همشهری‌آنلاین –یکتا فراهانی : هنگام وقوع اتفاقات تلخی مانند خودکشی؛ گاهی بعضی رسانه‌ها برای جذب بیشترمخاطب، بیش از حد آن را پررنگ جلوه می‌دهند و با کنکاش در زندگی شخصی و اجتماعی فردی که دست به چنین کاری زده حدس و گمان‌هایی در باره علت خودکشی او می‌زنند که در بسیاری مواقع باعث ایجاد موج‌هایی در جامعه می‌شود که نه تنها با تقبیح این، کار مانع از تکرار آن نمی‌شوند؛ بلکه به نوعی نیز باعث تشویق افرادی می‌شوند که چنین افکاری در سر می‌پرورانند.
توجه به نحوه انعکاس اخبار خودکشی
امیرحسین جلالی ندوشن، روان‌پزشک و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در مورد چگونگی مواجهه با اخبار مربوط به خودکشی می‌گوید: «بیانیه انجمن علمی روانپزشکان ایران و جمعیت پیشگیری از خودکشی بر این نکته تاکید دارد که انتشار اخبار خودکشی در رسانه‌ها باید با رعایت نکاتی استاندارد انجام شود.
البته این فقط تاکید انجمن‌ها نیست؛ بلکه رویکردی جهانی است و سازمان جهانی بهداشت در کشورهای مختلف دستورالعمل‌هایی را درخصوص آن تهیه کرده است.»
در همین زمینه:
به گفته جلالی، در ایران هم ما استاندارد ملی برای نحوه انعکاس اخبار خودکشی در رسانه‌ها داریم. علت اینکه به اخبار خودکشی به این چشم نگاه می‌شود این است که پژوهش‌ها و تجربه‌های تاریخی مختلف نشان می‌دهد انتشار اخبار خودکشی در رسانه‌ها باعث می‌شود که در بازه زمانی مشخصی بعد از انتشار اخبار خودکشی؛ به‌ویژه خودکشی افراد شناخته‌شده و مطرح، احتمال خودکشی در گروه‌های آسیب‌پذیر افزایش پیدا می‌کند و کسانی که به نوعی احتمال خودکشی در آنها وجود دارد بیشتر به آن فکر می‌کنند.
احتمال تقلید خودکشی توسط نوجوانان
به گفته این روان‌پزشک در رده‌های سنی نوجوان هم احتمال تقلید از این شیوه خودکشی به‌ویژه در فرد مشهور بسیار بسیار بالاتر است. به طور کلی می‌توان گفت خودکشی می‌تواند مسری به حساب بیاید و به دیگر افرادی که زمینه اقدام به آن را دارند تسری پیدا کند؛ به‌عبارتی این موضوع مثل آن است که یک نفر لب پرتگاه ایستاده باشد و ما او را به انتهای پرتگاه هل بدهیم.
نکته مهم دیگر در مورد خودکشی این است که به‌هرحال ممکن است به دلایل مختلف فکر خودکشی در دوره‌ای از زندگی به ذهن بعضی افراد خطور کند.
رسیدن به نقطه‌پایان
جلالی می‌گوید توجه داشته باشیم خودکشی وقتی اتفاق می‌افتد که ما احساس کنیم دیگر در زندگی چیزی برای دنبال کردن و ادامه دادن نداریم و آنچه به‌عنوان هدف برای خودمان تعریف کرده بودیم به دلیلی رنگ باخته است.
مثلاً وقتی ما با موضوعی مثل افشای اطلاعات خصوصی روبه رو می‌شویم ممکن است است احساس کنیم آن اعتبار، جایگاه و آبرویی که در جامعه داشتیم ازدست‌رفته است و دیگر نمی‌توانیم آدمی باشیم که قبلا بوده‌ایم و آرزوها و اهداف خودمان را دنبال کنیم.
همچنین گاهی فکر می‌کنیم در زندگی از رسیدن به منزلتی که خواست ما بوده باز مانده‌ایم و امکان دارد به دنبال این موضوع همین اتفاق بیفتد و به فکر خودکشی بیفتیم.
البته فکر خودکشی و اقدام به آن ممکن است در زمینه‌ها و اتفاقات بیشتری رخ دهد. این موارد مربوط به شناختی است که در ذهن ایجاد می‌شود و در نهایت فرد را به سوی تصمیم برای اقدام می‌کشاند.
افسردگی و اختلالات روان‌پزشکی
به گفته این روان‌پزشک در کسانی که افسردگی و به‌طورکلی اختلالات روان‌پزشکی دارند، مواد مصرف می کنند و اختلال شخصیت به‌ویژه اختلال شخصیت مرزی دارند نیز احتمال بروز خودکشی؛ یعنی فکر و اقدام به آن زیاد است.
خودکشی در زمان بحران‌های اجتماعی و اقتصادی در جوامع مختلف افزایش نشان می‌دهد. در تجربه تاریخی و در پژوهش‌های مختلف در کشورهای متفاوت نشان داده‌شده یا در سال‌های اخیر توجه به نقش سرمایه اجتماعی و میزان اعتمادی که افراد به همدیگر، نهادها، دستگاه‌ها و سازمان‌ها و به طور کلی جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند دارند هم به‌عنوان عامل تعیین‌کننده‌ای در پیشگیری یا در اقدام به خودکشی شناخته‌شده است.
خودکشی قابل‌پیشگیری است
جلالی می‌گوید نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که خودکشی قابل پیشگیری است. یعنی اگر امکان داشته باشد بتوانیم با فردی که به نظر می‌رسد به فکر خودکشی است حرف بزنیم؛ دید تونلی که او هنگام تفکر درباره خودکشی دارد می‌تواند تا حدودی تغییر کند.
همچنین اقدام به خودکشی می‌تواند با کمک جایگزین‌هایی که در گفت وگو با یک متخصص، دوست یا در یک فضای حمایتی شکل می‌گیرد رنگ ببازد.
به گفته این روان پزشک، بسیاری از کسانی که نجات پیدا می‌کنند از اقدامی که انجام داده‌اند پشیمان هستند. هرچند ممکن است که همان افراد باز هم اقدام به خودکشی کنند.
فریادهای بی‌صدا
جلالی می‌گوید در واقع کسی که خودکشی می‌کند حتما نیاز به مراقبت و حمایت بیشتری دارد. بنابراین بهتر است به خودکشی به عنوان راهی برای جلب توجه نگاه نکنیم.
چون اگر هم به نظر برسد از روی جلب توجه باشد و از این طریق بخواهند توجهی را به خود جلب کنند، نیز طبعا در دل خود انگیزه‌های جدی‌تری برای خودکشی دارند. بنابراین اگر انگیزه‌ای برای این کار هم وجود داشته باشد همان از دست دادن چشم‌انداز و هدف در زندگی و البته احساس انزوا در محیطی است که فرد احساس می‌کند صدایش شنیده نمی‌شود و می‌خواهد شیوه پرسروصداتری برای جلب توجه به آنچه نادیده گرفته شده است در دیگران بر انگیزد.
به گفته این روان‌پزشک، گزارش رسانه‌ها از مرگ افراد مشهور به دلیل خودکشی، مستعد تأثیرات سرایت خودکشی است. بررسی این گونه خودکشی‌ها در نروژ با تغییراتی در فعالیت جست وجوی عبارات در مورد خودکشی مرتبط است یا خیر. داده‌های فعالیت جست وجو برای عبارات «خودکشی»، «نحوه خودکشی» و «پیشگیری از خودکشی» از Google Trends بازیابی شده است.