همشهری آنلاین- ابوذر چهل امیرانی: مرکز تبادل کتاب برای نخستین‌بار در کشور راه‌اندازی شده و تنها مجموعه‌ای است که در حوزه خلیج فارس برنامه‌های ویژه‌ای برای کتاب‌دوستان اجرا می‌کند. براساس بررسی‌هایی هم که معاونت فرهنگی شهرداری انجام داده، چنین مرکزی در خاورمیانه وجود خارجی ندارد. این مرکز سال۱۳۹۴ زیرنظر سازمان بسیج شهرداری تهران راه‌اندازی شده و هرساله، به فعالیت‌های آن اضافه می‌شود. هدف مسئولان از این کار، افزایش ضریب نفوذ فرهنگ کتاب و کتابخوانی بین اقشار متوسط و ضعیف جامعه است، به این صورت که افراد کتابی را که خوانده‌اند به این مرکز داده و در قبال آن کتاب‌های جدید تحویل بگیرند.
برگشت کتاب‌های خوانده شده به چرخه مصرف
«محمد ابک» مشاور رسانه‌ای مرکز تبادل کتاب سازمان بسیج شهرداری تهران، درباره نحوه دریافت کتاب از شهروندان می‌گوید: «به محض ارائه کتاب از سوی شهروندان به این مجموعه، ابتدا کیفیت و سالم بودن کتاب بررسی و قیمت‌گذاری می‌شود. وقتی هم که کتاب به فروش رفت، اعتباری به صاحب کتاب ارائه می‌شود تا بتواند به همان میزان، از این مجموعه به‌صورت رایگان کتاب بردارد.»
کتاب‌ها در این مرکز از زمان ثبت تا ۳هفته با قیمت ارزش‌گذاری شده اولیه، نگهداری و به معرض فروش گذاشته می‌شوند. اگر در این مدت خریداری نداشت، در هفته چهارم با ۳۰درصد تخفیف، هفته پنجم با ۵۰درصد تخفیف و در هفته ششم با ۷۰درصد تخفیف به فروش می‌رسند.
این کتاب‌ها ۲سال برای فروش در مرکز تبادل کتاب نگهداری می‌شوند و اگر کسی از فروش کتاب خود منصرف شد، می‌تواند برای پس‌گرفتن آن اقدام کند.
وی هدف از این کار را دستیابی شهروندان به منابع جدید برای مطالعه معرفی می‌کند. در حقیقت کتاب‌های قدیمی و خوانده شده به چرخه مصرف برمی‌گردد تا شهروندان با صرف هزینه کم به کتاب‌های جدید دسترسی پیدا کنند.
ابک در پاسخ به این سئوال که آیا امکان خرید کتاب برای افرادی که کتابی برای مبادله ندارند وجود دارد یا خیر، می‌گوید: «بله، همه افراد می‌توانند با پرداخت وجه نقد کتاب‌های مورد نیاز خود را تهیه کنند که حداقل ۳۰درصد پایین‌تر از قیمت بازار است.»
از او درباره نحوه خدمات‌دهی به افرادی می‌پرسیم که نه کتابی برای مبادله دارند و نه توان خرید کتاب. ابک می‌گوید: «این افراد می‌توانند در مرکز تبادل کتاب حضور پیدا و کتاب مورد علاقه خود را مطالعه کنند.»
دریافت ماهانه ۴۰هزار جلد کتاب
شهروندان همه‌روزه بین یک هزار تا یک هزار و ۶۰۰جلد کتاب به این مجموعه تحویل می‌دهند که ماهانه حدود ۴۰هزار عنوان کتاب می‌شود. البته دانشجویان و دانشگاه‌هایی همچون صنعتی شریف، تهران و مشهد هم از این طرح استقبال زیادی کرده‌اند و مسئولان مرکز برای ترویج فرهنگ کتابخوانی، طرح «تبادل کتاب سیار» را به‌وسیله اتوبوس در مناطق محروم و جنوب شهر اجرا می‌کنند. به صورت میانگین، ماهانه ۹هزار بازدیدکننده به مرکز تبادل کتاب مراجعه می‌کنند و قرار است امکان خرید اینترنتی کتاب هم برای مخاطبان فراهم شود. ۱۳هزار نفر نیز عضو فعال این مجموعه هستند که به صورت منظم اقدام به تبادل کتاب می‌کنند.
کتاب‌های این مرکز در بخش‌های فنی و مهندسی، ادبیات (داستان‌های ایرانی، خارجی، کلاسیک و شعر)، پزشکی، کامپیوتر، هنر، مذهبی، زبان‌های خارجی، کمک آموزشی، دانشگاهی، روانشناسی، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، حسابداری، اقتصادی و اصول معارف است، اما کتاب‌های ادبی و کمک آموزشی بیشترین تقاضا را دارند و بیشترین کتاب‌هایی هم که تحویل این مرکز می‌شوند، در حوزه علوم سیاسی، جامعه‌شناسی، کتاب‌های حوزوی، تخصصی و مذهبی هستند.
از ابک درباره تفاوت این مرکز با مراکزی که کتاب‌های دست دوم عرضه می کنند، سئوال می‌کنیم که پاسخ می‌دهد: «از ابتدا مهم‌ترین دغدغه ما حذف دلالی کتاب بود. سودجویان و واسطه‌ها کتاب‌های نفیس کتابخانه‌های شخصی یا مراکز دیگر را به چندبرابر قیمت می‌فروشند، اما در این مرکز کتاب‌های دریافتی فقط به دست مصرف‌کننده واقعی می‌رسد. جامعه هدف ما کسانی نیستند که با خرید و فروش کتاب دنبال سود هستند.»
عرضه کتاب‌های نو
به گفته مشاور رسانه‌ای مرکز تبادل کتاب، به درخواست برخی ناشران، بخشی به نام «کتاب‌های نو» در این مرکز ایجاد شده تا کتاب‌های ناشران به‌صورت اعتباری با قیمت پشت جلد به علاقه‌مندان عرضه شود. البته ناشران می‌توانند به‌ازای فروش کتاب‌هایشان، برای خود یا مشتری‌هایشان آثار جدید از این مرکز تهیه کنند.
این مرکز بیش از ۲هزار مترمربع مساحت و ظرفیت جانمایی ۴۰ تا ۵۲هزار جلد کتاب دارد. علاقه‌مندان برای بازدید و تبادل کتاب می‌توانند به خیابان انقلاب، خیابان برادران مظفر شمالی یا به نشانی اینترنتی www.tabadolketab.com مراجعه کنند.