همشهری آنلاین - رابعه تیموری:چه عواملی باعث خشک شدن قنات‌های ری شده‌اند؟
در سال‌های اخیر شاهد تغییرات اقلیمی گسترده‌ای بودیم که افزایش دما و کاهش بارندگی را به‌دنبال داشت. این عوامل طبیعی بر حیات قنات‌ها تاثیر گذاشته و باعث خشک شدن آنها شده است.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
فقط عوامل طبیعی این شرایط را به وجود آورده‌اند یا عوامل انسانی هم موثر هستند؟
اتفاقا انسان‌ها بیشتر از طبیعت در خشکاندن قنات‌ها مقصرند و بیشترین بخش خسارت واردشده به قنوات شهرستان ری حاصل عوامل انسانی است.
به نظر می‌رسد ساخت‌وسازها بیشترین نقش را در خشکاندن قنات‌ها داشته‌اند.
ساخت‌وسازها و اجرای طرح‌های توسعه فضای شهری در کاهش سطح نفوذ آب قنات‌ها تاثیر زیادی داشته است. کاهش سطح نفوذ آب قنات‌ها باعث کاهش و افت آب در محدوده آبده قنوات می‌شود. ساخت خط ٦ مترو و بزرگراه امام علی (ع) از جمله این طرح‌ها بودند که ساخت خط ٦ مترو، آب قنات چشمه علی را کاهش داد و احداث بزرگراه امام علی (ع) آب قنات ظهیرآباد را به حداقل رساند.
علاوه بر ساخت‌وسازها و طرح‌های شهری، اجرای طرح شبکه جمع‌آوری فاضلاب شهری و آب‌های سطحی هم مانع بزرگی برای رسیدن آب به قنوات شده است. حفر چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق در حریم قنوات و برداشت آب برای فضای سبز شهری از قنات‌ها هم آسیب‌های جبران‌ناپذیری به قنات‌ها وارد کرده‌اند.
خشکیدن قنات‌ها بر ناپایداری خاک و کاهش استحکام بناهای مسکونی اطراف قنات چه تاثیری دارد؟
رهاسازی گالری (مجرای زیرزمینی) قنات در زیر سازه‌های سنگین احتمال خطر ریزش و جابجایی خاک را افزایش می‌دهد.
در ساخت‌وسازها به حریم قنات‌ها چقدر توجه شده است؟
متاسفانه بر روی تعداد زیادی از قنات‌های ری ساخت‌وساز شده است مانند قنات امین آباد که تا میدان شهدا امتداد دارد. قنات تقی آباد که تا محدوده میدان خراسان کشیده شده است، قنات محمودآباد در محدوده جاده خاوران، قنات اندرمان در خانی آباد، قنات دانگه در محله ١٣ آبان که تا نازی‌آباد ادامه پیدا کرده است، قنات ده خیر نزدیک میدان شهر ری و کارخانه آرد ایران، قنات ظهیرآباد که به سمت افسریه می‌رود و قنات جوانمرد قصاب که به سمت علی‌آباد و نازی‌آباد می‌رود.
برای احیای قنات‌های ری برنامه‌ای دارید؟
مرمت قنات‌ها در دستور کار جهاد کشاورزی ری قرار دارد و طی ٣ سال گذشته بخشی از قنوات تقی آباد، قمی آباد، دانگه، قلعه شیخ، درسون آباد، قیصرآباد، محمودآباد، قلعه محمد علی خان، قلعه نو و نجم آباد مرمت و بازسازی شده است.
مالکیت خصوصی قنات‌ها در حفظ و احیای این منابع آبی محدودیتی به وجود نمی‌آورد؟
با شروع فعالیت تعاونی آب‌بران شهرستان ری و افزایش حمایت‌های معنوی و آگاهی بخشی کشاورزان توجه به حفظ و بازسازی قنوات قابل توجه بوده است. به طوری که مرمت قنات علی‌آباد تهرانچی با همت مالکین انجام شده، ولی احیای قنات‌ها هزینه بر و دشوار است و بدون حمایت دولت به نتیجه نمی‌رسد.
چند رشته قنات فعال در ری وجود دارد؟
در حال حاضر در شهرستان ری ٣٢ رشته قنات دایر وجود دارد که دبی برخی از آنها به ٢٠٠ لیتر در ثانیه می‌رسد. قنات ٤ هزارساله چشمه علی از شاخص‌ترین قنات‌های ری و حتی کشور است که سابقه و تاریخچه طولانی قنات‌های این شهرستان را نشان می‌دهد.