همشهری آنلاین - رضا نیکنام: چشم‌هایمان را که می‌بندیم، انگار جهان در ظلمات فرو می‌رود! دیگر برایمان فرقی نمی‌کند در شهر سیاهپوش ما چه می‌گذرد. قدیمی‌ها می‌گفتند:«دنیا را آب ببرد، ما را خواب می‌برد.» حالا حکایت ماست و شب‌های شهرمان. خیلی‌ها فکر می‌کنند تهران هم شب‌ها به حال خودش رها می‌شود و هیچ اتفاق خاصی در خیابان‌های خلوتش رخ نمی‌دهد؛ زهی خیال باطل! نیمه تاریک شهر ما، برای خودش دنیای دیگری دارد.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال‌کنید
وقتی آسمان کرکره‌اش را پایین می‌کشد
ماجرا از همان لحظه‌ای آغاز می‌شود که خورشید، هوای غروب به سرش می‌زند و آسمان کرکره سیاهش را پایین می‌کشد. تعداد خودورهایی که در شهر تردد می‌کنند آهسته، آهسته کم می‌شود و مردم چراغ‌های خانه‌هایشان را خاموش می‌کنند. عقربه‌های ساعت وقتی ۱۲ را پشت سر می‌گذارند، دیگر تهران خسته ما، تازه می‌تواند بدون دغدغه ترافیک و هرج‌ومرج و هیاهو، نفسی تازه کند. همه جا آرام می‌شود تا صبح روز بعد؛ دوباره روز از نو. روزهای کودکی در سرودهایمان می‌خواندیم: «شب‌ها که ما می‌خوابیم، آقا پلیسه بیداره» اما در تهران امروز، علاوه بر آقا پلیسه، خیلی‌های دیگر هم مثل مدیران شهری و کارگران شهرداری باید بیدار باشند. از آن کارگران شهرداری که خیابان و کوچه‌ها را رفت و روب و زباله مخازن را جمع می‌کند گرفته تا آن مدیری که با همه خستگی‌ها نیروهایش را راهبری می‌کند تا خدمات مطلوبی به مردم ارائه کنند. کافیست یک شب فعالیت این افراد تعطیل شود، آن وقت متوجه خواهیم شد که تلاش آنها چقدر برای شهر ضروری است.
نیمه تاریک شهر را کمتر دیده‌ایم
مدیریت این شهر بزرگ روز و شب نمی‌شناسد. مطمئن باشید حتی اگر یک ساعت هم خیابان‌ها و کوچه‌های کوچک و بزرگ این شهر رها شوند، دیگر تهران شهر مناسبی برای زندگی نخواهد بود. اصلاً بخش عمده‌ای از فعالیت‌های مدیریت شهری در شب انجام می‌شود، به همین دلیل شب‌ها سکان هدایت شهرداری به معاونان و مسئولان منطقه سپرده می‌شود تا با نظارت دقیق شهرداران شب، مردم روز را در شهری تمیز و زیبا آغاز کنند. به هر حال شرایط فرق کرده، حالا سازمان و ارگان‌های بسیاری سامانه‌های فوریتی‌شان را فعال کرده‌اند تا ۲۴ ساعته به شهروندان خدمات ارائه دهند.
تصورش را هم نمی‌توان کرد، کسانی که مسئولیت رتق و فتق امور را در طول شب دارند، اگر تنها برای یکبار دست از کارشان بکشند، آن وقت چه بلایی سر شهر ما می‌آید. یکی از مردان مرد شب که در اوقاتی که مردم در خوابند در میدان خدمت حاضرند، شهرداران شب در مناطق و در نواحی شهر است که وظایفی را در طول شب بر عهده دارند. گزارش ما، بدون صحبت با کسانی که به قول خودشان از ساعت ۷ غروب تا ۷ صبح پلک بر هم نمی‌گذارد حتماً چیزی کم دارد. هر چند شهرداری مثل عقاب حواسش به همه جاست و نمی‌گذارد تخلفی اتفاق بیفتد اما دانستن اینکه احتمال وقوع چه جرم‌هایی در شب بیشتر است جالب به نظر می رسد. «هادی ملازاده» شهردار ناحیه ۳ منطقه ۱۶ و سید«جوادموسوی آلاشلو» شهردار ناحیه ۵ منطقه ۱۸ از جمله شهرداران نواحی باسابقه شهرمان هستند که از فعالیت‌های شبانه شهرداری و احتمال وقوع برخی جرائم و بزه‌های شبانه برای ما حرف می‌زنند.
فعالیت‌های شبانه اورژانسی و فوریتی
در واقع شهردار شب جانشین شهردار در طول شب است و کلیه وظایف او را در طول شب بر عهده دارد. می‌توان به شکل ساده‌تر گفت که اینها در زمینه وظایف تفاوتی با هم ندارند به جز اینکه بخشی از کار شهردار شب باید فوری و اورژانسی صورت بگیرد.
ملازاده، در این‌باره می‌گوید: «شاید سؤال پیش بیاید که اتفاقات اورژانسی چه هستند؟ برای نمونه در ایامی که تغییرات هوا بد است، مثل ماه‌های اخیر که سیل و بارش شدید باران اتفاق افتاد، شکستن درخت‌ها و افتادن آنها روی معبر، ساختمان، خودرو یا کابل برق یکی از معضلات همیشگی است که باید نسبت به جمع‌آوری آن اقدام شود. این درختان معمولاً بسیار سنگین هستند و جمع‌آوری آنها ساعت‌ها طول می‌کشد. آتش‌سوزی‌هایی هم که در شب اتفاق می‌افتد از دیگر مواردی است که گاهی با آن مواجهیم.»
سؤال می‌کنیم مگر آتش‌نشانی در این زمینه مسئول نیست؟ جواب می‌دهد: «چرا، اما این وظیفه مقابله با آتش‌سوزی است که با ما نیست. آتش‌نشانی بلافاصله بعد از وقوع آتش‌سوزی به ما اطلاع می‌دهد و ما باید در محل حادثه حاضر شویم تا نسبت به پاکسازی بعد از آتش اقدام کنیم. مثلاً چند ماه پیش در محله و در قسمتی که بافت فرسوده دارد آتش‌سوزی اتفاق افتاد، در زمینه حوادث دیگری مثل تصادفات هم ما همین وظیفه را داریم و باید در کنار دیگر ارگان‌های خدمات‌رسان باشیم.»
سرقت دریچه‌ها و نرده‌های پل‌های عابر پیاده
البته مواردی هم وجود دارد که حضور مأموران شهرداری در محل مانع از وقوع یک حادثه شده باشد. مثلاً اقدامات فوریت‌های‌شهری ۱۳۷ پلاس که به صورت شبانه روزی فعال است. او در این زمینه می‌گوید: «در مواردی به ما اطلاع داده می‌شود که دریچه‌های آب و فاضلاب وسط سواره‌رو و یا نرده‌های پل‌های عابر پیاده به سرقت رفته است. رفع نکردن این معضلات حتماً منجر به بروز حوادث می‌شود، بنابراین مأموران شهرداری در محل حاضر شده و مشکل را رفع می‌کنند. در مواردی هم که به دلایلی مثل تهیه دریچه و... رفع مشکل در شب انجام نشده از علائم هشداردهنده برای مشخص‌کردن محل استفاده شده و روز بعد نسبت به رفع آن اقدام می‌شود.»
دوباره می‌پرسیم دزدی و سرقت لوازم و تجهیزات در شب یکی از معضلات عمده‌ای است که سال‌های قبل شهرداری بیشتر با آن درگیر بوده، نظرتان چیست؟ ملازاده پاسخ می‌دهد: «موقعیت جغرافیایی منطقه ۱۶ وجود اتوبان های مختلف باعث شده تا در این نقطه از شهر بزه هایی مثل سرقت گاردریل‌ها، بدنه و آهن‌آلات پل‌های عابر پیاده اتفاق بیفتد و در این مدت هم نمونه‌هایی را سراغ داشتیم که نیروی انتظامی تعدادی از این سارقان را با اموال دزدی دستگیر کرده و تحویل مقامات قضایی داده اند اما در هر صورت اینگونه جرائم بیش از همه جان و سلامت شهروندان را به خطر می‌اندازد. البته در سال های اخیر در منطقه، گشت شبانه داریم و نیروهای گشت موظفند در صورت مشاهده ساخت‌وساز غیرمجاز، محل را شناسایی و از تخلف جلوگیری کنند. الآن به خوبی در این زمینه اطلاع‌رسانی شده و شهروندان با شهرداری همکاری می‌کنند.»
تخلیه نخاله‌های ساختمانی در جاهای خلوت و تاریک
سید جواد موسوی‌آلاشلو، شهردار ناحیه ۵ شهرداری منطقه۱۸ نیز در باره جرائم و بزهکاری های شایع در اوقات شبانگاهی می‌گوید: «بجز سرقت لوازم و تجهیزات شهری و آسیب به مبلمان شهری مثل سرقت سیستم روشنایی، پل‌های عابر، تابلوهای راهنمایی و رانندگی، گاردریل ها که خاص مناطق جنوب شهر و در محدوده بزرگراه آزادگان است با جرائمی مثل تخیله نخاله‌های ساختمانی در جاهای غیر متعارف مثل زمین‌های بایر و محدوده‌های حریم شهر مواجهیم. درواقع افرادی که دست به ساخت‌وساز می‌زنند، باید از خدمات شهری و یا اداره پسماند شهرداری برای تخیله خاک و نخاله‌های ساختمانی مجوز دریافت کنند، اما برخی افراد نسبت به این کار اقدام نمی‌کنند و جاهای خلوت و تاریک را برای تخلیه این مواد ساختمانی در شب انتخاب می‌کنند. ما سعی می‌کنیم با هماهنگی حوزه خدمات شهری و اداره پسماند این موارد را جمع‌آوری و با هماهنگی و همکاری راهور کامیون‌های متخلف را نیز توقیف می‌کنیم.»
وی ادامه می‌دهد:«البته بسیاری از افراد نخاله‌های ساختمانی را در وسط سواره‌رو و یا در حاشیه بزرگراه تخلیه می‌کنند که کار بسیار خطرناکی هم است و برای جمع‌آوری آن احتیاج است از علائم هشداردهنده استفاده شود. برای مثال، تا پیش از این در حاشیه بزرگراه آزدگان مسیر شرق به غرب به سبب نبود روشنایی لازم، تخلیه نخاله داشتیم که با اقدامات شهرداری برای تأمین روشنایی این محدوده این معضل حل شده است.»
برخی فعالیت‌های شبانه خادمان‌شهر
موسوی آلاشلو، در باره اقداماتی هم که در زمینه حمل‌ونقل و ترافیک در طول شب انجام می‌شود، می‌گوید: «تمام خط‌کشی‌های ترافیکی شبانه انجام می‌شود. رنگ‌آمیزی و مرمت پل‌های‌عابر پیاده و همچنین نصب دریچه‌های عرضی روی نهرها و کانال‌ها هم باید در طول شب انجام شود. کارهای عمرانی از قبیل ایجاد آسفالت خیابان‌ها، روکش و تراش آن، رفیوژ وسط خیابان‌ها در شب هنگام انجام می‌شود.»
هادی ملازاده، از دیگر کارهایی که در طول شب انجام می‌شود برایمان صحبت می‌کند و می‌گوید: «تمام کارهای اجرایی مثل فعالیت‌های خدمات شهری در شب انجام می‌شود. این فعالیت‌ها شامل پاکسازی نهرها، رفت و روب معابر و جمع‌آوری زباله است. البته شروع فصل تابستان معضلات دیگری را هم با خود دارد؛ مثل افزایش کارتن‌خوابی. مثلاً در اطراف باغ آذری و ترمینال جنوب معضلاتی از قبیل کارتن‌خوابی، حضور اراذل و اوباش و معتادها را داریم که ماموران شهرداری در صورت مشاهده این موارد بلافاصله در محل حاضر می‌شوند و با هماهنگی گشت آسیب‌های اجتماعی شهرداری این موارد را جمع می‌کنیم.»
نیروهای خدمات شهری هم زیر نظر شهرداران شب فعالیت می‌کنند. البته این نیروها با وجود اینکه خیلی زحمتکش هستند، در طول شب مشکلات زیادی دارند. یکی از این مشکلات این است که در برخی موارد این افراد توسط برخی اراذل و اوباش مورد آزار و اذیت و ضرب و شتم قرار می گیرند. برای مثال چند ماه قبل در یکی از خیابان‌ها این اتفاق افتاد و یکی از رفتگرها را مجروح کرده بودند که در چنین مواردی شهرداران شب هر ناحیه طبق موقعیت، سریعاً در محل حاضر می‌شود و فرد آسیب‌دیده را به مراکز درمانی منتقل می‌کنند.