همشهری آنلاین، ابوذر چهل امیرانی: این سنت زیبا که امروزه هم در مناسبت‌های مختلف سال در محله‌ها برگزار می‌شود، آیینی است که از زورخانه و پهلوان‌ها به یادگار مانده و رسمی است که به یکی از دستورات دینی یعنی انفاق اشاره دارد.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
پهلوان «مسعود آینه‌چی» مدیر سابق تیم‌های ملی ورزش باستانی و زورخانه‌ای و قهرمان مسابقات کشوری در رشته «میانداری»، آیین سنتی «گلریزان» را یکی از سنت‌های دیرینه پهلوان‌های ایرانی معرفی می‌کند و می‌گوید: «گلریزان، زاییده فرهنگ فتوت و پهلوانی و مبتنی بر الگوهایی همچون «پوریای ولی» است که با ریختن گل بر سر پهلوان‌ها، به جمع‌آوری کمک برای افراد گرفتار می‌پردازد. بنابراین، این رسم در زورخانه‌ها شکل گرفته و سپس در جامعه رواج پیدا کرده است.»
وی که ورزش‌های باستانی را از ۱۰سالگی آغاز کرده، در باره نحوه برگزاری این مراسم می‌گوید: «پهلوان‌های زورخانه پس از اطلاع از مشکل مالی یکی از اهالی، در زورخانه جمع می‌شدند و اقدام به جمع‌آوری پول برای او می‌کردند. به این صورت که وقتی پهلوان‌ها و ورزشکاران وارد گود می‌شدند، مرشد و صاحب زنگ، با نواختن صدای آن از آنها رخصت می‌طلبید. پهلوان‌ها هم خطاب به پیر میدان‌دار گود، از او می‌خواستند تا برای کسی که ناتوان است، گلریزی کند و فریاد می‌زدند: «اگر ناتوانی بگو یا علی(ع)، اگر خسته جانی بگو یا علی(ع). سپس میاندار گود، لنگی برداشته و مقابل پهلوان‌ها و حاضران در زورخانه می‌گرفت. هر کسی هم بنا به توان مالی خود، مبلغی داخل لنگ می‌انداخت، بدون اینکه بقیه بفهمند چقدر کمک کرده است. سپس مبالغ جمع‌آوری شده، به فرد مورد نظر داده می‌شد. در این مراسم اسمی از فرد نیازمند به میان نمی‌آمد تا شأن او حفظ شود.»
گل‌هایی که در گود می‌ریخت
آینه‌چی در پاسخ به این سؤال که چگونه واژه «گلریزان» برای این مراسم انتخاب شده، می‌گوید: «این مراسم به معنای واقعی گلریزان بود، یعنی گل از حفره‌ای که در سقف زورخانه‌ها قرار داشت، روی سر ورزشکاران و در گود ریخته می‌شد. این باجه برای مواقعی ساخته شده بود که پهلوان‌ها قصد بالا انداختن میل داشتند و برای اینکه میل به سقف برخورد نکند، به سمت حفره می‌‌انداختند. میل داخل حفره می‌رفت و دوباره به سمت گود زورخانه برمی‌گشت. در اطراف این حفره، روزنه و پنجره‌هایی وجود داشت که بانیان مراسم از طریق آنها، گل پخش می‌کردند. به همین دلیل، این مراسم به گلریزان معروف شد.»
گلریزان تختی در بازار
این باستانی‌کار ۷۱ساله می‌گوید: «در گسترش این آیین، باز هم پهلوان‌ها نقش مهمی داشتند و افراد زیادی را برای شرکت در این آیین دعوت می‌کردند. نمونه‌اش جهان پهلوان تختی بود که سال ۱۳۴۱ با کشکول در شهر به راه افتاد و برای زلزله‌زدگان بوئین‌زهرا کمک قابل توجهی جمع‌آوری کرد. در حقیقت، او این رسم را که در گود زورخانه‌ها دیده و تجربه کرده بود، به محله‌ها برد. این اقدام مرحوم تختی، سبب شد تا این فرهنگ و سنت بین عموم مردم رواج پیدا کند. پس از آن، هرساله می‌بینیم که خیریه‌ها با برپایی مراسم گلریزان، از شهروندان برای تهیه جهیزیه دختران فقیر اما آبرومند، آزادی زندانیان غیرعمد، رفع مشکل از افراد کم‌بضاعت و... دعوت به عمل می‌آورند.»
قهرمان سنگ و کباده در سال‌های ۱۳۴۹ و ۱۳۵۹ ادامه می‌دهد: «به مرور زمان، گلریزان به خانه‌ها هم کشیده شد. به‌عنوان نمونه، زن‌ها با برگزاری این سنت حسنه، سفره حضرت ابوالفضل(ع) را با نذری‌هایشان در خانه‌ها انداختند.»
مدیر سابق تیم‌های ملی ورزش باستانی و زورخانه‌ای می‌گوید: «این آیین، شکرانه نعمت خدادادی است که مانند ابر بهاری، طراوات و زندگی را بر سر مستمندان و نیازمندان می‌بارد. سنت حسنه‌ای است که حتی شنیدن اسمش به انسان انرژی مثبت می‌دهد. کاری بسیار ارزشمند، اخلاقی و انسانی که حتی اگر به شادکردن دل یک خانواده هم منجر شود، یک دنیا ارزش دارد.»