رئیس‌جمهور ترکیه، این کشور را از نظر اقتصادی هم در حال تحول و نوگرایی توصیف می‌کند. از نظر او نقش اروپا اگر چه در این دوران برای ترکیه مهم است اما حیاتی نیست. گل عجله‌ای برای وارد کردن کشورش به اتحادیه اروپا ندارد. او در مصاحبه‌ای با نشریه آلمانی اشپیگل درباره موضوعاتی مانند تلاش آنکارا برای پیوستن به اتحادیه اروپا و پیشرفت ترکیه در مسیر نوگرایی سخن گفته‌است.
- آقای رئیس‌جمهور، چرا بحث پوشیدن روسری در کشور شما تا این حد جدی و حاد شده است؟
من در مقام رئیس‌جمهور کشور، اجازه ندارم که در این حد به موضوعات و مسائل جناحی و حزبی وارد شوم اما افتخار می‌کنم که پیش از رسیدن به مقام ریاست‌جمهوری عضو دولت بودم و به پیشبرد روند اصلاحات در کشور کمک کردم. بحث روسری نیز در چارچوب روند دمکراتیک شدن ترکیه قرار دارد؛ روندی که حقوق و آزادی‌های اولیه را – از جمله آزادی مذهب - در بر می‌گیرد. ترکیه کشوری دمکراتیک است. انتخاب اینکه یک زن روسری بپوشد یا نپوشد، با خود اوست. به هر حال، این موضوع در سطح یک خانواده، مسئله چندان بزرگی نیست. هنگامی این موضوع جنبه احساسی به‌خود می‌گیرد که دولتمردان روی آن متمرکز شوند و آن را تبدیل به پدیده‌ای فرهنگی کنند.
- اما بسیاری از ترک‌ها موضوع روسری را نشانه تلاش دولت خود برای اسلامی کردن کشور می‌دانند.
من موضوع را به این شکل نمی‌بینم. در مورد ماجرای روسری، ما دقیقا ملاک‌های اروپا را درباره آزادی بیان و آزادی مذهب رعایت می‌کنیم.
- دولت ممنوعیت پوشیدن روسری را در دانشگاه‌ها لغو و پس از آن دادگاه قانون اساسی این تصمیم دولت را باطل اعلام کرد. در تابستان، حزب حاکم عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر، تقریبا در آستانه منحل اعلام شدن قرار گرفت. آیا این یک جنگ قدرت بین نخبگان قدیمی طرفدار آتاتورک ( کمالیست‌ها ) و نخبگان جدید محافظه کار که تحت لوای حزب عدالت و توسعه گردهم آمده‌اند، محسوب نمی‌شود؟
ترکیه اینک در حال طی کردن دوران مهم‌گذار است. هدف ما نوگرایی و دمکراتیک کردن کشورمان است. در این روند، ما صرفا از معیارهای اتحادیه اروپا پیروی می‌کنیم. برای برخی از شهروندان ترکیه، این موضوع می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده و رنج آور باشد، اما من همچنان این روند را تحولی مثبت می‌دانم.
- دولت ترکیه در حال نوگرایی در عرصه اقتصاد کشور است. اگرچه همزمان، دولت به لحاظ اجتماعی تمایلات محافظه‌کارانه دارد که مصداق این وضعیت را می‌توان در موضوع روسری مشاهده کرد.
حزب حاکم این موضوع را پنهان نمی‌کند که یک حزب دمکراتیک محافظه کار است، اما ما علاوه بر آن، احزاب دمکراتیک و ملی‌گرا را نیز داریم. این واقعیت از اهمیت بسیاری برخوردار است که اقتصاد ترکیه طی سال‌های اخیر به سرعت رشد کرده است. ما در حال پیشرفتیم و رو به جلو حرکت می‌کنیم. همزمان، ترکیه حمایت از دمکراسی، حقوق بشر و اصول بازار آزاد را فراموش نکرده است. دولت در حال گسترش نوگرایی در یک جامعه عمدتا مسلمان است و این شرایط ترکیه را به یک کشور تقریبا منحصر به فرد مبدل کرده است.
- آیا بحران جهانی اقتصاد، دستاوردهای این پیشرفت اقتصادی را تهدید نمی‌کند؟
ترکیه از کشورهایی است که کمترین تاثیر را از این بحران می‌گیرند. در سال 2001 ما بحران بسیار شدیدی را در همین ابعاد تجربه کردیم. در آن زمان مجبور شدیم معادل 25 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را – حدود 45میلیارد دلار – در بخش بانکی سرمایه‌گذاری کنیم. این سرمایه‌گذاری اینک به بار نشسته است. در نتیجه این سرمایه‌گذاری و به لطف فعالیت سازمان مستقل نظارت بر سیستم بانکی کشور اینک بازار مالی ترکیه از استحکام بسیار بالایی برخوردار است.
- البته از آنجا که سایر کشورهای اروپایی که وارد‌کننده کالاهای ترکیه هستند، به راحتی از بحران اقتصادی عبور نکرده‌اند، به‌نظر می‌رسد که شما در بخش تجارت با مشکل مواجه شوید.
قطعا صادرات ما در سال آینده کاهش می‌یابد، چرا که ما با کشورهایی که مستقیما از این بحران متاثر شده‌اند، تبادلات تجاری داریم. طی 6سال گذشته ما از متوسط رشد اقتصادی 7 درصد برخوردار بوده‌ایم و پیش‌بینی می‌کنیم که امسال این رقم به 4 درصد کاهش یابد. در میان کشورهای اروپایی، ما جزو کشورهایی هستیم که از کمترین میزان کسری بودجه برخوردارند. بر خلاف بسیاری از کشورهای اروپایی، ما در عمل به معیارهای پیمان ماستریخت رسیده‌ایم.
- ابتدای نوامبر، اتحادیه اروپا گزارش جدید خود را درباره روند پیشرفت در ترکیه منتشر خواهد کرد. بازهم انتظار می‌رود که در این گزارش به نکات نومیدکننده‌ای درباره روند پیشرفت کشور شما اشاره شود، به‌خصوص درباره سرعت اندک اصلاحات.
ممکن است چنین باشد، به‌خصوص با توجه به اینکه در سال 2008 ما به شدت درگیر مسائل سیاسی داخلی بودیم. این احتمال وجود دارد که ما به اهداف خود نرسیده باشیم، اما من اطمینان دارم که در سال 2009 دوباره در این مسیر قرار می‌گیریم.
- به‌نظر شما، چه زمانی ترکیه می‌تواند به عضویت اتحادیه اروپا درآید؟
ما عجله‌ای نداریم. اما باید موضوعی را بدانید؛ ترکیه امروز با ترکیه سال 2003 بسیار متفاوت است و ترکیه 5سال دیگر نیز بسیار متفاوت با ترکیه امروز خواهد بود. کشور من دستخوش تغییرات بسیاری است. علاوه بر این، ما اینک درگیر مذاکرات پیوستن به اتحادیه اروپا هستیم و اتحادیه با دقت و از نزدیک روند پیشرفت ما را بررسی می‌کند. هنگامی که این روند به شکل موفقیت‌آمیزی طی شود، ترکیه باید درباره پیوستن به اتحادیه اروپا تصمیم بگیرد. در آن زمان ما از تک‌‌تک کشورهای عضو انتظار خواهیم داشت که به تعهدات خود نسبت به ما پایبند باشند. ما از اروپایی‌ها انتظار داریم که به توافق خود با ما پایبند باشند.
- عملکرد شما در زمینه دیپلماسی خارجی ترکیه، تحسین کشورهای اروپایی را برانگیخته است. زمانی ترکیه به‌نوعی توسط کشورهای دشمن احاطه شده بود، اما اینک به جز قبرس، شما با تمام همسایگان خود روابط گرمی دارید. این تحولات چگونه رخ داده است؟
در زمینه دیپلماسی خارجی، نگاه ما همواره به راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز دوخته شده است. ما بر این باوریم که می‌توانیم نه تنها به رفع مشکلات خودمان بپردازیم، بلکه به رفع مشکلات منطقه نیز کمک کنیم. ترکیه اینک می‌تواند به برقراری صلح و ثبات در خاورمیانه کمک کند.
- به‌عنوان مثال، آنکارا اینک به‌عنوان میانجی در گفت‌وگوهای میان سوریه و اسرائیل فعال است. اوضاع در آنجا چگونه پیش می‌رود؟
بسیار مهم است که ما اعتماد هر دو کشور را به دست آورده‌ایم. به این خاطر است که ما نقش ویژه‌ای را در روند صلح سوریه و اسرائیل ایفا می‌کنیم. ما امکان گفت‌وگو را بین دو طرف آسان‌تر می‌کنیم و هر دو طرف آشکارا و به شکلی جدی می‌کوشند تا به توافق دست یابند.
- آیا این رویکرد مسالمت‌جویانه در سیاست خارجی، می‌تواند در برخورد با موضوع حزب کارگران کردستان – پ‌ک‌ک – نیز به کار آید؟ چرا مسئله کردها هنوز به‌صورت زخمی کهنه بر پیکر ترکیه باقی مانده است؟
شما باید به‌طور کامل مسئله کردها را از موضوع پ‌ک‌ک مجزا کنید. براساس قانون اساسی ما، تمامی شهروندان ترکیه از حقوق برابر برخوردارند. آنها می‌توانند به هر مقامی، فارغ از ریشه‌های قومی خود دست یابند؛ البته قابل انکار نیست که ما در گذشته، با مشکلاتی روبه‌رو بوده‌ایم. در حق بسیاری از کردها به خاطر ریشه‌های قومی‌شان تبعیض روا می‌شد و به آنها اجازه داده نمی‌شد که به کردی بنویسند یا حرف بزنند، اما شرایط اینک تغییر کرده است و حقوق فرهنگی کردها رعایت می‌شود.
- روابط دولت ترکیه با پ‌ک‌ک چگونه است؟
پ‌ک‌ک یک سازمان تروریستی است. این سازمان حملات جنایتکارانه‌ای را در مرکز شهرهای بزرگ انجام داده و شمار بسیاری از زنان و کودکان را به قتل رسانده است. بسیاری از تروریست‌های این سازمان از مرز عراق وارد ترکیه می‌شوند. ما همه باید این نکته را در نظر بگیریم که پ‌ک‌ک مبارزه‌ای بی‌رحمانه و خونبار را دنبال می‌کند. ما باید در برابر آنها بایستیم.
21 اکتبر 2008