همشهری آنلاین - بهاره خسروی : توجه به موضوع بازیافت و تشویق و مشارکت شهروندان در این امر در کاهش هزینه‌های جمع‌آوری و نابودی آنها اثرگذار است چرا که با همه تبلیغات و آموزش‌های لازم برای آشنایی شهروندان با موضوع بازیافت و تفکیک پسماند، همچنان بیشترین هزینه‌های مدیریت شهری در تهران صرف جمع‌آوری پسماندهای خشک و تر می‌شود. در واقع راه‌اندازی یکی از بزرگ‌ترین مراکز تحویل پسماند خشک در فضایی ۳۰۰ متری و ۶ باب غرفه متنوع پسماند مارکت، گلماند، نوشت‌افزار، بیمه، میوه در خیابان کمیل پازل دهم شهر تهران با همین نیت بوده است. در این گزارش راهی خیابان کمیل شدیم و با مدیر اداره پسماند منطقه ۱۰، همکاران و جمعی از متصدیان و اهالی در باره خدمات و فعالیت این مجموعه گفت‌وگو کردیم.
فضای جدید و ابزار تشویقی موثر
تفکیک و جداسازی پسماند و بازیافت آنها برای محیط‌زیست فواید سودمندی و ارزشمندی دارد. با تفکیک پسماندهای قابل بازیافت و غیرقابل بازیافت می‌توان از پسماندهای قابل بازیافت برای تولید محصولات جدید استفاده کرد و به جای استفاده از منابع طبیعی، مواد بازیافتی را به کار برد و در مصرف منابع طبیعی صرفه‌جویی کرد. رئیس اداره پسماند شهرداری منطقه ۱۰ با بیان مطلب سر صحبت را باز می‌کند و درباره شروع فعالیت‌های و مهم‌ترین اهداف راه‌اندازی این مجموعه بزرگ می‌گوید: «سال‌های زیادی است که مدیریت شهری برای تشویق مردم به تکفیک پسماند برنامه‌های آموزشی و فرهنگی اجرا می‌کند. این بار سعی کردیم در فضای جدیدتر با ابزار تشویقی، زمینه‌های مشارکت و شرکت اهالی را در تفکیک پسماندهای خشک و تر از مبدأ فراهم کنیم. همه ما روزانه کلی پسماند خشک و تر تولید می‌کنیم که تبدیل به پسماند می‌شود و در صورت بی‌توجهی به آن باعث آسیب‌رسانی به چرخه زیست‌محیطی می‌شود.»
به گفته «حسام ملائی»، سیاست مدیریت شهری تشویق شهروندان برای تحویل پسماندهای خشک به مراکز دریافت پسماند با میل و رغبت خودشان است. در واقع در این مجموعه با راه‌اندازی هر غرفه متناسب با نیازهای سبد خانوار سعی داریم شهروندان با تحویل پسماند خشک نیازهایشان را تأمین کنند و هر بار به انجام آن بیشتر ترغیب شوند و این اقدام زنجیره‌وار ادامه پیدا کند تا به‌عنوان فرهنگ میان آنها نهادینه شود.
استقبال خوب شهروندان
بخش عمده خریدهای روزمره ما اغلب تبدیل به پسماند می‌شوند. با این اوضاع و احوال گرانی و مخارج سرسام‌آور، جمع‌آوری و تحویل پسماند به مرکز دریافت پسماند خشک کمک هزینه خوبی می‌تواند باشد. «آزاده تقی‌زاده» کارشناس آمار و اطلاع‌رسانی اداره مدیریت پسماند منطقه ۱۰، در ادامه توضیح می‌دهد: «این مرکز از ۲۲ اسفند سال گذشته با غرفه‌های متنوع گلماند، پسماند مارکت، پسماند نوشت‌افزار، پسماند بیمه، پسماند میوه، فعالیتش را آغاز کرده اما خوشبختانه در همین مدت کوتاه با استقبال خوب شهروندان مواجه شده‌ایم به نحوی که در فروردین ماه گذشته حدود ۱۰ تن پسماند خشک جمع‌آوری شده است. این آمار با توجه به نوپا بودن مرکز قابل توجه است. همچنین نشان از توجه و دقت شهروندان به موضوع تفکیک پسماند از مبدأ دارد.»
همه چیز از سینک آشپزخانه شروع می‌شود
یکی از مسائلی که برای کاهش تولید پسماند باید در هر خانواده‌ای مد نظر داشت مدیریت سینک آشپزخانه است. از همان سینک آشپزخانه باید مراقب تولید پسماند، کنترل شیرابه‌های ضایعات غذایی و جدا کردن آنها از پسماندهای خشک و مواردی از این دست بود. اما در کنار موارد آموزشی باید حتماً به جاذبه‌های تشویقی هم توجه داشت.
«امیر فرخی» مسئول غرفه پسماند مارکت و ارائه کالا و خدمات مورد نیاز سبد خانوار در قبال آن در این‌باره می‌گوید: «تقریباً سال ۹۷ طرح پسماند بیمه و مشارکت بخش خصوصی را با شهرداری برای ترویج فرهنگ تفکیک پسماند ارائه کردم. ببنید این طرح و گسترش آن تبعات خوبی برای تشویق شهروندان دارد. حتی برای سایر بخش‌ها هم می‌توان در قبال دریافت پسماند خشک خدمات بهتر و بیشتری ارائه داد. اما به شرطی که نرخ مصوب دریافت پسماند برای مردم راضی‌کننده و مطلوب باشد. وقتی قیمت آن پایین‌تر از عرف معمول یا حتی آزاد باشد، مردم طبیعتاً رغبتی به جمع‌آوری، تفکیک و تحویل آن به غرفه‌های شهرداری ندارند و ترجیح می‌دهند که پسماندهایشان را آزاد بفروشند. از طرفی این کار به افزایش تعداد زباله‌گردها کمک می‌کند. بد نیست در کنار رنگ و لعاب کار تبلیغات تشویقی حتماً برای جلب مشارکت بیشتر حتماً نسبت به قیمت خرید پسماندها و افزایش آن توجه شود.»
پسماند بیمه
مثل معروف هر چیزی که به خوار آید روزی به کار آید، حکایت این روزهای تحویل پسماندهای خشک به غرفه‌های بازیافت است که هر روز خدماتش گسترده‌تر و متفاوت‌تر می‌شود. شاید نگهداری چند کاغذ و شیشه و ظرف یکبارمصرف در گوشه خانه یا سطل پسماند چندان کارآیی نداشته باشد اما با جمع‌آوری و تحویل آنها به غرفه دریافت پسماند خیابان کمیل می‌توانید خانه‌تان را بیمه آتش‌سوزی و زلزله کنید و خیالتان از خسارت حوادث غیرمترقبه راحت باشد و از طرفی هم نیازی نباشد تا کلی پول را یک جا پرداخت کنید.
دکتر«محمد نجفی‌منش» مسئول غرفه پسماند بیمه، در باره نحوه بیمه آتش‌سوزی و زلزله منازل با دریافت پسماندهای خشک توضیح می‌دهد: «پسماندها در نگاه اول شاید هیچ ارزش ریالی چندانی نداشته باشند، اما هر خانواده ۳یا ۴ نفره در طول روز بابت خریدهایی که دارد کلی پسماند تولید می‌کند که اگر اینها در کنار هم به مرور جمع‌آوری شوند، مبلغ قابل‌توجهی می‌شوند. با همین پسماندهایی که به چشم نمی‌آید، شهروندان با تحویل به غرفه توزیع و دریافت قبض می‌توانند برای بیمه ملک شخصی‌شان مراجعه کنند. البته این سؤال هم پیش می‌آید برای مثال شاید ارزش ملک یا لوازم منزل آنها خیلی بیشتر از قبض دریافتی بابت پسماندشان باشد. اما به این نکته باید توجه داشت با مشارکت در این کار علاوه بر حفاظت از محیط‌زیست فرهنگ بیمه هم میان آنها ترویج پیدا می‌کند و با مراجعه بیشتر خدمات بیشتری هم شامل حالشان می‌شود. در صورت ادامه کار شاید بیمه‌های دیگری مانند شخص ثالث و بدنه هم به آنها تعلق بگیرد.»
هاپیر پسماند
تحویل پسماندهای خشک به غرفه‌های بازیافت حتی اگر سود چندانی نداشته باشد و به قول بسیاری از اهالی قیمت خرید کاغذ و شیشه یکبار مصرف چشمگیر هم نباشد، همین که کمک خرج مایحتاج اولیه مانند، پنیر، شیر و تخم‌مرغ و.... هم باشد برای کاهش هزینه‌های خانه کمک‌حال است. حداقل پول بسیاری از خرده خرج‌ها از همین پسماندهای به ظاهر معمولی تأمین می‌شود. «معصومه محمدی» متصدی غرفه پسماند مارکت، با بیان مطلب می‌گوید: «بیش از ۲۰۰ قلم جنس در هایپر پسماند به اهالی ارائه می‌شود تا بیشتر برای جمع‌آوری و تحویل پسماندهایشان رغبت نشان دهند. البته اهالی اغلب نسبت به ارزان بودن قیمت خرید پسماند گلایه دارند و معتقدند که با توجه به گرانی‌ها و هزینه‌ها پول چندانی برای پسماندها و خرید بیشتر دریافت نمی‌کنند.»
پسماند میوه
حمایت و کمک به خانواده‌های کم‌برخودار برای تأمین مواد غذایی مورد نیاز با قیمت تنظیم بازار از خدمات پسماند میوه خیابان کمیل است. «ربابه اسلام پرست» متصدی این غرفه، در باره کیفیت و اقلام توضیح می‌دهد: «در بخش‌هاپیر میوه سعی شده تا بهترین محصولات مانند سیب‌زمینی، پیاز، گوجه‌فرنگی، انواع صیفی و میوه با قیمت مناسب و مصوب بازار میوه وتره‌بار عرضه شود. اغلب محصولات هم تازه هستند. خوشبختانه استقبال هم خوب بوده. ما مشتری‌هایی داریم که مبلغ ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان فیش تحویل پسماند و خرید دارند.»
پسماند نوشت‌افزار
ترویج فرهنگ تفکیک پسماند از مبدأ باید از دوران کودکی میان شهروندان نهادینه شود. البته کودکان نقش اثرگذاری در تشویق خانواده برای انجام امر بازیافت تفکیک پسماندهای خشک و تر دارند. اضافه شدن غرفه پسماند نوشت‌افزار هم با همین هدف بوده است. «سید میثم فاطمی» متصدی غرفه، می‌گوید: «کودکان و دانش‌آموزان با توجه دقت بالایی که دارند به طبع در موضوع تفکیک پسماند اشتیاق بیشتری دارند. در این غرفه کتاب‌های درسی و کتاب‌های مذهبی تفکیک می‌شود. کتاب‌های مذهبی و قرآنی به رایگان در اختیار مراجعه‌کنندگان برای مطالعه قرار می‌گیرد و به مراجعه‌کنندگان بر اساس قبض پسماندشان اقلامی مانند نوشت‌افزار، اسباب‌بازی و.... ارائه می‌شود.»
گلماند
ارجمندی ،مسئول کل هماهنگی مجموعه دریافت پسماند خشک، می‌گوید: «ارائه گل و گیاه در قبال دریافت پسماندهای خشک یکی از قدیمی‌ترین ابزار تشویق بود. به‌ویژه این روزها که بیشتر از همیشه درگیر فضاهای آپارتمانی و دوری از طبیعت هستیم احساس نیاز بیشتری برای آشتی با طبیعت داریم.»
غرفه گلماند و باغبانی از دیگر بخش‌های این مجموعه عظیم بازیافتی پازل دهم شهر تهران است.«زینب فیضی» کارشناس آموزش و اطلاع‌رسانی اداره مدیریت پسماند منطقه ۱۰، در این‌باره توضیح می‌دهد: «هر میزان که ابزارهای تشویقی بیشتر باشد به همان اندازه شهروندان مشارکت دارند و برای تحویل پسماندها پیشقدم می‌شوند. همین تشویق‌ها به ایجاد حس مسئولیت برای حفظ محیط‌زیست، استفاده از گل و گیاه در منازل، محل کار و حتی مقابل مغازه‌ها تشویق می‌شوند و ترجیح می‌دهند به جای ریختن پسماند و ضایعات در کوچه و خیابان به زیبایی و طراوت محیط کارشان توجه کنند. در این بخش بسیاری از محصولات باغبانی برای علاقه‌مندان ارائه می‌شود.»
دریافت پسماند
آشنایی با روش صحیح بازیافت و جداسازی هر کدام از پسماندهای خشک مانند قوطی‌های رب و کنسرو از قوطی‌های مواد سمی و شوینده و.... از موارد مهمی که حتماً باید در زمان تفکیک پسماند به آن توجه داشت. «راحله طارمی» مسئول غرفه دریافت پسماند با اشاره به اهمیت موضوع چنین توضیح می‌دهد: «برای ما معیار جمع‌آوری است. اما هرچه کار تخصصی‌تر و جداسازی بیشتر باشد به طبع قیمت مناسب‌تری شامل حال آن شهروند می‌شود. در واقع پسماندهای خشک کاملاً تفکیک شده قیمتش بیشتر از پسماندهای درهم است. نکته‌ای که شهروندان حتماً در جداسازی پسماندها باید به آن دقت کنند.»
تشویق دوستان و آشنایان به بازیافت
«حسن زمانی» از شهروندان پیگیر و پر و پا قرص مشارکت در امر بازیافت و تفکیک پسماند از مبدأ است. زمانی مشارکت در بازیافت را گام مهمی در حفظ سلامت کره زمین و کشوری می‌داند که در آن زندگی می‌کند. او در ادامه می‌گوید: «تقریباً از سال ۹۶ با موضوع بازیافت آشنا و برای مشارکت در آن پیشقدم شدم؛ چرا که با این کار قبل از هر چیزی به به نظافت زیست‌محیطی شهرم کمک می‌کنم. به همین دلیل همه دوستان و آشنایان را به مشارکت در آن دعوت می‌کنم.»