به گزارش همشهری آنلاین، تشکیل سرمایه در دهه ۹۰ مانند سایر مولفه‌های اقتصادی روند نزولی به خود گرفت به نحوی که رشد متوسط سالانه سرمایه‌گذاری در سال‌های این دهه به منفی ۸/۶ درصد رسید و بدترین آمار سرمایه‌گذاری در طول تاریخ اقتصاد ایران است. این میزان از کاهش سرمایه‌گذاری در اقتصاد و اتکا نادرست به نفت و در نتیجه تحریم نفتی ایران باعث شد که میانگین رشد اقتصادی کشور در این دهه صفر باشد. تنها سال‌هایی رشد اقتصادی کشور مثبت بود که میزان فروش نفت و درآمدهای آن در مسیر درستی جریان داشت اما با کوچکترین تحریم دیگر در این حوزه شاهد رشد مثبت اقتصادی نبودیم.
به علت سرمایه گذاری نامناسب در دهه ۹۰ امروزه واحدهای تولیدی و کارآفرینان برای حل موضوعات مربوط به تامین مالی خود با مشکلات متعددی رو به رو هستند. باتوجه به همین موضوع کارآفرینان مجبور هستند برای اخذ تسهیلات به بانک‌ها مراجعه کنند تا گام‌های اولیه برای کسب و کار خود را بردارند. اما این اتفاق پایان ماجرا نیست و نحوه اخذ تسهیلات از بانک‌ها برای بنگاه‌های تولیدی اول ماجرا است و هر روز با مقررات و بخشنامه‌های تازه‌ای در این زمینه مواجه می‌شوند.
درخصوص ارزیابی وضعیت کنونی تسهیلات دهی بانک‌ها به کارآفرینان و نو کارآفرینان، عبدالله احمدی کارشناس حوزه کارآفرینی در گفتگو با همشهری آنلاین اظهار کرد: بر اساس آمار صندوق نوآوری و شکوفایی در سال گذشته رقمی نزدیک به ۴ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان به کارآفرینان تسهیلات داده شده و در سال‌های ۹۹ و ۹۸ به ترتیب حدود ۵ هزار میلیارد و دو هزار و ۸۰۰ میلیارد تسهیلات بانکی تعلق گرفته است. در سال ۹۹ بر اساس آمارهای رسمی تنها ۱۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری خطرپذیر صورت گرفته است. اگر بخواهیم ارزیابی دقیق از شرکت‌های کارآفرین و نوآفرین داشته باشیم باید این شرکت‌ها را در چند بخش مختلف قراردهیم.
وی افزود: درحال حاضر تعدادی شرکت استارتاپی داریم که نوآوری‌های گوناگونی دارند و ریسک‌های زیادی هم این شرکت‌ها را تهدید می‌کند و حتی ممکن است به مرحله شکست هم آن‌ها را برساند. به همین خاطر گزینه وام برای همان مراحل اولیه این شرکت‌ها هم گزینه مناسبی نیست و چه بهتر که این شرکت‌ها در پیمودن قدم‌های اولیه از سرمایه‌های خود و یا دیگران استفاه کنند. زیرا بر مبنای تجارب گذشته احتمال شکست در مراحل اولیه زیاد است و اگر این تسهیلات را دریافت کنند چگونه قادر به بازپرداخت این تسهیلات هستند. و نکته مهم تر آن است که این شرکت‌ها از ریسک بالایی برخوردارند و در همان گام‌های اولیه نباید سرمایه را به سمت آنان هدایت کرد.
احمدی بیان کرد: درحال حاضر شرکت‌هایی هم وجود دارند که این مراحل را با موفقیت پشت سر گذاشتند. برخی دیگر از شرکت‌ها که اکثرا دانش بنیان هستند، سرمایه اولیه قابل قبولی را دارند و می‌توانند وثیقه وام‌های خود قرار دهند. این شرکت‌ها در سیستم بانکی جایگاه با ثباتی دارند و برای دریافت تسهیلات در اولویت قراردارند. بنابراین ما باید نگاه اکوسیستمی به کارآفرینان داشته باشیم و فقط تامین مالی، مسئله نیست.
استفاده از تسهیلات بانکی برای خرید تجهیزات
کارشناس حوزه کارآفرینی در پاسخ به این سوال که کارآفرینان در چه مرحله‌ای از آغاز فعالیت خود به دریافت تسهیلات روی آورند، گفت: برخی از کارآفرینان زمانیکه در سرمایه گردش خود به مشکل برمی‌خورند ممکن است که به تسهیلات بانکی متمایل شوند. بنده عقیده دارم که کارآفرین باید سعی کند که تسهیلات بانکی را برای خرید تجهیزات، تاسیسات و مراحل رشد و توسعه استفاده کند و اگر هنوز به این مراحل نرسیدند بسیار با احتیاط سراغ تسهیلات بانکی بروند چون ممکن است آن‌ها را با خطراتی مواجه کند.
وی درباره موانع موجود بر سر راه کارافرینان برای اخذ تسهیلات بانکی اظهار کرد: بزرگترین مانع همان بوروکراسی اداری موجود در ساختار بانک‌ها است. از طرفی باید به بانک‌ها حق دارند که نگران باز پرداخت تسهیلات خود باشند اما این موضوع بعضا از قوانین و مقررات خارج شده و به موانع تبدیل می‌شود. خارج شده و به موانع تبدیل می‌شود. درحال حاضر سیستم بانکی کشور از پویایی برخوردار نیست و البته این سیستم بانکی از اقتصاد کشور بر می‌آید و برای اصلاح آن باید اصلاحات ساختاری در سیستم اقتصادی کشور ایجاد کنیم.
احمدی افزود: بانک حق دارد که نسبت به تسهیلات اعطایی حساسیت‌هایی را داشته باشد و گیرندگان تسهیلات هم باید مسئولیت‌هایی را هم در این زمینه بپذیرند. سیستم بانکی به این دلیل که خود را شریک کارآفرین به حساب نمی‌آورد در بازپس گیری تسهیلات خود به موقع و سریع عمل می‌کند و به سود یا ضرر کارآفرین اعتنایی نمی‌کند. در حال حاضر شرکت‌های کوچک بیشتر مورد تاکید بانک‌ها هستند و عملا سیستم بانکی از پس ابر بدهکاران بانکی بر نمی‌آید. تنها کاری که می‌توان درحال حاضر انجام داد این است که از اعطای تسهیلات به افراد خطرپذیر جلوگیری شود و کارآفرینان برای تامین مالی خود به سراغ سرمایه‌گذارهای دیگر روند که این فقط در یک بازار رقابت‌پذیر شکل می‌گیرد.
کارشناس حوزه کارآفرینی گفت: برای اینکه بتوانیم کارآفرینان، شرکت‌های استارتاپی و دانش بنیان را حمایت کنیم نیازمند آن هستیم که این شرکت‌ها در بازارهای رقابت پذیر وارد شوند. با پویا شدن این شرکت‌ها می‌توانیم هدایت نقدینگی را انجام دهیم و این اتفاق هرگز به صورت دستوری انجام نمی‌شود.
بانک ها از دادن تسهیلات خودداری می کنند
غلامرضا کریمی کارشناس حقوقی بانکی در خصوص نحوه تسهیلات دهی بانک‌ها و موانع موجود بر سر راه کارآفرینان در گفتگو با همشهری آنلاین اظهارکرد: درحال حاضر بانک‌های عامل به بهانه کمبود یا نبود منابع از اعطای تسهیلات به کارافرینان خودداری می‌کنند. یعنی اگر به بانک ها مراجعه کنید با نرخ بهره ۲۵ درصد منابع وجود دارد، اما با نرخ‌های بین ۱۵ تا ۲۰ درصد اصلا وجود ندارد.
وی افزود: در وضعیت کنونی کارآفرینان با حالتی رو به رو هستند که به ظاهر بانک مرکزی از آنان حمایت می‌کند اما در اصل ماجرا بانک‌ها با نرخ بهره پایین هیچگونه تسهیلاتی به کارآفرینان اعطا نمی‌کنند یعنی می‌توان گفت که در عمل اخذ تسهیلات برای کارآفرینان ممنوع است. نمونه‌هایی از کارآفرینان داشته ایم که بسیار خوش حساب هستند و اقدام به اخذ تسهیلات کردند اما با در بسته بانک‌ها رو به رو شدند.
این کارشناس حقوقی بانکی بیان کرد: برداشت بنده از این موضوع این است که بانک مرکزی نظارت دقیقی را از خود نشان نمی‌دهد و فقط با ابلاغ بخشنامه و دستوری این کارها را انجام می‌دهد. بانک مرکزی باید نظارت خود را به اقدام کارآفرینان برای اخذ تسهیلات از بانک‌ها متمرکز کند به عبارتی دیگر بانک‌ها اذعان می‌کنند که به بخشنامه بانک مرکزی عمل کردیم اما وقتی از آن‌ها آمار گرفته شود که چقدر تسهیلات دادند تازه اشکال کار برای همگان مشخص می‌شود.
به گفته او، نظارت بانک مرکزی باید به نفع کارآفرین باشد نه اینکه با وضع چنین بخشنامه ای حتی تسهیلات سابق هم به آنان داده نشود.