همشهری آنلاین - نورا عباسی: ۴۳ سال از احداث اولین میدان میوه و تره‌بار در تهران می‌گذارد و سازمان میادین میوه وتره بار در ادوار مختلف تلاش کرده است تا در امر تهیه و توزیع فرآورده‌های کشاورزی در مسیر حمایت از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان گام بردارد.
این سازمان در دوره جدید فعالیت خود تلاش دارد تا برنامه‌هایی را با تکیه بر اصل عدالت اجتماعی و تنظیم بازار در دستور کار خود قرار دهد، در همین رابطه ایوب فصاحت، مدیرعامل سازمان میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران در گفتگو با همشهری آنلاین تأکید کرد که در مقایسه با گذشته « حدود ۵ تا ۱۰ درصد کالاها را ارزان‌تر به دست مردم رساندیم.»
او همچنین خبر داد که پس از سال‌ها قرار است آزمایشگاه مرکزی تعیین باقی‌مانده سموم را در میدان مرکزی افتتاح کنند. همچنین فصاحت گفت که توجه به عدالت در ایجاد میادین جدید در دستور کار است و در همین راستا ۲۰۰ میدان میوه و تره بار با نگاه ویژه به مناطق جنوبی تهران ایجاد خواهند شد، همچنین با توجه به اختلاف قیمت میادین با بازار « مردم در طول این ۲۰۰ روز که از دوره جدید می‌گذرد، بیش از ۲ هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی اقتصادی داشته‌اند.»
*آقای فصاحت! شما در آخرین روزهای بهمن سال گذشته به عنوان مدیرعامل سازمان میادین میوه و تره بار شهرداری تهران معرفی شدید، در این مدت چه فعالیت‌هایی برای به دست آوردن دستاورد جدید در سازمان انجام داده‌اید؟
برنامه جدیدی که بعد از حضورمان مورد توجه قرار گرفت، بحث تغییر رویکرد تحت عنوان تنظیم بازار بود، به عبارت دیگر به جای این که فقط عرضه‌کننده یا اجاره دهنده غرفه باشیم، در بحث تنظیم بازار نیز وارد عمل شدیم.
*این خواسته به چه شکل پیگیری شد؟
تا پیش از حضور ما در سازمان، تنها بحثی که پیگیری می‌شد، این بود که میادین میوه و تره‌بار، غرفه‌هایی را سالی ۲ یا ۳ بار به شکل مزایده در اختیار تعدادی از بهره‌بردارها قرار می‌دادند، آنها هم موظف بودند که بر اساس نرخ‌نامه با حداقل سود کار بکنند. گاهی اوقات این حداقل سود در میدان‌های میوه و تره‌بار با کاهش کیفیت اقلام جبران می‌شد یعنی آن بخشی که بنا بود به عنوان عملکرد کاهش قیمت و ارزان‌سازی انجام شود با کاهش کیفیت همراه بود؛ ما به بهره‌بردارها گفتیم که کالاها باید متناسب با قیمت‌ها یک کیفیت معقولی را داشته باشند و به این موضوع نظارت دقیقی داریم.
*با تکیه بر بحث تنظیم بازار،عرضه کالاهای اساسی در میادین با تغییری همراه بود؟
بله! ماعرضۀ کالاهای اساسی را در میادین به‌شدت افزایش دادیم چون این کالاها بیش از کالاهای معمولی از سوی مردم مصرف می‌شوند. در رابطه با میوه‌های اصلی مثل سیب و پرتقال نیز وارد عمل شدیم. در راستای برنامه‌های پیگیری شده، توانستیم اختلاف قیمت کالاها با بازار را نسبت به قبل افزایش دهیم و براساس آمار باید گفت که بین حدود ۵ تا ۱۰ درصد متوسط عمدۀ کالاها را ارزان‌تر به دست مردم رساندیم.
*این درصد در مقایسه با گذشته است؟
بله! این را با همان نگاه تنظیم بازاری و شفاف‌سازی اطلاعات در میدان مرکزی به دست آوردیم و اثرش بر میدان‌های ما هم خیلی واضح بود.
*آیا کالای خاصی بود که به عنوان کالاهای اساسی در این دوره وارد میادین شده باشد که به کاهش هزینه سفره خانوار کمک کند؟
با عرضۀ محصولات تنظیم بازاری مثل مرغ، گوشت قرمز، برنج و... سعی کردیم که میزان عرضه را به صورت قیمت مصوب انجام بدهیم. کارکرد اصلی میادین ما در این مدت تنظیم بازار بود تا مبنایی برای قیمت‌های دیگر در سطح شهر شود.
*چقدر این اقدام شما در سازمان میادین میوه و تره بار باعث شد که قیمت مواد خوراکی مانند میوه و سبزیجات در سطح شهر هم روند کاهشی بگیرند؟
چنین تغییری در بحث میوه بسیار مشهود بود یعنی پررنگ‌ترینش در این حوزه بود. یک مثال در این رابطه مطرح کنم، برنامه‌ای که خود وزارت جهاد داشت و سازمان تعاون روستایی بنا بود که سیبی که کیفیتش یک درجه با میادین ما تفاوت داشت را با قیمت حدود ۱۶ تا ۱۷ هزار تومان و پرتغال هم با ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان به دست مردم برسانند اما با ورودی که ما داشتیم و با اطلاعات دقیقی که از منابع تولید به دست آوردیم، از این رشد قیمت نه تنها جلوگیری کردیم بلکه این قیمت‌ها را حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش دادیم. اجازه ندادیم که دلال‌بازی که برخی برای میوه عید انجام می‌دادند، تکرار شود. به همین دلیل شاهد بودیم که حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد قیمت‌های در کانال‌های تولید کاهش پیدا کرد. به عنوان مثال پرتغال به عدد حدود بین ۹ تا ۱۰ هزار تومان و سیب هم بین ۱۱ تا ۱۲ هزار تومان در کل کشور عرضه شد. در رابطه با قیمت برخی کالاها با سیاست‌های تنظیم بازاری ما، ۵۰ درصد به نفع مردم عمل کردیم.
*بنابراین با بحث تنظیم بازار که شما اشاره کردید، توانستید دغدغه کیفیت محصولات را نیز پوشش بدهید؟
در رابطه با کیفیت محصولات باید بگویم که امسال در رابطه با میوه‌ها پوشش کاملاً خوبی ایجاد شد، دلیلش هم این بود که بهره‌بردارهایمان را موظف کردیم که میوه با کیفیت بالا به غرفه‌ها بیاورند، ما مانع این شدیم که غرفه‌دارها با ارائه محصولی کیفیت پایین، سودهای بالاتری را به جیب بزنند.
در رابطه با کیفیت محصولات باید بگویم که امسال در رابطه با میوه‌ها پوشش کاملاً خوبی ایجاد شد، دلیلش هم این بود که بهره‌بردارهایمان را موظف کردیم که میوه با کیفیت بالا به غرفه‌ها بیاورند، ما مانع این شدیم که غرفه‌دارها با ارائه محصولی کیفیت پایین، سودهای بالاتری را به جیب بزنند.
*آمار دقیقی در رابطه با افزایش کیفیت دارید؟
بین حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد یا شاید هم تا ۲۰ درصد کیفیت را در محصولات فرنگی (سیب زمینی، پیاز، فلفله دلمه، گوجه و...) بالا بردیم اما در بحث میوه‌هایمان می‌توانم این ادعا را داشته باشم که سال گذشته برای اولین بار کیفیتی که ما ارائه کردیم شاید بالاترین سطح در طول تاریخ سازمان میادین را داشته باشد.
*غرفه‌هایی که در مترو ایجاد شد نیز در راستای تنظیم بازار بودند؟
بله! در بازه زمانی کمتر از یک و نیم ماه با برنامه منسجمی که انجام شد، توانستیم ۳۱ غرفه تخصصی در ۲۹ ایستگاه مترو احداث کنیم. این بازارچه‌ها با نیت تنظیم بازار ایجاد شدند و در طول ماه مبارک رمضان هم در آنها خرمای تنظیم بازاری عرضه شد. برنامه داریم از این بازارچه‌ها به نیت تنظیم بازار و در مقاطع خاص همچون عید، ماه مبارک رمضان، شب یلدا و... استفاده کنیم. ما برنامه‌مان این است که به صورت مستمر در روزهای خاص کالاهای اساسی مثلاً مردم برنج، قند، شکر، روغن و... را عرضه کنیم.
*بنابراین در هر دوره‌ای متناسب با نیاز سنجی انجام شده، محصولات خاصی در غرفه ارائه می‌شود؟
کاملاً درست است مثلاً شما فرض کنید مردم در ماه رمضان به خرما و شکر نیاز بیشتری دارند، آن موقع اینها به صورت ویژه اضافه می‌شوند ولی تقریباً در طول روزهای دیگر این کالاهای اساسی با نرخ‌های بسیار متفاوت در غرفه‌ها وجود دارند. به عنوان مثال برنج پاکستانی در بازار شاید ۲۷ تا ۳۰ هزارتومان باشد اما ما این کالا را با قیمت‌های تنظیم بازاری مثلاً ۱۸ هزار و ۵۰۰ تا ۲۰ هزار تومان ارائه می‌کنیم.
عرضه کالاهای اساسی در همان روزهای عید هم با قیمت خیلی مناسب همراه بود، یعنی ما در اسفندماه که مصرف مردم به‌شدت بالا می‌رود عرضۀ گوشت گرم مرغ را نسبت به قبل- بهمن ماه –سه برابر کردیم و عرضه گوشت قرمز گوسفند و گوساله را تا ۶ برابر افزایش دادیم. در ماه بهمن حدود ۳ تا ۴ تن گوشت گوسفندی ارائه می‌کردیم اما در اسفند ماه این رقم را به ۲۰ تا۳۰ تن رساندیم. بعد از عید هم همین میزان بین ۱۵ تا ۲۰ تن عرضه می‌شد.
عرضه کالاهای اساسی در همان روزهای عید هم با قیمت خیلی مناسب همراه بود، در ماه بهمن حدود ۳ تا ۴ تن گوشت گوسفندی ارائه می‌کردیم اما در اسفند ماه این رقم را به ۲۰ تا۳۰ تن رساندیم.
*اگر بخواهید مقایسه‌ای نسبت به دوره مشابه در سال قبل انجام دهید، آماری وجود داد که بدانیم این تغییر تا چه حد بوده است؟
نسبت به مدت مشابه سال گذشته باید گفت که از اسفند ماه تا انتهای فروردین به صورت متوسط بین ۵ تا ۱۰ درصد عرضۀ میوه افزایش داشت.
یک برنامه دیگری هم که از سال گذشته شروع کردیم آغاز زنجیره تأمین بود. به صورت پراکنده این کار شروع شد و در تلاش هستیم که بتوانیم یک زنجیره تأمین در محصولات اساسی ایجاد کنیم. اکنون در چند محصول اصلی پرمصرفمان یعنی سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، برنج، سیب، پرتقال و کیوی این کار را شروع کردیم.
*این کار به چه شکل انجام می‌شود؟ یعنی به رایزنی با جهاد و تعاون روستایی انجام می‌شود یا خودتان وارد عمل می‌شوید؟
درست است، به جای اینکه از میدان مرکزی و حتی از کسانی که دلالی و واسطه گری می‌کنند، کالا تأمین کنیم، خودمان به صورت مستقیم از کانون‌های تولید، خریداری و در میادین عرضه می‌کنیم. این روند را در چند محصول امتحان کردیم که البته یک مقداری مقاومت‌هایی در میدان میوه و تره‌باردر بخش مرکزی بود که در تلاش هستیم تا این مشکل را هم حل کنیم.
*به این شکل سود بیشتری به کشاورز و مصرف کننده می‌رسد...
دقیقاً همین است یعنی ما برنامه‌مان این است که این سودی که دلال‌ها می‌برند را به تولیدکننده و مصرف کننده برسانیم. یک مطلب دیگر این است که علاوه بر کاهش قیمت، محصولات با کیفیت بهتری به دست مصرف کننده می‌رسد، به عبارت دیگر ما از مبدأ نظارت خواهیم داشت تا سموم سازگار با محیط زیست مصرف شود و به این شکل محصول با کیفیت و با قیمت خوب را به دست شهروندان برسانیم. ما بحث سلامت محصولات را کلید زده‌ایم، در گام اول به صورت چشمی و تجربی این کار انجام می‌شود اما در آینده به صورت علمی هم پیگیری خواهد شد.
*بررسی علمی به چه شکل خواهد بود؟
بنا داریم که ظرف چندماه آینده، آزمایشگاه مرکزی تعیین باقی‌مانده سموم را در میدان مرکزی افتتاح کنیم. از این طریق محموله‌های ورودی به میدان مرکزی به صورت تصادفی نمونه‌برداری خواهند شد و اگر بعد از بررسی‌هایمان نشان داده بشود که در منطقه‌ای سموم غیرمجازی استفاده می‌شود، از ورود محصولات آن منطقه به میادین میوه و تره بار خودداری می‌کنیم. آزمایشگاهی در سال ۸۹ تأسیس شده بود اما واگذار شد و هیچ اثری از آن نیست. ما مقدمات احیای آزمایشگاه را فراهم کرده‌ایم. در آینده نزدیک یک ساختار تحت عنوان بهداشت و سلامت محصولات غذایی در مجموعۀ میادین میوه و تره‌بارراه‌اندازی می‌شود. مسئولیت این بخش پرداختن به حوزه سلامت و موضوعاتی مانند کاهش پسماندهای میادین میوه و تره‌بار است.
*چقدر پسماند در روز تولید می‌شود؟
حدود ۳۰۰ تن در روز پسماندهایی داریم که از آنها برای کمپوست استفاده می‌شود اما بنا داریم که در خوراک دام نیز استفاده شود. اگر بخواهم به دیگر برنامه‌های سازمان اشاره کنم باید بگویم که امسال در حدود ۱۰۰ میدان را در میادین، بازار و غرفه‌های خاص در تهران براساس عدالت در محلات احداث می‌کنیم. امیدوارم بتوانیم تا پایان سال ۱۴۰۲، حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد افزایش در میادین را داشته باشیم، این یک کار بی‌سابقه‌ای است. اکنون ۳۱ غرفۀ خاص ایجاد شده است و امیدوارم ۴ بازار هم تا یک ماه آینده احداث می‌شوند.
*شما بحث عدالت را مطرح کردید. در محلات جنوبی که بیشتر درگیر مشکلات اقتصادی هستند، برنامه خاصی دارید؟ قرار است که غرفه‌های جدیدی ایجاد بشود تا مردم بتوانند خرید آسان و ارزانی داشته باشند؟
در طول این مدت بررسی کردیم و دیدیم که مبنای ایجاد میادین درست نبود. ۱۲۳ محله در تهران میدان میوه و تره بار ندارند. یک برنامه‌ریزی دقیقی کردیم که این ۲۰۰ میدانی که می‌خواهیم در طول ۲ سال احداث کنیم با یک سیاست عادلانه‌ای در کل شهر تهران توزیع بشوند و در همین راستا تقریباً ۷۰ محله را از میان محله‌های بدون بازار انتخاب کردیم و امیدواریم میادین را با اولویت این محله‌ها احداث می‌کنیم. این برنامه‌ریزی نیاز به اطلاعات خاصی داشت، یعنی ما شاخص‌هایی مانند جمعیت، فرهنگی، اجتماعی، قدرت خرید و... را انتخاب کردیم.
*بنابراین سطح رفاه اقتصادی و اجتماعی آن محلات برای ایجاد میادین مدنظر قرار گرفته است؟
بله کاملاً درست است.
* ۱۲۳ محله فاقد میادین، بیشتر در کدام مناطق بودند؟
بیشتر در محلات جنوب شهر قرار دارند.
*پس ما می‌توانیم امیدوار باشیم که این میادین میوه و تره‌بار در مناطق جنوبی پررنگ‌تر باشند؟
تردید نکنید که این اتفاق می‌افتد. در مناطق جنوب شهر یک فرهنگی ترویج شده و آنجا خریدشان از وانت‌بارها است، ما می‌خواهیم که آنها را ساماندهی کنیم چرا که عمده وانت‌ها محصولات بی‌کیفیت عرضه می‌کنند.
عمده‌فروش‌های کل سطح شهر و میدان مرکزی میوه و تره‌بار در این روزهای تعطیلات میوه‌هایی که در طول چند روز مانده است را به وانتی‌ها می‌دهند و آنها با نصف قیمت میوه‌ها را می‌فروشند، متأسفانه برخی از این میوه‌ها بی کیفیت هستند، ما برای این موارد برنامه داریم.
*بنابراین قرار است که میادین محصولات باکیفیت به وانت بارها بدهند؟
بله! همین طور است.یک مطلب دیگر هم به شما عرض بکنم ما آمار دقیق گوشت قرمز تنظیم بازاری امسالمان نسبت به سال گذشته ۳۵ درصد افزایش داشته است.
*یعنی عرضه گوشت تنظیم بازاری چند تن بیشتر شده است؟
افزایش ۳۵ درصدی انواع گوشت قرمز تنظیم بازار و همچنین رشد ۲۳ درصدی میزان فروش کلیۀ ارزاق عمومی را در میادین میوه و تره‌بار و بازارهای سازمان درمقایسه باقدرت خرید مردم درسال جاری داشته‌ایم. افزایش ۳۵ درصدی انواع گوشت قرمز تنظیم بازار و همچنین رشد ۲۳ درصدی میزان فروش کلیۀ ارزاق عمومی را در میادین میوه و تره‌بار و بازارهای سازمان درمقایسه باقدرت خرید مردم درسال جاری داشته‌ایم. ما در گروه میوه‌جات در طول این ۳ ماه حدود ۳۹ درصد، گروه سبزیجات حدود ۳۲ درصد، گوشت گوساله ۱۶ درصد، گوشت گوسفند ۲۲ درصد و گوشت مرغ ۹ درصد نسبت به بازار اختلاف قیمت داشتیم.
تفاوت قیمت مثلاً تخم مرغ ۱۴ درصد، گروه حبوبات حدود ۱۷ درصد، قند و شکر حدود ۲۰ درصد است. به جرأت می‌توان گفت شهروندان تهرانی توانسته‌اند در طول این ۲۰۰ روز بیش از ۲ هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی اقتصادی داشته باشند.
*در جایی از سه برنامه کوتاه مدت میان مدت و بلند مدت در سازمان میادین میوه و تره بار صحبت کرده بودید، درباره آن دقیق‌تر توضیح می‌دهید؟
ما سه برنامه، کوتاه‌مدت یک ساله؛ میان‌مدت ۲ ساله و برنامۀ بلندمدت ۴ ساله داریم. موضوع ایجاد زنجیرۀ تأمین محصول سالم با قیمت مناسب یکی از محورهای این برنامه است و می‌خواهیم آن را از طریق قرارداد با کشاورزان و کانون‌های تولید، احداث واحدهای سردخانه، انبار و بسته‌بندی پیش ببریم. موضوع دیگر مرتبط با توسعۀ شبکۀ توزیع است که از طریق توسعۀ میادین و بازارها انجام می‌شود. چند ابرپروژه داریم که در بحث بنکداری میدان مرکزی است، این پروژه نزدیک به ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان هزینه خواهد برد و در چندماه آینده کلنگ آن زده خواهد شد.
برنامۀ سوم بحث هوشمندسازی و توزیع شبکه‌ای است که این از طریق هوشمندسازی تمام این فرایندهای زنجیرۀ تأمین پیگیری خواهد شد. در تلاش هستیم تا فروش مجازی میادین نیز پیگیری شود.
برنامۀ چهارم هم توسعۀ صنایع تبدیلی، صادرات و واردات هست یعنی ما در حوزۀ واردات محصولات مورد نیاز مردم اگر وارد شویم، می‌توانیم این محصولات را با قیمت‌های متعادل‌تری به بازار بیاوریم.
در تلاش هستیم تا فاز صنعتی میدان مرکزی‌مان را راه‌اندازی کنیم که شامل سردخانه‌ها و صنایع بسته‌بندی می‌شود؛ این کار به ذخیره‌سازی محصولات کمک می‌کند و امسال اگر خدا توفیق بدهد بین ۱۰ تا ۳۰ هزار تن ظرفیت ذخیره‌سازی را در میدان مرکزی ایجاد خواهیم کرد.