همشهری آنلاین - بهاره خسروی : مرکز موسیقی بتهوون از قدیمی‌ترین و نخستین مؤسسه‌های نشرموسیقی زنده در ایران به‌ویژه شهر تهران است که این روزها پس از فراز و فرودهای کاری و خدماتی که در عالم موسیقی داشت به همت فرزندان خانواده چمن‌آرا هنوز چراغش روشن است و چند سالی که در خیابان میرزای شیرازی به‌عنوان خانه موزه با کلی برنامه پر و پیمان در عالم موسیقی فعالیت می‌کند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید.
بسیاری از بزرگان هنر موسیقی از دل همین موسسه قدیمی به آسمان هنر معرفی شدند. از در ورودی که وارد این خانه موزه می شویم تابلوی بزرگی نصب است که در آن لیست بزرگی از فعالیت ها و خدمات خانواده چمن آرا به عرصه موسیقی کشور نوشته شده است. در واقع راه اندازی فروشگاه یک فعالیت خانوادگی برای خاندان چمن آرا بود. «کریم چمن آرا» بنیانگذار این موسسه موسیقی شد و بعدها برادرانش هم برای ادامه کاربه او پیوستند. کمی که گذشت این فروشگاه تبدیل به مرکز اجرای موسیقی زنده شد. نخستین صفحه‌هایی که به ایران وارد می‌شد صفحات سنگی بود که عموماً از کشورهای هند، گرجستان و اردن وارد ایران می‌شد. کمی بعدتر به نسل صفحات وینیل که آخرین محصول نفت فشرده است رسید که در ابتدا مغازه بتهوون این صفحات را می فروخت تا به مرور شکل بنگاه نشر موسیقی را به خود گرفت. تولید صفحه گرامافون در ایران، صفحه استریو، راه‌اندازی نخستین سایت موسیقی، فروش اینترنتی بلیت موسیقی و برپایی کنسرت‌ها و بسیاری از این نخستین‌ها به واسطه مؤسسه موسیقی بتهوون در ایران مرسوم شد.
راه‌اندازی یک مجموعه فرهنگی موسیقی
بسیاری از موسیقی‌های خاطره‌انگیز قدیمی و نوستالژیک را که هر یک از ما زیر لب زمزمه می‌کنیم و از شنیدن آنها لذت می‌بریم از آثار تولیدی مرکز موسیقی بتهوون است. در واقع برای حفظ همین خاطره‌ها و بعضی اسناد جالب در عالم موسیقی بودکه پیشنهاد راه‌اندازی خانه موزه بتهوون از سوی سازمان میراث فرهنگی به خانواده چمن‌آرا داده شد. قدیمی‌ترین اسناد موجود در این موزه به سال۱۳۴۲ می‌رسد. در میان همه اسناد باقیمانده از روزهای نخست راه‌اندازی مؤسسه صفحه و جلد صفحه‌هایی حتی مربوط به اواسط دهه۳۰ هم وجود دارد. در واقع بخش جالبی از آثار، قراردادها و حتی دستنوشته‌های هنرمندان، آهنگسازان، ترانه‌سراها و شاعران، نخستین قراردادهایی که میان شرکت‌ها، ارگان‌ها و مؤسسات فرهنگی از ابتدای قرن حاضر تا امروز در این خانه موزه موجود است.
نکته جالب، ماجرای کپی رایت موسیقی در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ بود که در روزگاری که خبری از اینترنت، بلوتوث و بسیاری از دستگاه‌های تکثیرموسیقی و فیلم نبود گاهی اوقات این کار انجام می‌شد. چون آن زمان کپی صفحه آسان نبود. اگر کاری باارزش بود در بعضی استودیوها حتی رادیو ملی ایران آن اثر را کپی می‌کردند.
نخستین بنگاه آرشیو مطبوعاتی ایرانی
کتابخانه ویژه فروش آثارموسیقی و کتاب‌های جدید و نایاب از بخش‌های جالب این خانه موزه است. تا قبل از انتشارات امیرکبیر و اقبال در تهران چیزی به اسم انتشارات در ایران وجود نداشت و اغلب از واژه بنگاه انتشاراتی استفاده می‌شد. سال ۱۳۳۲ خانواده چمن آرا در تبریز بنگاه مطبوعاتی داشتندکه در آن نشریات آذری زبان و سیاسی آن دوره درآن فروخته می‌شد. اما بعد از مدتی هر روزنامه‌ای در ایران چاپ می‌شد به تبریز فرستاده و در همین بنگاه آرشیو می‌شد. طبیعتاً فروش کتاب برای علاقه‌مندان به عالم موسیقی از امکانات پیش‌بینی شده برای موزه است. البته از کتاب‌هایی که آن زمان از سوی بنگاه چمن‌آرا منتشر می‌شد فقط ۲نسخه برای نمایش در موزه و همین کتابخانه موجود است. آثار خطاطی آقای عطارچیان و تعدادی آثار تایپوگرافی از جالب‌ترین آثار این موزه در بخش کتابخانه است.
نخستین صفحه «تولدت مبارک»
در دل خانه موزه بتهوون تا دلتان بخواهد پر از نوستالژی‌های جالب از هنرمندان عالم موسیقی است و چیزی‌هایی که تقریباً این روزها هیچ اثری از آنها نیست. مثل نخستین دستگاه‌های استریو، ضبط موسیقی، صفحه و گرام و حتی نوارهای کاستی که برای بسیاری از ما تبدیل به نوستالژی شده است.
یکی از جالب‌ترین آثار به جامانده در این خانه موزه صفحه ترانه «تولدت مبارک» است؛ نخستین صفحه ای که از سوی موسسه بتتهون تولیدشد. ماجرا از این قرار بود که این ترانه به سفارش ۳سالگی پیکان برای کارخانه ایران ناسیونال ساخته شده بود تا در تبلیغات خودرو پیکان در تلویزیون مورد استفاده قراربگیرد. اما آنقدر مورد استقبال قرار گرفت که چندین خواننده با ورژن‌های مختلف این ترانه را خواندند و در استودیوهای مختلف ضبط شد.
علت وام گرفتن نام نابغه موسیقی
بتهوون نابغه موسیقی قرون ۱۷ و ۱۸ از جمله هنرمندانی بود که هیچ‌وقت کار سفارشی برای هیچ پادشاه یا شخص خاصی نساخت. زمانی هم که ناپلئون تغییر رویه می‌دهد و تبدیل به شخصی جنگجو می‌شود سمفونی۳ را که به او هدیه داده بود پس می‌گیرد. دیدگاه آزادانه او در زندگی و کار یکی از دلایل نامگذاری مؤسسه به نام بتهوون شد.