به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از ایسنا، طی دو ماه اخیر اخباری مبنی بر به کما رفتن و بعضا فوت افراد حین انجام عمل‌های زیبایی به گوش رسید. فارغ از میزان قصور پزشکی در بروز این اتفاقات، چرایی ولع برخی افراد برای انجام جراحی‌های زیبایی بدون وجود ضرورتی برای انجام آن همچنان مورد سوال است. به طوری که دامنه این عمل‌های زیبایی از جراحی «بَلبَله گوش» گرفته تا برداشتن چربی پشت پلک «پُفی» و «پیکرتراشی» روز به روز گسترده‌تر و بر مراجعان آن افزوده می‌شود و به نظر می‌رسد در این دوئلِ «ضرورت» و «ولع»، تفاوتی میان افراد از بعد جنسیت و حتی میزان و سطح سواد وجود ندارد.
صفحات کلینیک‌های زیبایی در فضای مجازی را که باز می‌کنی تنوع و زیبایی از ابتدا تا انتها مسحورت می‌کند. دیگر همانند ۲۰ سال پیش نیازی نیست به دنبال پزشکی برای اعمال زیبایی پرس و جو کنی؛ اینجا پر از عکس‌های قبل و بعد و بعضا ویدئوهایی از تعریف و تمجید دریافت‌کننده خدمات زیبایی درباره این عمل‌هاست.
بر خلاف باور عامه که اغلب زنان را طرفداران پر و پا قرص این خدمات زیبایی به شمار می‌آورند، گرایش مردان به انجام این عمل‌های زیبایی به ویژه طی سال‌های اخیر غیرقابل کتمان است و این را می‌توان از تصاویر منتشر شده در صفحات همین کلینیک‌های زیبایی و قیاس آن با سال‌های قبل به خوبی فهمید.
در برخی از تصاویر که با نیت تبلیغات برای جذب مشتری و ترغیب افراد از آنها استفاده شده، آنچنان تفاوت قبل و بعد از عمل فاحش است که برای انجام عمل‌ها وسوسه و در مقابل بعضا ویدئو موجود از انجام عمل‌ها نیز به قدری دلخراش است که از سپردن تن به تیغ جراحی پشیمان می‌شوی.
نظرات ثبت شده در زیر تصویری پیش و پس از یک عمل زیبایی نیز قابل تامل است. یکی از کاربران در زیر تصویری که از پشت سر یک فرد برای نشان دادن میزان فاصله گوش‌ها از سر و با عنوان جراحی «بَلبَله» گوش گرفته شده، نوشته است «مگر گوش طبیعی خودش چه ایرادی داشت؟» و دیگری در پاسخ به این کاربر نوشته است «اینطوری بیشتر بهش میاد».
فارغ از اینکه بخشی از مخاطبان این عمل‌های زیبایی به منظور درمان و برای رفع مشکلات فیزیکی که مانعی در سلامت آنها ایجاد کرده است به انجام این عمل‌ها روی می‌آورند، بخشی از مخاطبان و طرفداران این جراحی‌ها بدون داشتن هیچ نقصی و صرفا برای ایجاد تنوع در ظاهر و یا افزایش اعتماد به نفس خود زیر تیغ جراحی می‌روند و به نوعی می‌توان گفت جراحی زیبایی جزء جداناپذیر سبک زندگی این زنان و مردان شده است.
از سوی دیگر بعضا این عمل‌ها از روند طبیعی خود خارج شده و افراد به جراحی‌های دوباره و چند باره روی یک عضو بدن خود روی می‌آورند.
علل شدت گرفتن عمل‌های زیبایی در ایران طی نیمه دهه ۸۰
دکتر تهمینه شاوردی، عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان با بیان اینکه در حال حاضر انجام عمل‌های زیبایی به بخشی از سبک زندگی زنان و دختران تبدیل شده است، درباره تاریخچه شدت گرفتن عمل‌های زیبایی در ایران گفت: جراحی پلاستیک در ایران ابتدا با رینوپلاستی (جراحی بینی) شروع شد. به طوری که بیشترین میزان عمل‌های جراحی زیبایی را به خود اختصاص داده بود و در آن زمان روند جراحی‌های زیبایی چندان گسترده نبود و این عمل‌ها از نیمه دهه ۸۰ در ایران به شدت افزایش یافت.
این جامعه شناس عواملی همچون افزایش اعتماد به نفس، زیباتر شدن و مورد توجه قرار گرفتن را از جمله علل شدت گرفتن عمل‌های زیبایی دانست و این را هم گفت که در عین حال ویژگی‌های فردی نظیر وضعیت تاهل فرد، پایگاه اقتصادی و اجتماعی افراد و میزان تحصیلات افراد نیز می‌تواند رابطه مثبت و یا منفی با این عمل‌ها داشته باشد.
تبدیل عمل زیبایی از امری خودخواسته به یک ضرورت
دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی در عین حال گرایش به انجام عمل‌های زیبایی را دارای گستره‌ای جهانی عنوان کرد و با بیان اینکه برخی متغیرها عمل‌های زیبایی را از یک امر خود خواسته به یک نیاز و ضرورت تبدیل کرده است، توضیح داد: برای مثال تقلید از شخصیت‌های سینمایی و تلویزیونی خارجی، سلبریتی‌ها و همچنین کاربران شبکه‌های اجتماعی منجر به ضروری شدن عمل‌های زیبایی برای برخی از افراد شده است. در واقع به نظر می‌رسد که کاربران از این افراد و مدل‌های مختلف گرته‌برداری کرده و الگوها و سبک زندگی خود را از میان کنشگران این شبکه‌ها برمی‌گزینند.
آمار دقیقی از نوع عمل‌های زیبایی مردان در دسترس نیست
این پژوهشگر همچنین این را هم گفت که آمار دقیقی از نوع عمل‌های زیبایی مردان در دسترس نیست و مطالعات پراکنده‌ای در این راستا انجام شده که بیانگر گسترش چشمگیر گرایش مردان به عمل‌های زیبایی است.
وی با بیان اینکه عمل‌های زیبایی طی دهه‌های اخیر دستخوش تغییراتی از نظر میزان و همچنین تنوع شده است، تصریح کرد: تا چند دهه پیش عمل‌های زیبایی صرفا مورد اقبال خانم‌ها بود و محدود به عمل بینی می‌شد اما به تدریج مردان نیز به انجام عمل های زیبایی راغب شده و سایر اعضای بدن نیز در حوزه عمل‌های زیبایی قرار گرفتند. عمل‌های زیبایی به عنوان بخشی از سبک زندگی زنان و دختران جوان طی دهه‌های اخیر مورد توجه دختران و زنان جوان قرار گرفته است اما گرایش مردان جوان و حتی سالمند به انجام عمل‌های زیبایی قابل اعتنا است که به عنوان پدیده‌ای در سراسر جهان به آن پرداخته می‌شود.
شاوردی معتقد است که گرچه به لحاظ فرهنگی هنوز جامعه ما پذیرای عمل‌های زیبایی مردان همانند زنان نیست اما روند رو به افزایشی در این امر دیده می‌شود.
عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان رواج اعمال زیبایی را تنها مربوط به ایران ندانست و با بیان اینکه شبکه‌های اجتماعی تاثیر قابل توجهی در این امر دارد، ادامه داد: در کنار تبلیغات متنوعی که در این شبکه‌ها درباره عمل‌های زیبایی انجام می‌شود، رفتار و سبک زندگی سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرها نیز در گرایش مردان و زنان به انجام این عمل‌ها تاثیر دارد. تشویق خانواده، خویشاوندان و دوستان نیز در انجام عمل‌های زیبایی بی‌تاثیر نیست.
کدام عمل‌های زیبایی بین زنان و کدام عمل‌های زیبایی بین مردان رواج بیشتری دارد؟
به گفته این پژوهشگر حوزه زنان، عمل‌هایی نظیر عمل بینی، سینه، زاویه‌دار کردن چانه، لیفت گردن، گونه‌گذاری یا پروتز گونه، متقاضیان بیشتری در میان زنان و دختران دارد.
این پژوهشگر همچنین این را هم گفت که عمل بینی و بوتاکس بیشتر مورد استقبال مردان جوان و جراحی پلک و لیفت گردن بیشتر مورد استقبال مردان میانسال است و از سوی دیگر ترمیم مو نیز یکی از عمل های زیبایی است که در همه سنین در مردان دیده می‌شود.
شاوردی تصریح کرد: مردان مسن‌تر به عمل‌هایی مانند بوتاکس صورت برای کاهش چین و چروک و یا عمل «بلفاروپلاستی» برای افتادگی پلک چشم روی می‌آورند که آنها را جوان‌تر نشان دهد. به عبارتی این مردان تمایل دارند جوانی خود را باز یابند و این در حالی است که مردان جوان‌تر بیشتر عمل بینی انجام می‌دهند.
اغلب عمل‌های زیبایی زنان بین ۲۰ تا ۳۰ سالگی انجام می‌شود
این جامعه‌شناس در ادامه به پژوهش خود با عنوان «تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر سبک زندگی زنان و دختران با رویکرد آینده پژوهشی» که طی سال گذشته و در شش استان تهران، شیراز، اهواز، شهرکرد، همدان، کرمان و از میان شهرهای محروم، نیمه‌برخوردار و برخوردار انجام شده اشاره کرد و درباره نتایج آن گفت: طی این پژوهش پرسش‌هایی پیرامون عمل‌های زیبایی از زنان و دختران ۱۵ تا ۶۵ سال انجام شد و نتایج نشان داد که بیشتر عمل‌های جراحی خانم ها یعنی ۱۹.۴ درصد در گروه سنی ۲۰ تا ۳۰ سال و ۱۸.۵ درصد در گروه سنی ۳۰ تا ۴۰ سال انجام می‌شود.
به گفته وی، در پژوهش یاد شده از میان ۱۴۱۸ زن و دختران جوان که مورد سوال قرار گرفتند ۴۵.۸ درصد اظهار داشته‌اند که با عمل جراحی زیبایی موافق‌اند.
رابطه مستقیم افزایش میزان تحصیلات با افزایش تزریق ژل و بوتاکس در زنان
به گفته شاوردی و بر اساس نتایج این پژوهش، تزریق ژل و بوتاکس بیشتر در میان زنان و دختران ۴۱ تا ۵۰ ساله با ۲۶.۶ درصد و در زنان و دختران ۵۱ سال و بیشتر با ۲۰.۴ درصد انجام می‌شود.
این جامعه‌شناس افزود: در عین حال نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که با افزایش میزان تحصیلات زنان استفاده از بوتاکس و ژل افزایش می‌یابد. زنان و دخترانی که تحصیلات فوق لیسانس و دکترا دارند با ۲۱.۷ درصد بیشترین مشتریان این گونه کارهای زیبایی هستند.
عمل بینی در زنان مجرد و تزریق ژل و بوتاکس در زنان متاهل بیشتر است
وی افزود: همچنین استفاده از ژل و بوتاکس در میان زنان متاهل با میزان استفاده ۲۸.۴ درصد بیشتر از مجردین با میزان استفاده ۱۳.۹ درصد است و این در حالی است که عمل بینی بیشتر در میان زنان مجرد انجام می شود.
دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، افزود: مطابق با این پژوهش ۲۲.۲ درصد زنانی که کارشناس ارشد و بالاتر بوده‌اند و ۱۹.۲ درصد آنهایی که مدرک کارشناسی داشته‌اند بینی خود را عمل کرده‌اند و این میزان برای زنان و دختران دیپلم و کمتر ۲۱.۳ درصد است.
عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان ادامه داد: طبق پژوهش مذکور جراحی بینی با ۱۶.۷ درصد، تاتوی صورت یا بدن با ۲۵.۲ درصد تزریق ژل یا بوتاکس با ۱۶.۹ درصد سوراخ کردن بینی، لب یا ابرو با ۱۲ درصد، برنزه کردن یا سولاریوم با ۹درصد و استفاده از لنزهای رنگی با ۲۴.۱ درصد از اقداماتی است که زنان و دختران برای زیبایی بیشتر انجام داده‌اند.
با افزایش میزان تحصیلات گرایش به عمل بینی در زنان بیشتر می‌شود
این جامعه‌شناس افزود: نتایج همین تحقیق نشان داده است که ۳۱.۴ درصد پاسخگویانی که با انجام جراحی‌های زیبایی موافق‌اند، کمتر (۱ تا ۲ ساعت در روز) از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و این میزان در مورد کاربرانی که بیشتر در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند (۵ ساعت و بیشتر) ۵۹.۵ درصد است. همچنین ۴۱.۴ درصد زنان و دخترانی که تحصیلات لیسانس و بالاتر داشته‌اند، عمل بینی انجام داده و تنها ۱۳.۶ درصد کسانی که دیپلم داشته‌اند این عمل را انجام داده‌اند. به عبارتی نتایج نشان می‌دهد با افزایش میزان تحصیلات گرایش به عمل بینی بیشتر می‌شود و شاید این مسئله به دلیل اعتماد به نفسی است که زنان و دختران تحصیل کرده در فعالیت‌های اجتماعی‌شان احساس می‌کنند.
دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی با بیان اینکه گاهی این عمل‌ها جنبه بیمار گونه به خود می‌گیرند و بسیاری از زنان و دخترانی که عمل بینی انجام داده‌اند مجددا به دلیل نارضایتی این کار را تکرار می‌کنند، گفت: این دسته از افراد به دلیل عدم رضایت از چهره خود به عمل‌های متعدد دست می‌زنند و هیچگاه نیز به رضایت کامل دست نمی‌یابند که به نظر می‌رسد این تفکر به دلیل مشکلات شخصیتی در آنها شکل می‌گیرد.
رتبه بیستم ایران در میزان عمل‌های جراحی پلاستیک در جهان و رتبه نخست جراحی بینی
شاوردی در بخش دیگر سخنان خود به گزارش انجمن بین‌المللی جراحی پلاستیک (ISAPS) نیز اشاره و درباره رتبه جهانی ایران در این جراحی‌ها عنوان کرد: مطابق با این گزارش بالاترین میزان عمل‌های جراحی پلاستیک به ترتیب شامل ایالات متحده آمریکا، برزیل، کره جنوبی و هند است و ایران در این آمار رتبه بیستم را به خود اختصاص داده است. به گونه‌ای که از هر ۱۰۰۰ نفر ۶ نفر عمل جراحی انجام می دهند. با این وجود از نظر نوع جراحی، ایران رتبه اول در جراحی بینی را به خود اختصاص داده است، در حالی که کره جنوبی و ژاپن در عمل جراحی چشم و پلک رتبه اول را دارا هستند.
به گفته این جامعه‌شناس، انجام عمل‌های زیبایی مردم جهان را با چالشی مواجه کرده که برای کنترل آن به اقدامات متعدد دست زده‌اند و نمونه آن کمپین‌های متعدد شکل گرفته در سراسر جهان است که زنان و مردان را به پذیرش و رضایت از چهره طبیعی خود تشویق می‌کند و آنها را از انجام عمل‌های زیبایی یا آرایش‌های غلیظ باز می‌دارد.
زنانی که شبیه به هم می‌شوند
عضو هیات مدیره انجمن ایرانی مطالعات زنان در پایان سخنان خود تاکید کرد: این کمپین‌ها به پیامدها و عوارض منفی این عمل‌های زیبایی اشاره دارد و تاثیر قابل توجهی در کاهش گرایش افراد به انجام عمل‌های زیبایی داشته است. در واقع نَفس اینکه چهره طبیعی انسان زیبایی بیشتری نسبت به چهره‌های عمل شده بدون زیبایی طبیعی دارد حائز اهمیت است و این مسئله زمانی شکل پیچیده‌تری به خود می گیرد که شاهدیم عمل‌های یکسان، پیکرتراشی‌ها و چهره و اندام افراد به خصوص دختران و زنان را مشابه یکدیگر ساخته است.
آیا به تمام افراد برای انجام عمل‌های زیبایی ایراد وارد است؟
دکتر مجید صفاری‌نیا، رئیس انجمن روانشناسی اجتماعی ایران نیز مراجعان برای انجام عمل‌های جراحی زیبایی را به چند دسته تقسیم کرد و گفت: دسته‌ای از افراد مراجعه کننده برای انجام عمل‌های زیبایی افرادی هستند که یا به واسطه حادثه‌ای دچار مشکلاتی در چهره و اندام شده و یا به دلیل بالا رفتن سن و برای شادابی بیشتر نیازمند انجام اعمال زیبایی هستند. مسلما ایرادی بر رفتار این افراد وارد نیست چراکه انجام عمل‌های زیبایی برای این افراد خوب و بعضا ضروری به نظر می‌رسد.
اختلال «بد شکلی بدنی» و وسواس زشتی
وی با اشاره به اختلال بدشکلی بدنی و با بیان اینکه این اختلال در طبقه بندی اختلالات وسواس گونه قرار می‌گیرد، ادامه داد: افرادی که مبتلا به این اختلال هستند دائما تصور می‌کند چهره و یا اندام آنها بد شکل است و از این رو ممکن است به جراحی‌های مختلفی روی آورند. در واقع این افراد وسواس این را دارند که بدشکل هستند و با انجام اعمال جراحی در تلاش‌اند از این بد شکلی خارج شوند. حال آنکه تا زمانی که وسواس این افراد درمان نشود کاری از پیش نخواهند برد و حتی با انجام اعمال زیبایی نیز به رضایت نمی‌رسند.
استانداردهای زیبایی القا شده از سوی رسانه‌ها و جوانانی که سعی در عمل کردن «عزت نفس» خود دارند
این استاد تمام روانشناسی جوانان با عزت نفس پایین را از جمله دسته‌های دیگری دانست که به انجام این عمل‌های زیبایی روی می‌آورند و توضیح داد: بعضا جوانان تنها با دیدن مدل‌ها و استانداردهای زیبایی القا شده از سوی رسانه‌ها به این عمل زیبایی روی می‌آورند که می‌تواند دلایل مختلفی از جمله تنوع‌طلبی، خودشیفتگی، میل به نمایش خود و حتی عزت نفس پایین داشته باشد. در واقع این جوانان بدون اینکه نیازی به این عمل‌های زیبایی داشته باشند از طریق انجام این عمل‌های زیبایی سعی در عمل کردن عزت نفس خود دارند چراکه خودپنداره این افراد پایین است.
وی معتقد است که بعضا افراد بدون نیاز به عمل زیبایی تنها از روی چشم و هم چشمی و حتی برای جلب توجه سایرین به انجام این عمل‌های زیبایی روی می‌آورند.
تجارت انکارناپذیر جراحی‌های زیبایی برای برخی
این روان درمانگر همچنین این را هم گفت که اغلب وقتی جامعه از فضای معنوی دور شده و نگاه مادی گرایانه در جامعه حاکم شود، جراحی‌های زیبایی رواج پیدا می‌کند چراکه این امر درواقع تجارتی برای یک گروه خاص تلقی شده که همواره سعی در القا کردن مفید و مناسب بودن عمل های زیبایی برای تمام افراد با هر شرایط و ویژگی دارند و برای پیشبرد تجارت خود، مردم را به سمت این عمل‌های زیبایی ترغیب می‌کنند.
برخی با «هویت» خود مشکل دارند
این روانشناس با اشاره به تاثیر اختلالات شخصیتی در میل به انجام عمل‌های زیبایی غیر ضروری، تصریح کرد: بعضا مبتلایان به اختلالات شخصیتی نظیر اختلال شخصیت مرزی یا نمایشی و حتی ضد اجتماعی خیلی تمایل به انجام این عمل‌های زیبایی دارند چراکه این افراد حتی با نام، نام خانوادگی، چهره، اندام، هویت و حتی سن خود مشکل دارند و این عمل‌های جراحی را به طور مکرر بر انجام تغییرات در هویت خود انجام می‌دهند. حال آنکه هیچ تضمینی وجود ندارد پس از انجام عمل‌های زیبایی باز هم این افراد به رضایت برسند.
قبل از عمل‌های زیبایی از مشورت روانشناسان بهره ببرید
رئیس انجمن روانشناسی اجتماعی ایران نتایج مطالعات انجام شده در این راستا را متناقض عنوان کرد و با بیان اینکه برخی افراد پس از انجام عمل‌های زیبایی احساس بهتری نسبت به قبل دارند اما برخی دیگر پس از عمل‌های زیبایی نیز احساس رضایت نمی‌کنند، این را هم افزود که در واقع می‌توان گفت انجام عمل‌های زیبایی برای برخی افراد خوب و برای برخی دیگر بد است.
به گفته وی، افراد دچار بدشکلی بدنی، عزت نفس پایین و یا اختلالات شخصیتی حتی پس از انجام عمل‌های زیبایی ممکن است احساس رضایت نکنند چراکه ابتدا باید مشکلات روانشناختی آنها درمان شود.
این روان‌درمانگر با توصیه به اینکه افراد پیش از انجام عمل‌های زیبایی حتما از مشاوره افراد متخصص در حوزه روانشناسی بهره ببرند، خاطر نشان کرد: بعضا افراد با هویت خود مشکل دارند و تصور می‌کنند با انجام این عمل‌های جراحی می‌توانند هویت خود را تغیییر دهند، از این رو انجام مشاوره پیش از این عمل‌های زیبایی بسیار راهگشا است. بعضا مواردی وجود داشته که پس از مشاوره از عمل زیبایی منصرف شده‌اند و حتی اگر هم عمل زیبایی را انجام داده‌اند اما پس از عمل به رضایت رسیده و دست به عمل‌های زیبایی متوالی و پی در پی نزده‌اند.
تاثیر اختلالات روانشناختی بر انجام عمل‌های زیبایی متوالی
صفاری‌نیا انجام عمل‌های زیبایی را شمشیری دو لبه دانست که برای برخی افراد خوب و برای برخی دیگر بد است یادآور شد: بعضا افرادی که به طور متوالی به عمل‌های جراحی متنوع روی می‌آورند دچار اختلالات روانشناختی و بیمار هستند. از این رو افراد باید توجه داشته باشند که تا زمانی که این اختلالات درمان نشوند حتی با انجام عمل‌های زیبایی هم به حس رضایت نخواهند رسید. از سوی دیگر اما به نظر می‌رسد انجام این عمل‌های زیبایی برای سالمندان و یا افرادی که بر اثر حادثه دچار نقص در ظاهر شده‌اند ضروری و مفید است. از این رو گفته می‌شود این عمل‌های زیبایی شمشیر دو لبه هستند.