همشهری محله_ فاطمه عسگری نیا: نخستین میدان پس از تشکیل این سازمان، جلال آل‌احمد نام گرفت که سال ۱۳۵۸ راه‌اندازی شد و به بهره‌برداری رسید. سال ۱۳۵۹ میدان‌های صادقیه و آزادی و سال ۱۳۶۰ میدان پیروزی راه افتاد و سپس تا سال ۱۳۶۷ هیچ‌گونه توسعه‌ای انجام نشد. اما طی سال‌های ۱۳۶۷ و ۱۳۶۸ بازارهای مجیدیه و پونک و سال ۱۳۶۹ میدان‌های لواسانی و تهرانسر افتتاح شدند.
استقبال خوب شهروندان از این میادین و بازارها ضرورت ساخت میدان‌های بیشتر را در شهر تهران بیش از پیش نمایان کرد تا آنجا که قرار شد سازمان میادین میوه و تره‌بار و فرآورده‌های کشاورزی بر اساس یک لایحه قانونی، دایر و در آن لایحه، نحوه واگذاری اماکن و میادین و غرفه‌ها تعیین شود. تصویب این لایحه و تعیین ضوابط انجام کار سبب شد تا تعداد میادین و بازارها که سال ۱۳۷۰ فقط ۷ واحد بود، در مدت ۳ سال (تا پایان سال ۱۳۷۳) به ۴۴ واحد افزایش یابد. در واقع توسعه کمی و کیفی بازارهای محلی همسو با سیاست‌های مبارزه با گران‌فروشی در برنامه‌های شهرداری تهران قرار گرفت و در حال حاضر تعداد ۲۲ میدان و ۲۴۱ بازار و بازار محله‌ای (در مجموع ۲۶۳ واحد) فعالند. اما نکته‌ای که این روزها مورد گلایه مردم واقع شده است تفاوت کیفیت محصولات عرضه شده در کنار یکسانی قیمت در تمامی میادین میوه و تره‌بار و بازارهای محلی است؛ موضوعی که ما را به میان مردم کشید تا گزارشی در این‌باره تهیه کنیم.
- کیفیت متفاوت محصولات در مناطق مختلف
بازار محلی جی در خیابان کمیل یکی از بازارهای میوه وتره‌بار است؛ این بازار به اعتقاد اهالی محله نسبت به گذشته تغییرات خوبی از لحاظ ساختاری کرده است. «جواد ثابتی» از اهالی خیابان کمیل می‌گوید: «تا همین چند سال پیش در این بازار محلی فقط میوه و به‌صورت خیلی جزئی محصولات سوپرمارکت عرضه می‌شد، اما حالا با عرضه محصولات پروتئینی شرایط خرید برای مردم بهتر شده است.» او به‌رغم این ابراز رضایت گلایه‌هایی هم دارد: «محل کار من در منطقه ۳ است. به واسطه نزدیکی به بازار محلی ونک اغلب از این مرکز خرید می‌کنم و جالب اینجاست که قیمت محصولات عرضه شده در منطقه ۳ با قیمت محصولات عرضه شده در منطقه ۱۰ یکی است.
با این تفاوت که کیفیت محصولات در منطقه ۳ با محصولات در منطقه ۱۰ متفاوت است.» صحبت‌های این شهروند را مردم ساکن در مناطق دیگر هم با مثال‌های مشابهی تأیید می‌کنند. اهالی محله سعدی در منطقه ۱۲ می‌گویند که سازمان میادین میوه وتره‌بار با اعلام یک نرخ برای تمامی مناطق نمی‌تواند مدعی باشد که شرایط خرید برای همه مردم تهران در بازارهای محلی میادین میوه وتره‌بار برابر است. «مریم حسینی» از اهالی خیابان سعدی می‌گوید: «فرزند من در منطقه ۲ زندگی می‌کند؛ حوالی بازار محلی پاکنژاد. کیفیت میوه‌های عرضه شده در این محدوده با منطقه ۱۲ زمین تا آسمان فرق می‌کند. ضمن اینکه مردم ساکن در این منطقه قطعاً نسبت به منطقه ما از درآمد بیشتری برخوردارند.»
- بازار داغ حاجی ارزونی‌ها
«زهرا جلالی» از اهالی ساکن در محله مرتضوی در منطقه ۱۰ است. در محله آنها تعداد مغازه‌های میوه‌فروشی به اصطلاح «حاجی ارزونی» بر بازارهای محلی سازمان میادین میوه وتره‌بار می‌چربد؛ مراکزی که به گفته مردم هم از لحاظ قیمت و هم از نظر کیفیت با بازارهای محلی میوه وتره‌بار رقابت می‌کنند. او می‌گوید: «در محله‌های ما سر هر خیابان و کوچه مغازه‌های میوه‌فروشی حاجی ارزونی مثل قارچ روییده‌اند. مردم در این بازارها می‌توانند میوه را به مراتب چه از نظر قیمت و چه کیفیت بهتر تهیه کنند. به همین دلیل اغلب مردم نیاز خود را از این مراکز تهیه می‌کنند و کمتر به بازارهای محلی سرمی‌زنند.»
- بازارهای روز فراخ
بازارهای محلی سازمان میادین میوه وتره‌بار حتی از نظر ساختار و شکل هم با هم متفاوتند و این تفاوت را به راحتی می‌توان بین مراکز مستقر در مناطق بالای شهر و پایین شهر دید. سری به بازار میوه وتره‌بار ولنجک می‌زنیم؛ مجموعه‌ای که از لحاظ ساختاری هیچ شباهتی با بازارهای محلی مناطق مرکزی و جنوب شهر ندارد؛ بازارهایی که در سایه تراکم بالای مناطق اغلب جمع و جور و کوچک ساخته شده‌اند. در بازار محلی ولنجک مردم هم از قیمت‌ها رضایت دارند و هم از خدماتی که عرضه می‌شود. «رؤیا غلامی» یکی از همسایه‌های بازار محلی ولنجک که برای خرید به این مرکز آمده است، می‌گوید: «اغلب خریدهایم را از این مرکز تهیه می‌کنم؛ هم قیمت‌ها مناسب است و هم از نظر تنوع محصولاتی که عرضه می‌شود دیگر نیاز نیست برای هر قلم از فهرست خرید به مرکز دیگری مراجعه کنم.»
- عرضه محصولات براساس توان اقتصادی شهروندان ممکن نیست
مدیرعامل سازمان میادین میوه وتره‌بار شهرداری تهران در پاسخ به خبرنگار ما درباره مشکلات مطرح شده از سوی مردم می‌گوید: «قیمت محصولات در میادین و بازارهای میوه وتره‌بار توسط کمیته نرخ‌گذاری سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران با حضور کارشناسان خبره این سازمان و نمایندگان جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت با حداقل حاشیه سود تعیین می‌شود. به همین دلیل یکسانی قیمت محصولات در سراسر پایتخت که به تعادل بازار منجر می‌شود مورد تأکید سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران است. این امر نه تنها بر تعدیل قیمت فروشگاه‌های میوه وتره‌باری که پیرامون میادین قرار دارند، مؤثر است بلکه در کل شهر تهران نیز تأثیر می‌گذارد.
از سوی دیگر، چون غرفه‌های میادین و بازارهای میوه وتره‌بار از طریق مزایده به بهره‌برداران واگذار می‌شود و سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران صرفاً بستر عرضه محصولات را فراهم می‌کند و در تهیه و فروش محصولات نقش مستقیم ندارد، بنابراین عرضه محصولات براساس بنیه اقتصادی و توان خرید شهروندان ساکن در مناطق، نواحی و محله‌های مختلف ممکن نیست.» «سعید راد» می‌افزاید: «محصولات میادین میوه وتره‌بار مطابق استانداردهای کیفی سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران و با نظارت مستقیم و مستمر و بازرسان و کارشناسان این سازمان عرضه می‌شوند. این استانداردها یکسان است و هیچ بهره‌برداری حق نادیده گرفتن آن را ندارد و با هرگونه تخلف احتمالی، بدون هرگونه اغماض مطابق ضوابط و مقررات برخورد می‌شود. اما همان‌گونه که بارها اعلام شده است عرضه محصولات با کیفیت عالی و به اصطلاح لوکس باعث افزایش قیمت‌ها می‌شود و این موضوع با هدف و رسالت ذاتی سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران برای حمایت از طبقه متوسط و اقشار کم‌برخوردار منافات دارد.»
او با بیان اینکه سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران برای حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، ۲ هدف عرضه محصولات با «کیفیت مطلوب» و «قیمت مناسب» را دنبال می‌کند، می‌گوید: «در این زمینه و برای کسب حداکثر رضایتمندی شهروندان، ارتقا و بهبود فعالیت میادین و بازارهای میوه وتره‌بار و افزایش و تنوع خدماتی را که در این مراکز ارائه می‌شود به‌صورت ویژه مورد توجه قرار داده‌ایم.» به گفته او در حال حاضر ۲۶۷ میدان و بازار میوه وتره‌بار در ۲۶۷ نقطه و محله تهران مشغول خدمت‌رسانی به شهروندان هستند. از این تعداد ۱۱ میدان و بازار جدید از ابتدای سال به بهره‌برداری رسیده و ۳ بازار دیگر نیز تا پایان سال به بهره‌برداری می‌رسند. ضمن اینکه ۴۸ محله برای ساخت بازار در اولویت قرار گرفته‌اند. بر این اساس، ساخت بازارهای جدید میوه وتره‌بار با اولویت محله‌های پرجمعیت و غیربرخوردار نیز طبق یک برنامه مدون و زمان‌بندی شده در دستور کار سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران قرار دارد.»
مدیرعامل سازمان میادین میوه وتره‌بار شهرداری تهران تأمین زمین مناسب برای ساخت بازارهای میوه وتره‌بار جدید را مشکل اساسی پیش رو این سازمان می‌داند و می‌گوید: «اگرچه شهرداران مناطق ۲۲گانه در زمینه ساخت بازارهای میوه وتره‌بار نهایت همکاری را با سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران دارند، اما همچنان در اختیار گذاشته شدن زمین مناسب برای ساخت بازارهای جدید از سوی مناطق به‌ویژه در محله‌های پرجمعیتی که از بافت متراکم مسکونی برخوردارند یکی از مهم‌ترین مشکلات پیش‌رو این سازمان برای توسعه بازارهای میوه وتره‌بار است.»