همشهری آنلاین - فاطمه عسگری‌نیا: محله‌هایی مثل زرگنده، درب دوم، ده ونک در منطقه ۳ از جمله این محله‌هاست. درست است بافت فرسوده منطقه ۳ در مقایسه با بافت‌های فرسوده سایر مناطق وسعت چندانی ندارد، اما همین ۳.۷ درصد بافت فرسوده موجود، به لحاظ قرار داشتن در منطقه‌ای لاکچری، حسابی توی ذوق می‌زند. محله‌هایی که حالا حکم وصله ناجوری را بر پیکر محله‌های لاکچری‌نشین دارند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید.
زرگنده؛ اسمی بلند و سیمایی فرسوده
خیابان شهید دلیری را که طی کنید و به خیابان آزاد منجیری در محله زرگنده برسید، متوجه می‌شوید که نه خانه‌هایش و نه کوچه پسکوچه‌های قدیمی‌اش، هیچ شباهتی به محله‌های بالای شهر ندارند.
محله‌ای که در آن نه از برج‌های سر به فلک کشیده خبری است، نه از ساختمان‌های لوکس و کوچه‌های تمیز و مرتب. اکثر کوچه‌های باریک و خانه‌های فرسوده‌اش بوی کهنگی می‌دهد.
«مرتضی اسحاقی»، از اهالی قدیمی این خیابان، می‌گوید: «ما جزء ساکنان منطقه ۳ هستیم، اما زندگی‌مان هیچ شباهتی به زندگی در این منطقه ندارد. سال‌های سال است که قرار بود طرح نوسازی در محله ما هم اجرا شود، اما هر بار قوانین تازه و دست‌وپاگیر مانع از این می‌شود که اینجا هم کمی رنگ و بوی زندگی به خودش بگیرد.»
او با اشاره به بافت فرسوده و بی‌نظم محله می‌گوید: «زرگنده اسمی بلند دارد و سیمایی ویران. کمتر کسی باور می‌کند که محله ما در دل منطقه ۳ با این چالش روبه‌رو باشد. چندان اغراق نیست اگر بگوییم که وضعیت محله ما نسبت به خیلی از محلات پایین شهر بدتر است.»
معبر ۱۲۲ پلاک در زرگنده راه دسترسی سواره ندارند
اگر از زاویه آمار و ارقام هم بخواهیم به فرسودگی محله زرگنده نگاه کنیم، حکایت از آن دارد که این محله دارای ۴۸۱ پلاک فرسوده است و ۱۲۲ پلاک معادل ۲۵ درصد از مجموع پلاک‌ها راه دسترسی سواره ندارند. حتی در این محله معبر ۷۰ درصد پلاک‌های فرسوده (۳۳۳ پلاک) زیر ۶ متر است.
۳۶ درصد معابر فرسوده درب دوم ماشین‌رو نیست
در محله درب دوم هم وضع به همین منوال است. محله‌ای که در ناحیه ۳ منطقه ۳ واقع شده و با ۱۸۲ پلاک فرسوده یکی از محله‌های رکوددار از لحاظ بافت فرسوده است. شدت فرسودگی محله درب دوم به حدی است که حتی ۶۶ پلاک از مجموع ۱۸۲ پلاک آن راه دسترسی سواره ندارند. به عبارت دیگر، ۳۶ درصد معابر راه سواره ندارند. معابر پلکانی و املاک بدون سند مهم‌ترین علت ابتر ماندن طرح نوسازی این محله است. بر اساس اعلام دفتر نوسازی محله، معبر ۷۰ درصد از پلاک‌های این محله کمتر از ۶ متر است و این اعداد و ارقام سرعت بخشیدن به نوسازی را ضروری می‌کند. آنچه در نوسازی بافت فرسوده محل زرگنده طی سال‌های گذشته اتفاق افتاده نوسازی ۱۲ درصد از این بافت بوده و نفوذناپذیری بالای معابر باعث کندی روند نوسازی شده است.
فرسوده و بی‌سند، مثل ده ونک
مدت‌هاست اهالی خیابان مجیدپور تا بزرگراه چمران با موضوع طرح‌های در دست ساخت ده ونک آشنا هستند. هزار خانوار ساکن این محدوده می‌دانند خانه‌هایشان که ۴ دهه قبل بنا شده، در طرح تملک شهرداری قرار گرفته است. صاحبان بسیاری از این خانه‌ها. سند مالکیت ندارند و این وضع مشکلاتشان را بیشتر از قبل کرده است. آن دسته از ساکنان که قصد نوسازی، بازسازی و یا خرید و فروش ملک در این محدوده دارند، چون سندی دستشان نیست، مانده‌اند که چه باید بکنند.
وقتی از میدان ونک وارد ده ونک می‌شویم، درست از کنار دانشگاه الزهرا(س) و در خیابان مجیدپور می‌توان رد خانه‌هایی را یافت که در فرسودگی با هم شریکند . البته در میانشان برخی ساختمان ها نو هستند و برخی نوتر به نظر می‌رسند.
«سجاد حسینی»، از اهالی محله ده ونک، می‌گوید: «خانواده ما بیشتر از ۴۰ سال است در این خیابان سکونت دارند. وقتی برای بازسازی و تخریب خانه‌ها به شهرداری می‌رویم، می‌گویند ملکمان در طرح است و امکان نوسازی یا ساخت‌وساز ندارد. این مسئله باعث شده بافت بسیاری از خانه‌های ده ونک که در محدوده طرح ساخت بوستان هستند، فرسوده شود و اهالی با مشکلاتی مواجه شوند.»
تغییر شرایط و افزایش انگیزه مردم برای نوسازی
شهردار منطقه ۳ در گفت‌وگو با همشهری آنلاین با بیان این که ساماندهی بافت فرسوده از دغدغه‌های مدیریت شهری است، گفت: «مساحت بافت فرسوده در منطقه ۳ زیاد نیست، اما این معضل در منطقه جلوه بیشتری دارد. در واقع، ۳ درصد از کل مساحت منطقه ۳ را که معادل ۱۴ هکتار از وسعت منطقه می‌شود، بافت فرسوده تشکیل می‌دهد.»
به گفته «حمید جوانی»، محله‌های حسن‌آباد، زرگنده، درب دوم و ده ونک محله‌های دارای بافت فرسوده در منطقه ۳ هستند و شهرداری منطقه برای اجرای طرح نوسازی بافت فرسوده درخواست بسته‌های تشویقی کرده است. او می‌افزاید: «در حال حاضر به خاطر هزینه‌های سنگین، انگیزه‌ای برای این کار وجود ندارد. در تلاشیم تا با اصلاح طرح تفصیلی و ارائه بسته‌های تشویقی، انگیزه مردم را برای نوسازی املاکشان افزایش دهیم.»
او در ادامه با اشاره به اینکه بخشی از مشکلات بافت فرسوده در منطقه به فقدان سند ملکی املاک واقع شده در این بخش برمی‌گردد، گفت: «کارگروهی به دستور شهردار تهران تشکیل شده است و اداره‌های ثبت املاک و اسناد، آب و فاضلاب، برق، مخابرات و شهرداری تهران قرار است در این کارگروه چاره‌ای برای این مشکل بیابند.»