همشهری آنلاین - رابعه تیموری: اولین زیرگذر حریم ریل، روبروی پل قلعه مرغی و به فاصله اندکی از پل شهید نواب قرار گرفته است. قسمتی از ورودی زیرگذر به محل رفت وآمد عابران پیاده اختصاص پیدا کرده و در قسمت دیگری، برای عبور کالسکه نوزادان، ویلچر و چرخ‌دستی رمپ تعبیه شده است. پهنای مناسب رمپ سبب شده موتورسواران برای زودتر رسیدن به محله قلعه مرغی از این زیرگذر به عنوان میانبر استفاده کنند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
« لطف اله میرزانژاد» می‌گوید : «موتورسواران با سرعت و بدون توجه به ایمنی عابرین از زیرگذر عبور می‌کنند. » میرزانژاد ساکن خیابان شهید سرخوش بهاری است. او می‌گوید : « پیش از احداث زیرگذرها، اهالی برای رفتن به محله‌های همجوارشان مجبور بودند از روی ریل عبور کنند و گاهی شاهد برخورد قطار با عابران بودیم. ساخت زیرگذرها این حوادث تلخ را کمتر کرده، اما این زیرگذرها هم ایمن نیستند و خطرات دیگری رهگذران را تهدید می‌کند. »
پرسه افراد ناباب و سگ‌های ولگرد
با آن که به غروب آفتاب و پایان روز زمان زیادی نمانده، تعداد زیادی از کارگران فصلی با کیسه‌های پر از ابزار بنایی و گچکاری زیر پل و اطراف زیرگذر به انتظار سررسیدن کارفرمایی دست و دلباز ایستاده‌اند. «رشید جعفرنژاد» از کسبه خیابان قلعه مرغی است. او می‌گوید : «اهالی با محلی که شهرداری برای اسکان موقت کارگران فصلی تعیین کرده، آشنا نیستند و اگر به کارگر نیاز داشته باشند به زیر پل می‌آیند. کارگران هم برای این که فرصت کار پیدا کردن را از دست ندهند، اینجا می‌ایستند. تعداد کارگران فصلی زیاد است و زمینه حضور افراد ناباب را فراهم کرده است.
زیرگذرها تاریک هستند و در ساعات اولیه صبح یا هنگام غروب امنیت ندارند. بانوان شاغل برای رسیدن به محل کارشان مجبورند در این زمان از زیرگذرها عبور کنند و بارها افراد ناباب با سوءاستفاده از تاریکی زیرگذرها، برای آنها مزاحمت ایجاد کرده-اند. مدتی است تعداد زیادی سگ ولگرد هم در حریم ریل و فضای زیرگذرها پرسه می‌زنند و زوزه‌های شبانه آنها اهالی را وحشت‌زده می‌کند. »
درخواست جعفرنژاد از مسئولان، خواسته و آرزوی بسیاری از اهالی حریم ریل است. او می‌گوید : «اگر خط تهران-اهواز مانند خط تهران-تبریز زیرزمینی شود، اهالی حریم ریل از مشکلات زیرگذرها آسوده می‌شوند. »
هیکل تنومند پل قلعه مرغی در فاصله زیرگذرهای پیاده راه یک و ٢ قرار گرفته است. زیرگذر شماره ٢ در همسایگی پل عابر پیاده خیابان شهید شهسوار جنوبی واقع شده و با آن که تعداد پله‌های پهن و کوتاه آن کم‌نیست، باز هم مسیری کوتاه‌تر و راحت‌تر از پل عابر پیاده بلندبالای خیابان به شمار می‌آید.
از بانوان و کودکان خفت‌گیری می‌شود
اگر کسی چندان هم بلند قد نباشد، وقتی روی برآمدگی ابتدای زیرگذر شماره ٢ بایستد، می‌تواند با دستش ستون سنگی دالان آن را لمس کند. دالان تاریک است و چند مرد خمار سیاه چرده در گوشه کنار آن چرت می‌زنند. چشم‌های فرورفته‌شان دیگر رنگ ندارد، ولی وقتی به سمتتان براق می‌شوند، برق نگاه تیزشان ترسناک است.
سیاهی تا کمره دیوار زیرگذر بالا رفته و تا وقتی به انتهای آن برسید، مرتب باید به عقب برگردید تا خاطرجمع شوید یکی از این مردان لاغراندام خیال خفت کردن شما را ندارند. گذشتن از این دالان بعد از غروب آفتاب و در تاریکی شب دل و جرات می‌خواهد!
«نادر کامران» از اهالی محل است. او می‌گوید : « از ساعت ٤ عصر سروکله فروشندگان و مصرف‌کنندگان مواد مخدر پیدا می‌شود. وقتی هوا تاریک می‌شود، باید از لابه لای آنها که به ردیف کنار دیوار زیرگذر خوابیده‌اند، عبور کنیم. بارها در زیرگذرها زنان و کودکان مورد خفت‌گیری قرار گرفته‌اند و تلفن همراه، کیف پول و جواهرات آنها را سرقت کرده‌اند. »
روشنایی‌هایی که ابتدای پله‌ها بر روی میله‌ای مرتفع نصب شده، دور از دسترس است، اما لامپی که داخل محفظه دریچه مانند ابتدای دالان زیرگذر نصب شده، قفل و چفت و بستی محکم دارد. گویا زیرگذر کوتاه و کم‌پیچ وتاب مجاور خیابان شهیدان فلاحی در شمار زیرگذرها محاسبه نشده که در ورودی و خروجی آن عددی نوشته نشده است. کف و دیوارهای این زیرگذر، پاکیزه و نونوار است و مسافران مترو زمزم پس از عبور از آن، به محله گلچین می‌رسند.
به قول کامران این زیرگذرها در کنار همه دردسرهایشان، در کوتاه کردن مسیر اهالی و برقراری ارتباط محله‌ها نقش زیادی داشته‌اند. او معتقد است نصب کانکس پلیس و افزایش گشت‌زنی ماموران انتظامی امنیت زیرگذرها را بیشتر می‌کند.
بوی نامطبوع و آزاردهنده
زیرگذرهای شماره ٣ و ٤ به اندازه چند کوچه از هم دور هستند و قوس و انحناهای فراوان رمپ‌های ورودی و خروجیشان سبب شده موتورسواران در داخل زیرگذر تردد زیادی نداشته باشند. راکبان موتورسیکلت محلی به خوبی می‌دانند انتهای رمپ زیرگذر شماره ۵ شیب تندی دارد و اگر دست و فرمان خوبی نداشته باشند یا هیکل موتورشان پهن و بزرگ باشد، به زحمت می‌توانند از آن خارج شوند.
ستون-های سنگی که در خروجی زیرگذر پیاده راه شماره ٦ به کار رفته، راهرو مسقف آن را به مقدار قابل توجهی عمیق‌تر نشان می‌دهد و فقط باید وارد این دالان تاریک شوید تا بدانید داخل آن چه خبر است. به محض ورود به اینجا هم مانند اغلب زیرگذرهای پیاده رو، بوی مشمئزکننده و تندی مشامتان را آزار می‌دهد. زیرگذر سواره رو گلچین در مجاورت این زیرگذر قرار گرفته است. جریان آرام آب نهری که در امتداد حفاظ زیرگذر سواره رو جاری است، در کنار حرکت منظم خودروهای داخل لاین‌های زیرگذر، تصویر آرامش بخشی را به وجود آورده است.
شهروندان متخلف، عامل ناامنی معابر
بر سردر زیرگذرها عبارات و آیات قرآنی با رنگ‌های شاد و خطوط زیبا نوشته شده که نگاه رهگذران را پیش از ورود به دالان نوازش می‌دهد، اما دیدن جملات و کلمات نامناسبی که به وسیله رنگ و با خطوطی کج و معوج روی دیوار زیرگذرها نقش بسته، این حس خوب را کمرنگ می‌کند. مدیریت شهری منطقه سعی کرده با رنگ آمیزی دالان و سقف زیرگذرها از زمختی فضای آنها کم‌کند، ولی این دیوارهای رنگ و بزک شده هم از این خطوط زشت کج و معوج در امان نمانده‌اند.
زیرگذر سواره رو شماره ٨ که به زیرگذر شهید آقایاری معروف است، به سمت خیابان شهید آقایاری یکطرفه شده، اما بسیاری از رانندگان قانون گریز، بدون توجه به تابلوی راهنمایی و رانندگی نصب شده بر پیشانی زیرگذر، در ٢ جهت آن حرکت می‌کنند. حجم رفت وآمد این معبر باریک، حتی از زیرگذر استاندارد گلچین هم بیشتر به نظر می‌رسد.
«بهنام برزگر» ساکن محله جلیلی است. او می‌گوید : «خیابان شهید آقایاری مسیر مردم محله‌های زمزم و بهاران به سمت بازارچه جلیلی است و پس از یک طرفه شدن زیرگذر، اهالی برای دسترسی به بازارچه باید مسیر طولانی را طی کنند. آنها برای کوتاه کردن مسیر و بدون در نظر گرفتن یکطرفه شدن زیرگذر، از آن عبور می‌کنند که قانون‌شکنی آنها خطراتی برای عابران خیابان شهید آقایاری به وجود می‌آورد. »
سواره رو سلامت، پارکینگی بزرگ
شرایط زیرگذر سواره رو شهید داوود سلامت عجیب است. در این زیرگذر سواره رو که قسمت وسیعی از عرض خیابان را اشغال کرده، حتی یک خودروی در حال حرکت هم دیده نمی‌شود و ردیف خودروهای پارک شده در ٢ سوی زیرگذر، آن را به پارکینگی طولانی تبدیل کرده است. این معبر برای خروج خیابان شهید سلامت از حالت بن بست و برای اتصال خیابان به محله‌های جنوبی منطقه ایجاد شده است.
«سیدفرج اله میرعظیمی» زمان ساخت زیرگذر، شهروند و کاسب خیابان بوده است. او می‌گوید: « اوایل دهه ١٣٧٠ برای ساخت این زیرگذر و ایجاد خط ارتباطی میان خیابان‌های اصلی شهیدان سلامت و متین بسیاری از املاک مسکونی مسیر آن را تخریب و با هزینه‌های گزافی این زیرگذر را ساختند. اما به دلیل این که میدان بهاران در مسیر رانندگان قرار می‌گیرد و برای طی مسافت دو خیابان، باید مسیری طولانی را پشت سر بگذرانند، زیرگذرهای شهید آقایاری و عبدل‌آباد را به عنوان مسیر دسترسی خود انتخاب می‌کنند، این زیرگذر هم متروکه رها شده و اهالی به عنوان پارکینگ از آن استفاده می‌کنند. »
کاسبی کساد شده است
«سیداحمد عظیمی» از کسبه محل، می‌گوید : «وجود این پل کار و کسب اهالی خیابان را کساد کرده و سبب ناامنی محل شده است. » زیرگذرهای پیاده رو ٩ تا ١١ با اندک تفاوت‌هایی در درازا و پهنای رمپ و تعداد پلکان ورودیشان، شکل و شمایلی شبیه هم دارند و در امتداد خیابان شهیدان مقدم تا بزرگراه آیت‌اله سعیدی پراکنده شده اند. سواره رو عبدل آباد نزدیک زیرگذر شماره ١٠ تعبیه شده است.
در ابتدای زیرگذر، تابلوی راهنمای بازار کاشی و سرامیک زمزم به چشم می‌خورد و به سمت خیابان شهید متین یکطرفه شده است. اما اینجا هم همان حکایت بی‌نظمی و قانون‌شکنی زیرگذر آقایاری دیده می‌شود و فراوانی تخلفات ترافیکی رانندگان معبر سبب شده رانندگان خودروهایی که با رعایت قانون وارد زیرگذر می‌شوند، در خطر تصادف با رانندگان متخلف قرار بگیرند. این قانون شکنی‌ها غروب و در ساعات افزایش بار ترافیکی در مسیرهای منتهی به زیرگذرهای آقایاری و عبدل آباد، راهبندان‌هایی طولانی به وجود می آورد که برای خروج از آنها باید زمانی دراز صرف کرد.
افزایش حضور پلیس، باعث امنیت زیرگذرها می‌شود
زیرگذرهای نبش پل قلعه مرغی، تقاطع شهسوار شمالی و خیابان شهید رسول فلاحی در ناحیه ٣ قرار گرفته‌اند و ١٠ زیرگذر پیاده رو و زیرگذرهای سواره رو در محله‌های مختلف ناحیه ٢ پراکنده شده‌اند. «ابراهیم کوه‌نژاد» معاون خدمات شهری و محیط‌زیست منطقه ١٧ در باره اقدامات مدیریت شهری برای ساماندهی زیرگذرها می‌گوید : «ناامنی زیرگذرها از مهم‌ترین مشکلات این معابر است. با توجه به اهمیت روشنایی فضا در افزایش امنیت زیرگذرها، در ورودی و خروجی زیرگذرها بر روی میله‌هایی به ارتفاع ٣٠ تا ٤٠ متر روشنایی نصب کردیم تا معتادان و افراد کارتن خواب قادر به سرقت لامپ و قطع روشنایی نباشند. »
کوه‌نژاد افزایش مراقبت و گشت‌زنی نیروی انتظامی در حوالی زیرگذرها را برای تامین امنیت عابران ضروری می‌داند و در باره اصلاح هندسی زیرگذر شهید آقایاری می‌گوید : «زیرگذر شهید آقایاری شیب نامناسبی داشت که بعضی از رانندگان را هنگام خروج از زیرگذر با مشکل روبرو می‌کرد. وجود نهر داخل زیرگذر هم هنگام بارندگی، سبب تجمع آب در کف آن می‌شد. افزایش ارتفاع زیرگذر به اندازه ٤٠ سانتی‌متر و تعدیل ابتدا و انتهای آن سبب اصلاح شیب و سهولت حرکت رانندگان شد و با حفر چاه جذبی در داخل زیرگذر، بارندگی عبور و مرور خودروها را مختل نمی‌کند. »
معاون خدمات شهری و محیط‌زیست منطقه قانون‌گریزی رانندگانی که در مسیرهای مجاز تردد نمی‌کنند، عامل بی‌نظمی گذرگاه‌های سواره رو حریم ریل عنوان و ایجاد بلواری در زیرگذر گلچین را راهکار مدیریت شهری برای کاهش تصادفات و افزایش ایمنی تردد در این زیرگذر ٢ طرفه معرفی می‌کند.
کوه‌نژاد می‌گوید : « زیرگذرها مسیرهایی م‌انبر برای دسترسی از ضلع جنوبی به ضلع شمالی منطقه هستند و در کاهش بار ترافیکی معابر تاثیر بسزایی دارند. » او درباره ٣ زیرگذر پیاده رو ناحیه ٣ می‌افزاید: « این معابر سنگ کاری و بهسازی شده‌اند و از نظر اصول فنی مشکلی ندارند. نظافت این زیرگذرها و زیرگذرهای ناحیه ٢ به طور مستمر و روزانه انجام می‌شود. »
مشخصات زیرگذرها
٢٢٢ هزار و ٢١٠ مترمربع از وسعت منطقه ١٧ را حریم ریل آهن دربرگرفته که با اجرای طرح زیرزمینی شدن خط تهران – تبریز، از مساحت این فضا کاسته شده است. در حریم راه‌آهن تعداد فراوانی معابر زیرگذر تعبیه شده که همزمان با پیشرفت طرح و از سال ١٣٩٢، همسطح‌سازی ٧ زیرگذر توسط شهرداری منطقه به سرانجام رسیده است.
اکنون در حریم خط واقع در منطقه، ١٣ زیرگذر پیاده رو و ٤ زیرگذر سواره رو وجود دارند. این زیرگذرها در محله‌های حاشیه ریل راه‌آهن توزیع شده‌اند که بیشترین تعداد آنها در خیابان‌های شهید آقایاری و زمزم قرار گرفته‌اند.
بنای هر یک از این زیرگذرها شامل یک محوطه ورودی، تونل و منفذ خروجی است. فضای ورودی زیرگذرها ٧ تا ٨ مترمربع وسعت دارد و ارتفاع تونل وسقف آنها به حدود ٣ متر می‌رسد. تونل زیرگذر شماره ۵ مرتفع‌تر از دیگر زیرگذرهاست و ارتفاع آن به ۵ متر می‌رسد. طول تونل‌ها به ١۵ متر می‌رسد و سطح زیرگذرها متغیر و متفاوت است. به طوری که سطح زیرگذر شماره ٤ حدود ١٣٠ مترمربع است، اما سطح زیرگذر شماره ۵ به ٢٤٩ مترمربع می‌رسد. سطحی که تونل هر زیرگذر اشغال می‌کند، ثابت و به مقدار ٤۵ مترمربع است.
عبور خودروهای سنگین و خودروهای امدادی از این زیرگذرها ممکن نیست و به همین دلیل از اواخر اردیبهشت امسال، عملیات ساخت ۳ زیرگذر سواره رو برای تردد خودروهای سبک و سنگین و وسایل نقلیه امدادی در حال اجراست. ساخت هریک از این زیرگذرها حدود ۱۱ میلیارد تومان هزینه دارد، عرض آنها ۵ تا ۷ متر است و هریک ۵ و نیم متر ارتفاع دارند.