همشهری آنلاین - محمد بلبلی: علیرضا نقوی شهردار منطقه بافت تاریخی یزد درباره شباهت آسیبی که زلزله در ارگ تاریخی بم و سیل در بافت تاریخی یزد ایجاد کرد گفت: یکی از شاخصه‌ها و تفاوت ارگ بم و بافت تاریخی و جهانی یزد این است که شهر بم یک ارگ موزه‌ای بود و زندگی جاری و روزمره در زمان وقوع زلزله در آن وجود نداشت، اما یکی از شاخصه‌هایی که باعث ثبت جهانی شهر یزد شده، حیات اجتماعی و زندگی است که در آن جریان دارد.
علیرضا نقوی ادامه داد: حضور شهروندان و ساکنین در این بافت باعث شد که در سیل اخیر آسیب کم‌تری به این منطقه وارد شود. یعنی با وجود اینکه بیش از ۲۰۰ منزل مسکونی و مغازه تخریب و به آوار تبدیل شده اما در نگاه کلی آثار ویژه تاریخی-گردشگری و بناهای اصلی از خطر تخریب در امان مانده و خود ساکنان بافت، همواره در حفظ این بافت تاثیر و حضور بسیار موثر و جدی‌ای داشته‌اند.
وی با بیان اینکه توپوگرافی یزد و قرار گرفتن این شهر بین دو کوه بلند باعث شده تا قسمت اصلی شهر در یک حالت گودی قرار بگیرد، افزود: این حالت باعث ایجاد شیب به سمت مرکز شهر شده، جایی که بافت اصلی تاریخی در آنجا قرار دارد. هر بارندگی شدیدی نوعی تهدید برای بافت تاریخی یزد محسوب می‌شود.
یزد؛ شهر کم‌باران
نقوی اظهار کرد: میانگین بارندگی سالانه در شهر یزد حداکثر از ۴۵ میلیمتر در سال تجاوز نمی‌کند، اما بارندگی هفتم و هشتم مردادماه، تنها در طی دو روز ۸۵ میلیمتر بوده است گفت: این بارش‌ها دو برابر میانگین سالانه حجم آبی بوده که معمولا در شهر یزد جاری می‌شود.
وی با اشاره به اینکه برخی از سیلاب‌بندهایی که در اطراف و حریم شهر وجود داشته در این بارندگی سرریز کردند، ادامه داد: سیلاب از شهر تفت، کوهستان‌ها و روستاهای اطراف وارد شهر یزد شد و همین اتفاق باعث ایجاد حجم بسیار بزرگ از سیلاب شد که از حجم چاه‌های دفع آب‌های سطحی نیز بسیار بیشتر بود.
شهردار منطقه بافت تاریخی یزد افزود: سازه‌های بافت تاریخی یزد و منازل در این مناطق همه سازه‌هایی از خشت و گل هستند و از مصالح سنتی ساخته شده‌اند، دشمن اصلی سازه‌های خشتی، رواناب‌ها و بارندگی‌های شدید است. بارندگی‌ها و حجم رواناب‌هایی که از کوچه‌ها و معابر گذشته باعث شده که این سازه‌ها تخریب شوند.
میزان تخریب بافت تاریخی
نقوی اظهار کرد: در اتفاق سیل نزدیک به ۲۰۰ منزل و مغازه واقع در بافت تاریخ تخریب شدند به همین خاطر در ساعات اولیه شروع بارندگی و شدت گرفتن آن، نسبت به تخلیه بافت تاریخی اقدام کردیم و ساکنان این مناطق را به مکان‌های مطمئنی مانند حسینه‌ها، تکایا، ورزشگاه‌ها و بافت جدید شهر انتقال دادیم.
وی با بایان اینکه زنده بودن قنات‌های شهر یزد کمک زیادی در هدایت رواناب‌ها به زیر زمین داشت، افزود: خانه‌ها و اماکنی که امکان ریزش و فروریزش آنها وجود داشت را تا حد زیادی به صورت موقت مقاوم‌سازی کردیم تا از تخریب آنها جلوگیری شود. بناهای اصلی و تاریخی شهر مانند، میدان امیرچخماق، مسجد جامع و دیگر آثار تاریخی شهر یزد از سیلاب مصون ماندند و توسط شهرداری و میراث فرهنگی استان حفظ شدند، به طوری که آسیب جدی به آنها وارد نشده است.
نقوی درباره اقدامات پیشگیرانه و مقام‌سازی بافت تاریخی شهر یزد گفت: این حجم از بارندگی در چهار دهه اخیر بی‌سابقه بوده، بنابر این هر پیش‌بینی و اقدام پیشگیرانه‌ای به دلیل عدم مواجه با چنین بارندگی‌هایی و نبود تجربه کافی نمی‌تواند دقیق و درست باشد.
وی ادامه داد: در کل کار اساسی و کارشناسی شده‌ای درباره مقاوم‌سازی بافت تاریخی یزد تا کنون انجام نشده است، بارندگی اردیبهشت‌ماه امسال که در شهر یزد اتفاق افتاد تجربه خوبی را برای ما ایجاد کرد و ما را برای مواجهه با این سیبلاب آماده کرد، اگرنه با خسارت‌هایی بیش از این کواجه می‌شدیم.
تشکیل کارگروه بازسازی
شهردار منطقه بافت تاریخی یزد در ادامه گفت و گو با همشهری آنلاین اظهار کرد: کارگروه‌هایی از ثبت میراث جهانی، میراث فرهنگی و شهرداری تشکیل شده، تا برای استحکام‌بخشی بافت تاریخی و حفاظت ویژه آن در برابر حوادث اقدامات لازم در دستور کار قرار بگیرد.
وی ادامه داد: مجموعه جمع‌آوری رواناب‌ها و دفع آب‌های سطحی با جدیت بیشتری دنبال خواهد شد، حتی آب‌انبارهای قدیمی که در طی سال‌های اخیر مسدود شده بودند و آبگیری در آنها انجام نمی‌شد، خیلی سریع دوباره راه‌اندازی می‌شوند. از آب‌های جمع‌آوری شده در آب‌انبارها می‌توان در بخش مدیریت شهری و آبیاری مناطق سبز استفاده کرد، احیای آب‌انبارها نیز در دستور کار قرار گرفته است.
نقوی افزود: در روز هفتم مرداد دکتر وحیدی وزیر کشور به اتفاق دکتر جمالی‌نژاد رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور از سطح شهر بازدید کردند و شاهد حجم خرابی‌ها بودند. قول‌هایی از سوی ایشان برای بازسازی شهر داده شده است، در مرحله اول چند تیم از امداد آتش‌نشانی از شهر اصفهان و تهران به شهر یزد وارد شدند، همچنین ستاد مدیریت بحران کشور نیز برای اعزام تیم‌های تخصصی امداد ونجات قول مساعدت داده است.
خطر در کمین بافت تاریخی یزد
وی با بیان اینکه اگر برای مقاوم‌سازی بافت تاریخی یزد اقدام عاجلی صورت نگیرد، در این شهر اتفاقی به مراتب بدتر از ارگ بم را شاهد خواهیم بود، اظهار کرد: باید یک سری از قوانین بازنگری شوند.
نقوی ادامه داد: باید با یک دید تازه‌تری وضعیت و موقعیت شهر یزد بازبینی کرد تا بتوان علاوه بر حفظ بافت تاریخی، به تسهیل و کیفت زندگی شهروندان ساکن در بافت تاریخی یزد نیز توجه ویژه کرد، چرا که بهترین محافظان برای این بافت تاریخی همین مردم ساکن در این بافت هستند.
عکس‌ها: ایرنا - مجید جراحی