به گزارش همشهری آنلاین – سمیرا باباجانپور: در دو دهه گذشته محله کن به دلیل بی‌توجهی‌های مسئولان به توسعه و نوسازی آن به یکی از نقاط مستعد برای پذیرش مهاجران غیرقانونی تبدیل شده است. بر هم خوردن تعادل جمعیتی محله، شیوع بیماری‌های واگیردار به دلیل رعایت نکردن مسائل بهداشتی، مهاجرات افراد بومی به محله‌های هم‌جوار، رشد میزان جرم و از بین رفتن امنیت محله تنها نکات مشهودی است که حضور این میهمان‌های سرزده برای محله کن به وجود آورده‌اند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
گرهی که کور شده است
بسیاری از اهالی بومی محله کن حضور مهاجران غیرقانونی را مشکل که نه، معضل می‌دانند، معضلی که به یک گره کور تبدیل‌شده است. علیرضا بزرگی مسئول کارگروه رسیدگی به مشکلات کن است که در سال‌های گذشته با جدیت مشغول پیگیری مشکلات مردم محله است. او تحصیل‌کرده کارشناسی ارشد علوم اجتماعی است و معتقد است وضعیت امروز محله کن از نظر حضور مهاجران غیرقانونی حاصل فقدان برنامه‌ریزی مناسب برای کنترل جمعیت آن‌هاست. او می‌گوید: «ما در بعد انسانی، اسلامی، بین‌المللی و ملی به موضوع مهاجران و اتباع بی‌توجه نیستیم، اما در هیچ کجای دنیا این‌طور نیست که مهاجر بدون قرنطینه‌های لازم وارد کشور شود. من اگر به یک کشور خارجی برای پناهندگی بروم ،برای اقامت ۶ ماه باید در قرنطینه باشم تا بتوانم زبان آن کشور را یاد بگیرم، حرفه‌ای بلد بشوم و... اما امروز مأمن مهاجران غیرمجاز در کن است، مجازهایشان هم بدون انجام قرنطینه‌های لازم و بحث آمایش سرزمینی به کن می‌آیند. بدون اینکه حرفه‌ای بلد باشند، با قوانین کشور آشنا باشند و ... اختلافات فرهنگی و عقیدتی هم که بین هرکدام از این افراد وجود دارد و مشکلاتی را رقم می‌زند.»
زادوولد و مهاجرت؛ دلیل رشد بی‌رویه جمعیت اتباع
بزرگی به یک معضل اساسی هم اشاره می‌کند: «بحران مهاجران کن از دو جهت قابل بررسی است؛ یکی زادوولد غیر کنترل‌شده و یکی مهاجرت‌های بی‌رویه و غیرقانونی. در تحقیقات میدانی‌مان متوجه شدیم، بسیاری از افرادی که به‌صورت غیرقانونی وارد کشور می‌شوند چند هفته در خانه‌های فرسوده کن که با بهای گزاف اجاره شده‌اند ساکن می‌شوند تا کار پیدا کنند.»
او ادامه می‌دهد: «شماری از این افراد با مجرمان ایرانی پیوند خورده‌اند و مشکل این‌چنینی هم ایجادشده است. در حوزه آموزش، تعادل جمعیتی کلاس‌های مدارس به‌هم‌خورده است و عملاً غلبه دانش‌آموزان با مهاجران است. با توجه به انباشت مجموعه مهاجران و عدم رعایت بهداشت، مشکلات بهداشتی به وجود آمده است. چندین مورد مشکلات و بیماری‌های واگیردار گزارش شده که اگر مسئولان ورود نکنند بحران فاجعه خواهد آفرید.»
او مشکل اصلی را ابلاغ نشدن طرح تفصیلی می‌داند و معتقد است چشم طمعی که برخی سودجویان به سرمایه گران‌بها و بکر زمین‌های کن دارند موجب شده است حدود ۱۷ سال بافت مسکونی و باغی کن بلاتکلیف بماند درحالی‌که همه از قدمت، تاریخ و اصالت کن باخبرند و حقش نیست چنین رفتاری با مردم مظلوم کن شود.
تیغ دولبه
بر اساس قانون، حضور اتباع بیگانه در ۱۵ استان کشور ممنوع است و به‌جز ۳ استان قم، البرز و تهران در باقی استان‌ها نیز فقط در چند شهرستان محدود حق اقامت برای اتباع وجود دارد و مهاجران نباید بین شهرها و شهرستان‌ها عبور و مروری داشته باشند. جالب اینکه حضور حدود ۶۰۰ هزار تبعه ثبت‌شده افغانستانی در استان تهران و وجود فرصت‌های شغلی فراوان، عمده مهاجرت‌ها را به شهر تهران و محله‌های حاشیه‌ای غرب این کلان‌شهر کشانده است و نکته مغفول در این میان نظارت بر زادوولد و مرگ‌ومیر این جمعیت عظیم است. جمعیتی که بعد از چند دهه دارای نظام و ساختار اجتماعی شده و بده و بستان‌های پنهان بدون نظارت دستگاه‌های نظارتی در زیرپوست شهر شکل داده‌اند.
بااین‌حال، آمارهای غیررسمی می‌گوید بخش عمده‌ای از مهاجران در غرب تهران به‌خصوص محله کن حضور دارند. زهره علینقی، دبیر کارگروه خدمات شهری و محیط زیست شورای کن، می‌گوید: «در کنار همه معضلاتی که حضور اتباع در کن ایجاد کرده است، نکته مغفول نبود نظارت، نگاه جامع و البته برنامه برای حضور این اتباع در بافت جمعیتی کن است. کنی‌ها در سال‌های گذشته فارغ از معضلاتی که اتباع ایجاد کرده‌اند با نگاهی انسانی از آنان پذیرایی کرده‌اند، اما این مسئله موجب شده است رشد جمعیت اتباع غیرقابل‌کنترل و البته بدون نظارت کافی باشد.»
سوءاستفاده برخی بومی‌ها از حضور اتباع
علینقی ادامه می‌دهد: «در میان مهاجران افراد با حسن خلق، پاک و محترم فراوان است، اما این را نمی‌توان معیار ارزیابی قرارداد. از سوی دیگر، برخی افراد بومی نیز از خلأهای قانونی حضور مهاجران سوءاستفاده و آنان را دستمایه درآمدزایی کرده‌اند. مهاجران غیرقانونی برای خریدوفروش و البته افتتاح حساب ممنوعیت دارند؛ بنابراین بازاری غیرشرعی و غیرقانونی شکل‌گرفته که دارایی‌ها و سرمایه‌های خودشان مانند خانه و ماشین را به نام افراد بومی و ایرانی می‌کنند و در قبالش مبالغی می‌پردازند. حتی برای داشتن کارت عابر بانک پول‌های گزافی پرداخت می‌کنند تا برخی افراد برای آن‌ها حساب باز کند.»
دلیل استقبال از مهاجران؛ بی‌رغبتی ایرانی‌ها به کارهای یدی
محله کن به دلیل وجود ۱۱۰۰ هکتار باغ به‌هم‌پیوسته یکی از نقاط مهم برای کارگران جویای کار است. این بافت به دلیل تنوع محصول و میوه‌های فصلی تقریباً ۹ ماه از سال بازار کار خوبی برای کارگران دارد. درویش، یکی از باغداران قدیمی کن، در این خصوص می‌گوید: «نسل امروز باغداران کن تمایلی به انجام کارهای یدی ندارند. کارگران ایرانی هم به دلیل قوانین بیمه‌ای و البته گران بودن دستمزدشان در باغات کمتر مشغول کار می‌شوند. بنابراین، بسیاری از باغداران تمایل دارند از اتباع و مهاجران برای برداشت و باغداری استفاده کنند.»
او ادامه می‌دهد: «یکی از مشکلات حضور مهاجران هم همین است. باغداران به‌شدت به حضور آن‌ها وابسته شده‌اند و در بیشتر مواقع اعتمادشان به آن‌ها جلب شده و بسیاری از امور باغداری‌شان را به آن‌ها سپرده‌اند.»
شناخت معضل
علی بذرانبار، رئیس شورای بخش کن، که در سال‌های گذشته در این خصوص پیگیری‌های متعددی انجام داده است، در خصوص رفع مشکلات حضور مهاجران غیرقانونی می‌گوید: «متأسفانه جلسات مختلفی با مسئولان مرتبط با این موضوع برگزار کرده‌ایم. هرکدام به‌صورت مقطعی وارد میدان می‌شوند و بعد کار را رها می‌کنند.»
او مشکل اصلی در راه برطرف کردن مشکل حضور اتباع را فقدان شناخت کافی از آن‌ها می‌داند و می‌گوید: «واقعیت این است که شناخت کافی از سرانه جمعیتی، رفتارهای اجتماعی، واکنش‌ها و قوانین داخلی اتباع نداریم. علاوه بر این، ما متوجه شده‌ایم بسیاری از افراد بومی محله کن و روستاهای بالادست به‌شدت به کار اتباع وابسته شده‌اند. همین موضوع سد محکمی در برابر هر اقدامی است. البته در روستاهای بالادست این معضل شدت کمتری نسبت به کن دارد، چون بازار کار و البته رهاشدگی این موضوع کمتر است؛ اما در کن تقریباً بافت جمعیتی‌شان در حال غالب شدن است.»
به‌کارگیری اتباع یعنی قاچاق انسان
بذرانبار ادامه می‌دهد: «جلسات مختلفی با مسئولان و متصدیان نظامی، انتظامی، امنیتی، شهری و... برگزار شده است. اخیراً سید مجید میراحمدی، معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور، هم اعلام کرده است کارفرمایانی که اتباع غیرمجاز را به کار بگیرند به مدت سه تا شش ماه به حبس محکوم خواهند شد و جرم به‌کارگیری اتباع غیرمجاز را تا حد قاچاق انسان تشدید کرده‌اند.»
رئیس شورای بخش کن تصریح می‌کند: «فارغ از قوانینی که مدام ابلاغ می‌شود، باید دو کار به‌صورت جدی انجام گیرد. اول سرشماری از اتباع و پراکندگی جمعیت آن‌ها و دوم فرهنگ‌سازی به‌کار نگرفتن اتباع توسط افراد بومی. چون طبق تجربه هرچقدر قوانین سخت‌گیرانه در این خصوص وضع شود، افراد بومی آن را خنثی می‌کنند. تابه‌حال چندین بار نیروی انتظامی برای رد مرز اتباع اقدام کرده است. برخی افراد بومی که به کار این اتباع نیاز دارند، به طرق مختلف مانع این کار شده‌اند. ضمن اینکه بسیاری از این رد مرزها عملاً بی‌اثر است، چون خیلی راحت و با پرداخت پول مجدداً وارد ایران می‌شوند.»
کودکان پرخاشگر روزی بزرگ می‌شوند
رسیدگی به مشکل افزایش بی‌رویه جمعیت اتباع در محله کن تنها محدود به ساماندهی یک محله نیست. مسلماً تبعات این مشکل اگر مورد ارزیابی و رسیدگی قرار نگیرد، برای کل پایتخت جبران‌ناپذیر خواهد بود. پشت درهای زنگ‌زده بسیاری از خانه‌های قدیمی محله کن ۶ تا ۸ کودک قد و نیم قد اتباع در کنار خانواده‌هایشان در شرایط نامناسب بهداشتی و فرهنگی زندگی می‌کنند که این روزها پرخاشگرتر از همیشه در برابر تذکرات اهالی کن واکنش نشان می‌دهند. شنیدن جملاتی همچون: «اینجا مال ماست... تعداد ما بیشتر است....» از زبان کودک افغان برای اهالی بومی تبدیل به عادت شده است.