همشهری محله _ ابوذر چهل امیرانی: راننده‌ها بیشتر اوقات مجبورند برای رسیدن به معابر اصلی، ساعت‌ها دور خودشان بچرخند و تردد از کوچه‌ها و خیابان‌های کم‌عرض و شلوغ را به جان بخرند. به همین دلیل یکی از دغدغه‌های مهم مسئولان شهری، تعریض معابر، ساخت تونل و پل در کنار افزایش خطوط ریلی و اتوبوسرانی است. با این وجود، یکی از تونل‌هایی که در این منطقه ساخته و هزینه‌های میلیاردی برای آن صرف شده، سال‌هاست بی‌استفاده مانده و فقط از یک لاین آن استفاده می‌شود. منظورمان تونل امیرکبیر است که تردد خودروها از بزرگراه امام علی(ع) به خیابان امین‌حضور از مسیر این تول ممنوع است. این گزارش برای اطلاع از علت مسدود بودن این تونل تهیه شده است.
بدون اغراق باید گفت ساخت تونل امیرکبیر که با هدف اتصال بازار تهران به بزرگراه امام علی(ع) انجام شده، از تدبیرهای ویژه مدیران سابق شهری بوده که سال۱۳۸۸ آغاز شد و سال ۱۳۹۳ به پایان رسید. این تونل از حجم زیاد خودروها و ترافیک منطقه ۱۲ کم و این بار ترافیکی را روانه بزرگراه امام علی(ع) می‌کند، اما از ابتدای ساخت تاکنون، فقط مسیر خیابان امین‌حضور به سمت بزرگراه امام علی(ع) بازگشایی شده و ورودی تونل از سمت بزرگراه مسدود شده است. برای اطلاع از دلایل اجرای این طرح شهری و علت مسدود ماندن یک لاین این تونل سراغ مسئولان شهری رفتیم، اما همگی ما را به مسئولان سابق ارجاع دادند که البته حق هم داشتند.
معاون سابق فنی و عمرانی شهرداری تهران با بیان اینکه این تونل ابتدا در محدوده خیابان هفده شهریور تا خیابان هدایت در حال ساخت بود، می‌گوید: «نخستین مطالعات برای ساخت این تونل از سوی معاون سابق فنی و عمران انجام شده بود و بنده در نیمه‌راه ادامه ساخت این تونل را تحویل گرفتم. بنابراین زیاد نمی‌توانستیم در طراحی این تونل تغییراتی ایجاد کنیم.»
با این وجود «سید مازیار حسینی» از بررسی دوباره این طرح در دوره فعالیتش خبر می‌دهد: «آن زمان وضعیت ترافیکی این تونل را با مشاور طرح بررسی کردیم تا ببینیم چطور می‌توانیم بار ترافیک را از محدوده بازار خارج کنیم. در نهایت تصمیم گرفتیم یک خروجی برای انتقال ترافیک از محدوده بازار در نظر بگیریم و این خروجی در بزرگراه امام علی(ع) شمال تعیین شد. در واقع تنها تغییری که در طراحی این تونل انجام دادیم، همین بود تا ترافیک به محدوده بازار سرازیر نشود.»
وی با بیان اینکه ساخت خروجی تونل امیرکبیر در بزرگراه امام علی(ع) شمال آسان نبود، ادامه می‌دهد: «در این قسمت از بزرگراه، تراز منهای یک وجود داشت و باید از زیر تراز عبور می‌کردیم. از طرف دیگر نباید پوسته طرح را تغییر می‌دادیم. به همین دلیل انجام این کار از نظر مهندسی و عمرانی خیلی سخت بود.»
حسینی اضافه می‌کند: «فعالیت دیگری که باید انجام می‌دادیم تسهیل بار ترافیکی از خیابان‌های امیرکبیر و شهید دیلمان به تونل امیرکبیر بود. این کار هم مستلزم تعریض خیابان امیرکبیر از تقاطع خیابان مصطفی خمینی تا تونل بود.»
معاون سابق وزیر راه و شهرسازی در امور مسکن و ساختمان، درباره علت مسدود شدن این تونل از بزرگراه امام علی(ع) می‌گوید: «آن زمان پیامدهای ترافیکی ناشی از سرازیر شدن ترافیک به محدوده بازار از طریق این تونل بررسی شد. در جلساتی که با معاون حمل‌ونقل و ترافیک، پلیس راهور و مسئولان منطقه داشتیم، پلیس راهور مخالفت کامل خود را با بازگشایی تونل در مسیر بزرگراه امام علی(ع) تا خیابان امین‌حضور اعلام کرد؛ چراکه گفته می‌شد با این کار ترافیک زیادی به محدوده بازار تحمیل می‌شود. البته این نظر زمانی داده شد که این پروژه را به تازگی تحویل گرفته بودیم. بنابراین متوجه شدیم ادامه این پروژه اگر بخواهد بر مبنای ورود بار ترافیکی به محدوده بازار باشد، کاملاً اشتباه است.»
حسینی در پاسخ به این سؤال که سرنوشت این لاین تونل چه خواهد شد، می‌گوید: «این لاین که از بزرگراه امام علی(ع) وارد محدوده بازار می‌شود، فقط برای حرکت خودروهای اضطراری در نظر گرفته شده است. به هر حال محدوده بازار از نظر مدیریت بحران همیشه با چالش روبه‌رو است و در صورت بروز بحران، خودروهای امدادی و پلیس به راحتی می‌توانند از این تونل وارد محدوده بازار شوند.»
- پاسخ مسئول
با پروژه پیچیده‌ای روبه‌رو هستیم
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه ۱۲، تونل امیرکبیر و علت بسته بودن یک لاین آن را از پروژه‌های پیچیده‌ای می‌داند که صحبت درباره آن نیازمند بررسی‌های کارشناسی دقیق است.
دکتر «زینب عبادی» عنوان می‌کند: «مشکل این تونل فقط در لاین شمالی نیست که اکنون بی‌استفاده مانده؛ چراکه قسمت انتهایی تونل جنوبی هم که سه‌راه امین‌حضور را به بزرگراه امام علی(ع) متصل می‌کند، تکمیل نشده است.»
وی می‌گوید: «راه‌اندازی این تونل به‌صورت خلاف جهت انجام شده و این وضعیت، یکی دیگر از مشکلات آن به حساب می‌آید، اما درخصوص تونل شمالی که بزرگراه امام علی(ع) را به سه‌راه امین‌حضور متصل می‌کند، دلایل متعددی برای مسدود بودن آن عنوان شده که یکی از آنها سرریز شدن ترافیک به محدوده بازار است. به همین دلیل، این لاین مورد بهره‌برداری قرار نگرفته تا ترافیک سنگین وارد این بخش از منطقه ۱۲ نشود. اکنون نیز برنامه‌ای برای این لاین مد نظر نیست و فقط زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که حادثه یا بحرانی در محدوده بازار به وقوع بپیوندد و از این لاین برای تردد خودروهای امدادی استفاده شود.»
البته او هم موافق این موضوع است که در زمان ساخت تونل امیرکبیر، به مشکلات این طرح توجه نشده و میلیاردها تومان صرف پروژه‌ای شده است که لازم بود ابتدا همه جوانب آن بررسی شود.
- یک لاین تونل؛ ویژه تردد اضطراری
به گفته شهروندان، در زمان ساخت تونل امیرکبیر مشکلات زیادی به آنها تحمیل شد، اما این مشکلات را به جان خریدند تا ترافیک و شلوغی از این محدوده کم شود. آنها در بین صحبت‌های خود به توقف ساخت این تونل اشاره می‌کنند که سبب طولانی شدن طرح شد. نکته‌ای که شاید بی‌ارتباط با موضوع نباشد اینکه مسئولان به این نتیجه رسیده بودند این تونل در لاین بزرگراه امام علی(ع) به سمت خیابان امین‌حضور کارایی نخواهد داشت و باید پروژه متوقف شود، اما مدیر پروژه تونل امیرکبیر نظر دیگری دارد. «شهرام قلی‌نژاد» عنوان می‌کند روند اجرای این پروژه در یک مقطع به کندی پیش رفت، اما متوقف نشد. وی دلیل کندی اجرای طرح را این‌طور اعلام می‌کند: «طرح اولیه شامل عبور از زیر خیابان هفده شهریور و اتصال به خیابان شکوفه بود. برای اجرای این طرح ترافیک خیابان هفده شهریور دچار اختلال می‌شد و از طرف دیگر با کانال آب‌های سطحی معارض در مسیر مواجه بودیم. به همین دلیل اجرای طرح کند شد و تصمیم گرفتیم عبور از زیر خیابان هفده شهریور به‌صورت تونلی و از زیر کانال جمع‌آوری آب‌های سطحی انجام شود.»
قلی‌نژاد درباره دلایل مسدود ماندن لاین شمالی تونل می‌گوید: «همان زمان تصمیم گرفته شد از این تونل برای ترددهای اضطراری استفاده شود یعنی در زمان اضطرار یا ساعات خاصی از شبانه‌روز، جهت ترافیکی در تونل شمالی از شرق به غرب، تغییر کند تا خودروهای اضطراری پلیس از بزرگراه امام علی(ع) وارد تونل شمالی شده و با طی مسیر هزار و صد متری به شیب پارکینگ طبقاتی رسیده و از تونل خارج شوند. به همین دلیل استفاده همزمان از مسیر اصلی تونل برای تردد خودروها و مسیر اضطراری برای تردد خودروهای امدادی امکان‌پذیر نیست.»