش که به همین مناسبت و از سوی سفارت تاجیکستان در ایران ترتیب داده شده بود، از کتاب ارجنامه دکتر علی‌اشرف مجتهد شبستری، اولین سفیر ایران در تاجیکستان و رئیس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان، رونمایی شد.
جواد رسولی، یکی از گردآورندگان این اثر، در معرفی آن گفت: سلامی چو بوی خوش آشنایی / بدان مردم دیدۀ روشنایی
در اواخر سال گذشته و با همفکری و همراهی دوست گرامی آقای دکتر مجید اسدی، به‌منظور پاسداشت خدمات و ارج‌نهادن به شخصیت و آثار وجودی استاد گرامی آقای دکتر علی‌اشرف مجتهد شبستری، فراخوانِ درخواست و دعوت از همکاران و دوستان ایشان تنظیم و منتشر شد تا با گردآوری مطالب و مقالات، دلنوشته‌ها و یادداشت‌های فرهیختگان و لبیک‌گویان فراخوان، ارجنامه‌ای تنظیم و تدوین و منتشر شود. همزمان با این اقدام و با آگاهی از انتشار کتاب سفیر کبیر که به خط سیریلیک در سال‌ها پیش در تاجیکستان با همین موضوع منتشر شده بود، تصمیم بر آن شد که اثر یادشده به خط فارسی برگردان و به‌عنوان جلد نخست ارجنامه دکتر علی‌اشرف مجتهد شبستری به زیور طبع آراسته شود؛ چرا که مقدم بر ارجنامه‌ای بود که در نظر داشتیم منتشر کنیم. گرچه موضوع انتشار فراخوان به دوستان و همکاران ایشان و نیز برگردان و انتشار کتاب سفیر کبیر در ابتدا از سوی ایشان با مخالفت مواجه شد اما اصرار و خواهش‌های مکرر ما و تأکید بر لزوم این اقدام به جهات مختلف، ازجمله پاسداشت مواریث و سرمایه‌های اجتماعی، ملی، فرهنگی، سیاسی و تاریخی، به‌خصوص در حوزۀ تمدن ایران فرهنگی، موجب رضایت نسبی ایشان گردید. در این مسیر و با مساعدت انتشارات خردگان مجموعاً سه جلد کتاب برای نشر و بازنشر آماده شد:
1) کتاب سفیر کبیر به خط سیریلیک؛ که فایل دیجیتالی/ پی‌دی‌اف آن تهیه و با لطف جناب آقای دکتر ایرانی در پایگاه اینترنتی مؤسسه میراث مکتوب بارگذاری شد تا همه آشنایان به آن خط از آن استفاده کنند. (چند نسخه از این کتاب با چاپ کاغذی برای این مراسم تهیه شده.)
سفیر کبیر مجموعه‌ای از خاطرات، یادداشت‌ها، دلنوشته‌ها و اشعار فرهیختگان، روزنامه‌نگاران، روشنفکران، نویسندگان و مقامات تاجیکستان است که در ارج‌گذاری و پاسداشت خدمات دکتر علی‌اشرف مجتهد شبستری و به همت دو تن از نویسندگان فرهیخته و خوشنام تاجیکستان به نام‌های آقایان فاتح عبدالله و میرزا شکورزاده گردآوری و تدوین و در سال 2002 میلادی، با خط سیریلیک در 244 صفحه در تاجیکستان منتشر شده است.
2) کتاب سفیر کبیر به خط فارسی: این اثر با مساعدت آقای رضا نقدی و به کوشش جواد رسولی فارسی گردانی شد و هم‌اکنون با مساعدت انتشارات خردگان منتشر شده است. این کتاب جلد نخست ارجنامۀ فارسی دکتر علی‌اشرف مجتهد شبستری و مزین به دیباچۀ استاد دکتر محمدعلی موحد است.
استاد موحد در دیباچۀ خود چنین نوشته است:
«همشهری عزیز ما جناب دکتر علی‌اشرف شبستری چندگاهی سفارت ایران را در جمهوری تاجیکستان بر عهده داشته‌اند. سلامت نفس و حسن سلوک ایشان در ایام خدمت به‌حدّی بوده است که فضلای تاجیکستان یادگارنامه‌ای به افتخار ایشان فراهم آورده و چند سال پیش به خط سریلیک _خط معمول کشور تاجیکستان_ به چاپ رسانیده‌اند. اینک دوستان جناب شبستری برآنند که آن کتاب را به خط فارسی تجدید چاپ کنند و از من خواسته‌اند که چند کلمه به‌عنوان دیباچه بنویسم. به آقای شبستری که از خانوادۀ فقاهت و اجتهاداند و من موفقیت ایشان را صمیمانه تبریک می‌گویم و اقدام دوستان را در اهتمام به تجدید چاپ آن یادگارنامه می‌ستایم امیدوارم این اقدام مایۀ تشویق همۀ کارگزارانی باشد که مأموریت‌های مشابهی را بر عهده می‌گیرند و چنان کنند که عملکردشان مایۀ مزید حرمت و عزت برای کشور باشد و بتوانند در پایان خدمتْ کارنامه‌ای مقرون به توفیق و مزیّن به نیک‌نامی و سرافرازی ارائه کنند.
محمدعلی موحد
23/6/1400»
3) کتاب سفیر فرهنگ و دوستی: این اثر جلد دوم ارجنامۀ استاد شبستری است و به خواستاری و کوشش مجید اسدی و جواد رسولی گردآوری شده و در هفته‌های پیش رو منتشر می شود. این کتاب که در دو بخش "یادها و خاطرات" و "مقالات" تنظیم شده، دربردارندۀ بیش از 80 مقاله و یادداشت از دوستداران و همکاران ایرانی و غیر ایرانی دکتر شبستری (ازجمله همکاران سازمان ملل) و مزین به دیباچۀ استاد دکتر مهدی محقق است.
استاد محقق در دیباچۀ خود چنین مرقوم کرده‌اند:
«شبستر از شهرهای مهم آذربایجان است که دانشمندان بسیاری ازجمله شیخ محمود شبستری صاحب گلشن راز از آنجا برخاسته‌اند. خاندان مجتهد شبستری از بیوتات کهن روحانیت در آذربایجان بوده‌اند که از میان ایشان دوست گرامی آقای دکتر علی‌اشرف مجتهد شبستری ذوالکفایتین، یعنی جامع علم و سیاست، هستند. ایشان در مدت سفارت خود در تاجیکستان خدمات ارزنده‌ای در ارتباط کشورمان با آن کشور انجام داده و نه‌تنها سفیر سیاسی ایران بلکه سفیر فرهنگی ایران در آن ناحیه بوده‌اند. مجموعۀ حاضر به‌وسیلۀ دوستان و همکاران ایشان فراهم آمده که مورد استفادۀ اهل علم قرار گیرد. از خداوند متعال توفیق این دوست گرامی را خواهانم.
مهدی محقق
17/10/1400
گرچه در سطر سطر نوشته‌های صمیمانۀ دو جلد ارجنامه گویا و معرف محتوای آن است، اما برای آشنایی خوانندگان با بارقه‌هایی از محتوای آن بریده‌ای از نوشتۀ فاتح عبدالله (که با عنوان گفتار پسین در سفیر کبیر آمده) در اینجا نقل می‌شود.
«گفته اند: زمانه به پاداش آبستن است.
با نظرداشت خدمت‌های تاریخی شبستری، این‌جانب تصمیم گرفتم که نظرات اهل ادب و فضل تاجیک را راجع‌به کارنامۀ سفیر گردآوری نمایم. چون فکر این اندیشه را به شماری از پُرمایگان نمک‌شناسِ این پاکیزه‌بوم بیان داشتم، جمله به گرفتاری‌های فراوان نگاه نکرده، با جوش و خروش استقبال کردند و در یک فاصلۀ کوتاه، این کتاب، که ایدون در دست دارید، فراهم گشت.
این کتاب از سر اخلاص و ارادت خالصانه و صادقانه به نگارش آمده؛ گرامیداشت برادری و یکپارچگی ایرانیان است و در آن مهر و الفت، راستی و صمیمیّت موج میزند. این کتابْ درود و پیام‌های مهرجویانِ کوه پامیر به جبال البرز، رودخانۀ زرافشان به نهر زاینده‌رود، وادی وخش به دشت مغان و کند خجند به شهر تبریز است و در آن خونِ ستارههای پاینده، روانِ باران‌های فیض‌آفرین، بوی سبزِ بهارانِ گل‌به‌سر، عطرِ شکوفههای سوسن و سیب و روح گندمزاران طلارنگ تاجیک‌زمین احساس می‌شود.
فشردۀ سخن: شبستری در پنج سال سفارت خویش در تاجیکستان به‌صورت رساند که به‌معنی، هم حقیقی و هم مجازی، سفیر کبیر میباشد. پدیدۀ شبستری در تاریخ دیپلماسی ایران (و شاید جهان) پدیدۀ منحصر به‌فرد است که نمایندۀ سیاسی یک کشور خارجی بدین پیمانه از محبّت و احترامِ اغلبِ اقشارِ یک کشورِ غیرْ برخوردار گردد و در ردیف مشهورترین شخصیّت‌های سیاسی و فرهنگی آن ملت بایستد و از او تقدیر و تمجید به عمل آورند.»