وی در سن ۴ سالگی با والدینش به آمریکا مهاجرت کرد و در نیویورک مقیم شد. پدرش تاجر فرش بود. کازان پس از پایان تحصیلات متوسطه به کالج ویلیامز، در دانشگاه ییل رفت و به تحصیل رشته درام نویسی پرداخت و پس از فارغ التحصیلی در دهه ۱۹۳۰ به کار با یک گروه تئاتر پرداخت.
کازان نخستین نمایشنامه‌اش را در سال ۱۹۳۵ روی صحنه برد و در دهه ۱۹۴۰ به عنوان یکی از مستعدترین کارگردانان تئاترهای برادوی شهرت یافت. در زمان او بازیگرانی مانند مارلون براندو ، لی جی کاب و جسیکا تندی را به دنیای سینما معرفی شدند.
وی در سال 1948 اکتوز استودیو را تاسیس کرد و آن را به نهاد مهمی برای بازیگران سینما تبدیل کرد. اولین فیلمش را در سال 1937 ساخت و در سال 1941 برای فیلم توافق شرافتمندانه جایزه اسکار دریافت کرد و خود را به عنوان یک کارگردان بزرگ به عالم سینما معرفی کرد.
در سال 1951 ، کازان تصمیم گرفت نمایشنامه معروف تنسی ولیامز، اتوبوسی به نام هوس را که خود بارها با موفقیت به روی صحنه برده بود جلوی دوربین ببرد. کازان برای ساخت این فیلم به سراغ مارلون براندو رفت تا نقش استنلی کوالسکی را برایش بازی کند.
در سال 1952 کازان فیلم زنده باد زاپاتا را ساخت. این فیلم بر اساس داستان جان اشتاین بک ساخته شد. در این فیلم براندو در نقش زاپاتا و آنتونی کوئین ایفای نقش کردند.
در سال 1953، مردی بر طناب بندبازی، فیلم بعدی کازان بود. فیلمی هیجان انگیز و ضدکمونیستی دو آتشه که ماجرایش در چکسلواکی بعد از جنگ می‌گذرد و در آن یک گروه سیرک می‌خواهند از پشت پرده آهنین (اصطلاحی برای مرزهای شوروی سابق) بگریزند.
فیلم بعدی کازان که یکی از مهم‌ترین و بهترین فیلم‌هایش است، در بارانداز نام دارد که آن را بر اساس داستانی از باد شولبرگ ساخت. در این فیلم براندو نقش محوری را بر عهده داشت.
در سال 1955 ، کازان به سراغ رمان دیگری از جان اشتاین بک به نام شرق بهشت رفت. در این فیلم جیمز دین در نقش پسر احساساتی و سرکش فیلم ظاهر شد.
در دهه 70 کازان دو فیلم ساخت. ملاقات کنندگان، درباره دو سرباز سابق ویتنام است که به خانه سرباز همرزم دیگرشان حمله می‌کنند و آخرین ثروتمند، درباره هالیوود دهه 1930 که بر اساس رمان اف. اسکات فیتزجرالد ساخته شد. در این فیلم رابرت دنیرو نقش تهیه کننده فیلمی که شخصیتش براساس ایروینگ تالبرگ معروف پرداخت شده بود، بازی کرد که هر دو فیلم با نقدهای متفاوتی مواجه شدند.
الیا کازان یکی از پرافتخارترین کارگردانان تاریخ هالیوود است به طوری که 3 بار جایزه اسکار٬ 4 بار جایزه گلدن گلوب و 5 بار جایزه تونی را تصاحب نموده همچنین بارها نامزد و برنده جشنواره‌های جهانی نظیر جشنواره فیلم کن و جشنواره فیلم ونیز نیز شده است.
الیا کازان در 28 سپتامبر سال 2003 در سن 94 سالگی درگذشت.
برخی از افتخارات و آثار هنری الیا کازان:
- برنده جایزه اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم‌های توافق یک جنتلمن در سال 1948 و در بارانداز در سال 1955
- برنده جایزه گلدن گلوب در رشته بهترین کارگردانی برای فیلم در بار انداز در سال 1955 و برنده گلدن گلوب بهترین فیلم برای فیلم‌های توافق یک جنتلمن در سال 1948 ، در بارانداز در سال 1955 ، عروسک در سال 1957 و آمریکا آمریکا در سال 1964
- برنده نخل طلای کن در رشته بهترین فیلم دراماتیک برای فیلم شرق بهشت در سال 1955
- اهالی کامبرلندز، 1937
- به تو بستگی دارد، 1941
- درختی در بروکلین می روید، 1945
- دریای علف ها، 1947
- بومرنگ، 1947
- توافق یک جنتلمن، 1947
- پینکی، 1949
- وحشت در خیابان ها، 1950
- اتوبوسی به نام هوس، 1951
- زنده باد زاپاتا، 1952
- مردی روی طناب بندبازی، 1953
- در بارانداز، 1954
- شرق بهشت، 1955
- عروسک، 1956
- سیمایی در میان جمع، 1957
- رودخانه وحشی، 1960
- شکوه علفزار، 1961
- آمریکا آمریکا، 1963
- سازش، 1969
- بازدیدکنندگان، 1972
- آخرین ثروتمند، 1976