همشهری‌آنلاین -یکتا فراهانی: واریس پا Varicose veins که از ریشه واژه لاتین واریکس varix گرفته شده به معنای پیچ‌خورده است و به معنای گشاد شدن سیاهرگ یا تورم وریدی است.
واریس از جمله شایع‌ترین بیماری‌های عروقی است که بیشتر زنان را در دهه چهارم زندگی درگیر می‌کند. سیاهرگ‌های واریسی، رگ‌هایی دراز، گشاد و پرپیچ وخم هستند که معمولا در اندام تحتانی ایجاد می‌شوند.
این بیماری از جمله بیماری‌هایی به شمار می‌رود که ممکن است فرد را از انجام فعالیت‌های روزانه خود ناتوان کند. چون در بعضی موارد و با توجه به درجه بیماری، فرد به سختی می‌تواند روی پاهای خود بایستد. اگر شما هم چنین مشکلاتی را تجربه کرده‌اید؛ جای نگرانی نیست. چون راه‌حل‌ها و شیوه‌های درمانی متناسب با شدت بیماری می‌تواند باعث بهبود مشکل شما شود.
چرا به واریس مبتلا می‌شویم؟
دکتر پوریا ثابتیان، جراح عروق و فوق تخصص بیماری‌های وریدی، فوق‌تخصص جراحی اندوواسکولار و فوق‌تخصص درمان زخم در مورد واریس می‌گوید: «اشخاص زیادی به واریس مبتلا می‌شوند. همچنین یکی از شایع‌ترین عمل‌هایی که در جراحی عروق انجام می‌شود مربوط به این بیماری است.»
به گفته او، داخل رگ‌های ما دریچه‌هایی به نام دریچه‌های لانه کبوتری وجود دارند که با باز و بسته شدن خود و همچنین پمپ عضلانی که کنار آن قرار می‌گیرد، خون را به سمت قلب هدایت می‌کند. اگر این دریچه‌های لانه کبوتری خراب شوند، خون در سیاهرگ‌ها تجمع پیدا می‌کند و باعث تغییر شکل بافت رگ می‌شود و در واقع پیچ‌خوردگی ایجاد شود.
یعنی رگ در این مرحله از حالت آناتومیک و طبیعی خود خارج می‌شود. این دریچه‌ها نقش بسیار بزرگ و مهمی در این بیماری بازی می‌کنند. وظیفه شریان‌ها در بدن این است که خون را به اندام‌ها می‌رسانند. وریدها نیز باید خون را از اندام‌ها به سمت قلب ببرند که دوباره این پمپاژ صورت بگیرد؛ در صورتی که اگر این دریچه‌ها کار نکنند، این اتفاق نمی‌افتد.
علل ابتلا به واریس
دکتر ثابتیان در پاسخ به علل بروز واریس می‌گوید علل زیادی باعث ایجاد رگ‌های واریسی می‌شوند که یکی از شایع‌ترین و مهم‌ترین آنها، ایستادن‌ها و نشستن‌های طولانی‌مدت است؛ به خصوص در افرادی که قد بلندتری دارند؛ آن هم به‌خاطر نیروی جاذبه‌ای که وجود دارد ممکن است این حالت بیشتر در قدبلندها ایجاد شود. البته ژنتیک و اضافه وزن و چاقی هم در بروز بیماری واریس موثرند.
به گفته این جراح عروق، لخته‌های خون که ممکن است در رگ‌ها به وجود بیایند می‌توانند همین دریچه‌های لانه کبوتری را خراب کنند. به این ترتیب، این دریچه‌ها به‌خاطر ایجادلخته نمی‌توانند خوب کارکنند. بنابراین خون تجمع پیدا می‌کند و درواقع لخته‌های خون یا همان ترومبوزها می‌توانند عاملی شوند که رگ‌ها تبدیل به رگ واریسی شوند.
زنان باردار
ثابتیان می‌گوید زنان باردار در مدت زمان حاملگی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. یعنی این مشکل به خاطر فشار رحم بر سیستم وریدی داخل شکم و بالا رفتن فشار وریدی به وجود می‌آید. به این ترتیب، طبق قانون فیزیک، وقتی فشار در اندام تحتانی بالا می‌رود، گاهی رگ‌ها هم تغییر شکل می‌دهند و گرفتگی در آنها ایجاد می‌شود.
شایع‌ترین انواع واریس
به گفته این جراح عروق، دو نوع سیستم وریدی در پا وجود دارد؛ وریدهای عمقی و وریدهای سطحی‌تر. وریدهای عمقی، اصل کار را برعهده می‌گیرند و خون را به سمت بالا می‌آورند. ضمن آنکه وریدهای زیر پوست و وریدهای عمقی‌تر هر دو می‌توانند دچار واریس شوند. در این وضعیت با توجه به اینکه گرفتگی در کدام رگ اتفاق افتاده، درجه و «استیج» (stage) بیماری هم متفاوت خواهد بود، یعنی در مراحل و درجات مختلف می‌تواند حالت‌های مختلفی هم ایجاد کند.
واریس‌های عنکبوتی و طنابی
ثابتیان می‌گوید وقتی رگ‌های سطحی‌تر دچار واریس می‌شوند، به آنها «واریس های عنکبوتی» گفته می‌شود.
در مراحل پیشرفته بیماری، رگ‌ها تغییر شکل پیدا می‌کنند و «واریس طنابی» به وجود می‌آید که بر اثر آن، رگ‌هایی که از زیر پوست، عمق آنها مشخص است درگیر می‌شوند. به این ترتیب، در درگیری وریدهای عمقی، رنگ این وریدها را روی پوست نمی‌بینیم؛ درصورتی که در وریدهای پوستی و در درگیری وریدهای سطحی، رنگ آنها را می‌توان دید.
درمان
دکتر ثابتیان در پاسخ به چگونگی درمان واریس می‌گوید درمان بیماری بستگی به شرایط بیمار دارد. یعنی بر اساس شرایط بیمار درمان او هم متفاوت خواهد بود.
اگر وریدها سطحی و رگ‌های زیر پوست باشند، می‌توان آنها را با تزریق درمان کرد. ماده‌ای هم که به این روش تزریق می‌شود، با آماده‌سازی چیزی شبیه کف می‌شود و در رگ‌های سطحی تزریق می‌شود.
این ماده داخل رگ پخش می‌شود و در واقع داخل بدن، دیواره این رگ‌ها را از بین می‌برد و خون دیگر در آنها جریان پیدا نمی‌کند. این رگ‌های زیر پوست به‌مرور زمان از بین می‌رود. البته این رگ‌ها ممکن است دوباره در جاهای دیگری به وجود بیایند.
یعنی بافت داخل رگ با ماده مهاجمی که به آن تزریق می‌کنیم دچار تغییر و به این ترتیب، این بافت تبدیل به بافت مرده می‌شود. البته این روش می‌تواند عوارضی هم به دنبال داشته باشد. ولی اگر فرد متخصصی آن را انجام دهد؛ معمولا با موفقیت همراه خواهد بود.
عمل جراحی
درمان بعدی نیز با توجه به درجات و استیج‌های بیماری می‌تواند عمل جراحی باشد که طی آن، آزادسازی رگ انجام می‌شود. ضمن آنکه احتمال بازگشت در این روش خیلی کمتر است و امنیت بیشتری هم به دنبال خواهد داشت.
درمان بر اساس کاتتر یا سوند
دکتر ثابتیان می‌گوید استفاده از کاتتر یا سوند هم روش دیگری برای درمان واریس است که از جمله روش‌های کم تهاجمی‌تر به شمار می‌روند. دراین روش، سوندی وارد رگ می‌شود که تا قسمت‌های بالایی رگ پیش می‌رود و سعی می‌شود رگ با لیزر یا امواج رادیویی از بالا تا پایین و در داخل خود بدن سوزانده شود.
قرص، پماد و روغن واریس
به گفته این متخصص، مردم اغلب سوالات زیادی در مورد قرص، پماد و روغن‌های واریس دارند که در بازار برای درمان این بیماری وجود دارند.
او می گوید البته هیچ کدام از این موارد تاثیری در درمان ندارند و فقط جنبه مسکن خواهند داشت.
جوراب‌های واریس
ثابتیان در مورد استفاده از جوراب‌های واریس نیز می‌گوید این جوراب‌ها درجات و کلاس‌های مختلفی دارند که کلاس ۲ آنها برای درمان‌های نگهدارنده واریس استفاده می‌شود.
اما جوراب‌های واریس هم درمان واریس نیستند. بلکه فقط کمک می‌کنند از یک طرف بیماری پیشرفت نکند و از طرف دیگر نیز اگر بیمار عمل جراحی انجام داده باشد از پیشرفت بیماری جلوگیری خواهد کرد.
اگر واریس درمان نشود؟
به عقیده این جراح عروق، اگر واریس درمان نشود خون زیر پوست جمع می‌شود. همچنین رنگدانه‌ها و موادی که داخل خون هستند، نیز به بافت اطراف می‌آیند و زیر پوست جمع می‌شوند. بنابراین پوست نازک‌تر می‌شود و تغییر حالت و تغییر رنگ پیدا می‌کند و در نهایت نیز باعث ایجاد زخم‌های پوستی می‌شود که این زخم‌ها خیلی سخت خوب می‌شوند و درمان آنها هم دشوار است. بنابراین بهترین کار، تشخیص و درمان به موقع بیماری است که بیماری وارد مراحل پیشرفته نرسد.