همشهری‌آنلاین - مجید جباری: اسماعیل کهرم استاد دانشگاه و مشاور رئیس اسبق سازمان حفاظت محیط زیست کشور در واکنش به خبر جنجالی که هفته پیش در رسانه ها با بازخوردهای فراوانی همراه شد ضمن رد تاثیر آرامستان‌ها بر شیوع سرطان گفت: «در شرایطی که مازوت سوزی در کشور به عنوان متهم شماره یک آلودگی هوا و شیوع سرطان بین مردم به اثبات رسیده، مطرح کردن چنین خبری از اساس اشتباه است. ضمن اینکه میزان پرتوهای محبوس در سنگ‌ها آنقدر ناچیز است که حتی قابل محاسبه نیست چه برسد به اینکه این پرتوها و گازهای متصاد شده از سنگ‌ها بتواند بر سلامت انسان اثرگذار هم باشد.»
گفت‌و گو با اسماعیل کهرم درباره پرتو زابودن سنگ های آرامستان‌ها، از رد این اظهار نظر جنجالی شروع و در نهایت به موضوعاتی همچون اثرات مازوت سوزی بر سلامت مردم و تاثیر امواج تلفن همراه بر مغز انسان ختم شد. ماحصل گفت‌وگوی خبرنگار همشهری آنلاین با استاد دانشگاه علامه طباطبایی را در زیر بخوانید:
آقای کهرم! یکی از کارشناسان محیط زیست، در خبری آرامستان‌ها را دلیل شیوع سرطان بین مردم عنوان کرده است؛ نظرشما در این باره چیست؟
وقتی ما مسئله بزرگ و مهمی مثل مازوت سوزی را داریم که ۱۰۰ درصد سرطان زاست، پرداختن به زیانبار بودن اشعه‌های موجود در سنگ ها که بسیار بسیار ناچیز است و در هیچ کجای دنیا هم به اثبات نرسیده، توجه به این موضوع را سلب می‌کند. ترکیب مازوت به خودی خود سرطان زاست. مازوت ایران ۷ برابر استانداردهای جهانی گوگرد دارد و آلایندگی آن را هیچ کشوری ندارد. همین موضوع نشان دهنده آثار زیانبار مازوت بر سلامت مردم است. به همین خاطر است که مازوت ایران را هیچ کشور نمی‌خرد. در گذشته کشور امارات مازوت ایران را صرفا برای استفاده در سوخت کشتی‌های اقیانوس پیما که در آب های بسیار عمیق تردد می‌کنند، خریداری می کرد. چون در وسط آبهای عمیق، طبیعتا مناطق مسکونی وجود ندارد. ضمن اینکه آب و هوای اقیانوسی، این آلاینده را در خود حل می‌کند و مشکلی هم برای کسی به وجو نمی آورد.
خانم مرجانه خراط صادقی معتقد است که سنگ‌های گرانیتی در آرامستان‌ها به فراوانی استفاده می‌شوند و برخی تحقیقات نشان داده است استفاده از این سنگ‌ها به دلیل داشتن مواد پرتوزا مانند اورانیوم یکی از دلایل بروز برخی سرطان‌ها در بین مردم است. نظر شما چیست؟
موضوعی که به آن اشاره کردم مقدمه ای بود برای اینکه به شما و مخاطبان موضوعی را بگویم. در حالی که نه تنها در تهران و شهرهای بزرگ بلکه در بسیاری از شهرهای کوچک ما بحث آلاینگی مازوت و تاثیر قطعی آن بر سلامت مردم به اثبات رسیده ما چنین موضوع مهمی را ندیده بگیریم و به بررسی میزان رادیو اکتیو سنگ ها بپردازیم، کم لطفی است. ضمن اینکه من قبول نمی‌کنم که این سنگ ها در آرامستان های ما بیشتر است. در کشور آمریکا که سنگ های قبر بسیار مجلل و بزرگ ساخته و به کار گرفته می شوند، ممکن است سنگ ها ایجاد گاز رادون بکند که تاثیر آن هم گمان نمی‌کنم قابل محاسبه باشد.
استفاده از سنگ‌های مختلف در نمای ساختمان ها و ساخت و سازها در کشور ما بسیار زیاد است. با این حساب این سنگ‌ها باید بیش از آرامستان ها در خانه‌ها بر سلامت مردم تاثیر بگذارند. آیا می توان اینطور گفت؟
این را گفتم که به همین نکته برسم. اگر قرار است ما به اثرات زیانبار پرتوهای سنگ‌ها بر سلامت مردم بپردازیم، باز هم آرامستان ها به چشم نمی آیند. در جایی که تقریبا همه سازه های شهرهای ایران چندین برابر بیشتر از آرامستان ها از سنگ‌ها استفاده می شود، پرداختن به سنگ مزار باز هم محلی از اعراب ندارد. به هر حال با توجه به این مسائل، به قول معروف «تیمم در جایی که آب وجود دارد، باطل است.» یعنی در جایی که ما عواملی همچون مازوت و سوخت های نامناسب را در بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ خود داریم، به هیچ عنوان این سنگ ها نه خطر جدی و قابل بررسی برای سلامت مردم ایجاد می کنند و نه یه حساب می آیند.
آرامستان‌ها یکی از دلایل شیوع سرطان بین مردم | بارها به مسئولان هشدار داده‌ام؛ کسی توجه نمی‌کند
بدون مقایسه با مازوت و دیگر عوامل آلاینده بر سلامتی مردم، آیا طبق مطالعات و دانسته هایتان، پرتو زابودن سنگ ها به طوری که بر سلامت مردم تاثیر داشته باشد را قبول دارید؟
من در مطالعاتم به چنین موضوعی برخورد نکرده ام. البته این را بگویم که در داخل سنگ‌ها و حتی طلایی که بین ما ایرانی‌ها بسیار محبوب و پر استفاده است، انواع و اقسام ترکیبات وجود دارند. منتها باید ببینیم این ترکیبات چند درصد است که سرطان زا هم باشد؟ ثانیا ترکیبات داخل سنگ‌ها چقدر آزاد هستند که پرتوزایی کنند؟ به بیان دیگر، پرتوها و ترکیبات، در داخل سنگ ها اسیر هستند و قفل شده‌اند و میزان پرتوزایی‌شان بسیار بسیار ناچیز است. همانطور که پیش تر هم گفتم قابل محاسبه نیستند. ضمنا اگر بخواهیم به تاثیر امواج بر سلامت مردم اشاره کنیم، اولویت های بسیار زیادی وجود دارند که سرطان زا بودن سنگ مزار در مقابل آن اصلا به حساب نمی‌آید.
به اشعه های زیان آور اشاره کردید و بحث از سنگ آرامستان به جاهای دیگر رسید. منظورتان از اشعه های زیان آور می تواند اشاره به اشعه تلفن های همراه باشد؟
دقیقا. امواجی که از تلفن‌های همراه متصاعد می‌شوند، در بسیاری از کشورها به اثبات رسیده و بر همین اساس آنتن های «بی.تی.اس» (bts ) را به دلیل همین موضوعی که اشاره کردم با فاصله با مناطق مسکونی جانمایی و نصب می‌کنند. یا مثلا استفاده از فیبر نوری را جایگزین آنتن های بی تی اس کرده‌اند و این روند هم با سرعت ادامه دارد. امروزه تاثیر امواج تلفن های همراه دست کم بر زنبورهای عسل به اثبات رسیده است. زنبورهای عسل جهت‌یابی فوق العاده ای دارند؛ به طوری که مسیر کندو تا مخزن گرده های گل را بسیار دقیق محاسبه، جهت‌یابی و طی می کند؛ اما همین زنبور عسل وقتی در معرض امواج موبایل قرار می گیرد، گیج می شود و مسیر خود را گم می کنند. این را گفتم که بگویم، این امواج قطعا بر مغز انسان هم اثرات زیانباری دارد. بنابراین با توجه به این همه خطر، پرداختن به سنگ قبر و آرامستان‌ها، مصداق پرداختن به موضوعاتی است که بیشتر از اینکه علمی باشند منحرف کننده و گمراه کننده‌اند.